Так сказаў Заратустра (на белорусском языке)

А як настала другая ранiца, тут мне адкрылася новая iсцiна: тады я навучыўся гаварыць: "Што мне да таго рынку i чэрнi, да шуму чэрнi i яе доўгiх вушэй!"

Вось чаго навучыцеся ў мяне, вышэйшыя людзi: на рынку нiхто не верыць у вышэйшых людзей. Хочаце гаварыць перад iмi, ну i гаварыце! натоўп толькi бельмамi варочае: "Мы ўсе роўныя!"

"Эй, вы, вышэйшыя людзi, - бязглузда маргаючы, гаворыць чэрня, - няма нiякiх вышэйшых, мы ўсе роўныя, чалавек ёсць чалавек, i перад Богам мы ўсе роўныя!" I

2

Перад Богам! Але цяпер гэты Бог памёр. А перад натоўпам мы не раўня астатнiм. О вышэйшыя, сыдзiце з рынку!

Перад Богам! Але цяпер гэты Бог памёр! О вышэйшыя, гэты Бог быў ваша найбольшая небяспека.

Толькi з таго часу, як ён лёг у магiлу, вы ўваскрэслi. Толькi настае Вялiкi Полудзень, толькi цяпер вышэйшы чалавек робiцца панам!

Цi разумееце вы гэта слова, о браты мае? Вы спалохалiся, у вас сэрца замлела? Цi не зеўрае вам тут бездань? Цi не брэша на вас геенскi сабака?

Ну што ж. Мацуйцеся, вышэйшыя людцы! Сёння ўпершыню курчыцца ў родавых пакутах гара чалавечай будучынi. Бог памёр: сёння мы хочам, каб жыў Звышчалавек.

3

Сама асуячоныя сёння пытаюцца: "Як чалавеку захавацца?" А Заратустра, сама першы i адзiны з усiх пытаецца: "Як пераадолець чалавека?"

Да Звышчалавека хiне мяне сэрца, ён - найпершае i адзiнае маё, а не чалавек - не блiзкi i не бедны, не спрагнены i не найлепшы.

О браты мае, калi што я i люблю ў чалавеку, дык гэта тое, што ён пераход, захад i знiшчэнне. I ў вас ёсць шмат чаго, што мацуе маю любоў i надзею.

Мне дае спадзявацца тое, што вы поўныя пагарды. Бо здольныя да глыбокай пагарды, здольныя i на вялiкую пашану.

Варта вялiкай павагi, што вы спаняверылiся. Бо не навучылiся вы скардзiцца, не навучылiся дробязнай разумнасцi.

Бо сёння пануюць маленькiя людзi: яны прапаведуюць пакорлiвасць, сцiпласць, рупнасць, абачлiвасць i iншыя запаведзi малых цнотаў.

Усё, што бабскага i рабскага роду, i асаблiва мешанiна натоўпу: менавiта гэта прагне быць валадаром чалавечага лёсу - о агiда! Агiда! Агiда!

Гэта яно нястомна пытаецца: "Як найлепш, найдаўжэй i найпрыемней за ўсё захавацца чалавеку?" I таму яны пануюць сёння.

Пераадолейце iх, гэтых сённяшнiх паноў, гэтых маленькiх людцаў, - о браты мае! Яны - найвялiкшая небяспека Звышчалавеку!

О вышэйшыя людзi! Пераадолейце нiкчэмныя цноты, маленькую разумнасць, дробязную абачлiвасць, мурашыную мiтуслiвасць, мiзэрную самазадаволенасць, "шчасце большасцi"!

I чым падпарадкоўвацца, лепей паняверцеся. I сапраўды, я люблю вас за тое, што не ўмееце вы жыць у цяперашнiм, вы, вышэйшыя людзi! Бо так жывяце вы найлепей!

4

Цi ёсць у вас мужнасць, о браты мае? Цi ёсць адвага? Не тая мужнасць, у якое ёсць сведкi, а мужнасць пустэльнiкаў i арлоў, якой не бачыць нiякi бог?

Тых, хто з пароды аслоў, а таксама сляпых, п'яных i тых, чые душы халодныя, я не назаву мужнымi. А тых, хто, ведаючы страх, перамагае яго; хто глядзiць у бездань, але глядзiць з гонарам;

- хто бачыць бездань, але паглядам арла, хто хапае яе арлiнымi кiпцюрамi: вось у кiм ёсць мужнасць.

5

"Чалавек злы" - так суцяшалi мяне ўсе мудрыя. О, калi б i сёння было яно так! Бо зло ёсць найлепшая сiла ў чалавеку.

"Чалавек павiнен рабiцца ўсё лепшы i злейшы" - так вучу я. Лепшаму ў Звышчалавеку патрэбна сама злое.

Няхай таму, хто прапаведаваў маленькiм людзям, было дабром тое, што пацярпеў ён за iх i панёс на сабе iх грахi. А я радуюся вялiкаму грэху, як свайму вялiкаму суцяшэнню.

Зрэшты, гэта сказана не ў доўгiя вушы. Ды i не кожнае слова пасуе да кожнае храпы. Гэта тонкiя далiкатныя рэчы. Iх не павiнны таптаць авечыя капыты!

6

Вышэйшыя людзi, ужо цi не думаеце вы, што я прыйшоў лячыць вас ад дурноты?

Альбо, можа, зладзiць вам, пакутнiкам, зручнае спанне? Або вам, непастаянцам, заблуджаным i звiхнёным, паказаць новыя патаемныя сцежкi?

Не! Не! Тры разы не! Трэба, каб болей загiнула вас i каб гiнулi сама лепшыя, бо павiнна вам рабiцца ўсё горш i горш. Толькi так,

- толькi так вырастае чалавек да той вышынi, дзе маланка б'е яго, да вышынi, дастаткова высокай для маланкi!

Да нямногага, да працяглага, да далёкага iмкнецца думка i туга мая: што мне да вашай дробязнай, кароткай, разнастайнай галечы!

Вы мала пакутуеце! Бо пакутуеце за сябе; вы яшчэ не пакутавалi за чалавека. Вы зманiце, калi скажаце iншае! Нiхто з вас яшчэ не пакутаваў за тое, за што пакутаваў я.

7

Мне мала таго, каб маланка больш не шкодзiла: не адводзiць я хачу яе: яна павiнна навучыцца працаваць на мяне.

Даўно ўжо, быццам хмара, згушчаецца мудрасць мая i робiцца ўсё цямнейшаю i цiшэйшаю. Так робiць усякая мудрасць, якая павiнна некалiсь спарадзiць маланку.

Не хачу быць святлом людзям цяперашняга, не хачу называцца ў iх святлом. Асляпiць iх я прагну! Маланка мудрасцi маёй, высмалi iм вочы!

8

Не жадайце нiчога, што вышэй за вашую сiлу: дурная хлуслiвасць заўлашчана тымi, якiя жадаюць вышэй за сваю сiлу.

Асаблiва калi яны прагнуць вялiкага! Бо абуджаюць недавер да вялiкага, гэтыя спрытныя фальшываманетчыкi i камедыянты: