Тарэадоры з Васюкоўкi (на белорусском языке)

Мы з Явам маланкава пераглянулiся:

- Гой!

- Вой!

Спачатку з кустоў вылецела наша войканне, а за iм - мы.

- Стойце! Не лiце!

Вы памятаеце, у спектаклi "Рэвiзор" Гогаля ёсць у канцы нямая сцэна, калi ўсе застываюць у розных позах з разяўленымi ратамi. Дык вось, зусiм такая ж сцэна паўтарылася i зараз. На нейкае iмгненне, вядома. Першы апамятаўся Фарадзеевiч.

- Што? - здзiўлена запытаў ён.

- Мы... - сказаў Ява i глянуў на мяне.

- Мы... - сказаў я i глянуў на Бардадзiма.

- Мы... - паўтарыў Ява i таксама глянуў на Бардадзiма. - Мы... толькi вам можам... па сакрэту...

Фарадзеевiч усмiхнуўся.

- Па сакрэту дык па сакрэту. Я люблю сакрэты.

Ён адышоўся з намi ўбок i схiлiўся, наставiўшы вуха. I мы, перабiваючы адзiн аднаго, шэптам расказалi ў тое вуха чыста ўсё. У канцы Ява сказаў:

- А цяпер скажыце ўсiм... Няхай нам надаюць... па заходнiм паўшар'i... Мы згодны.

Фарадзеевiч неяк дзiўна скрывiўся i працягнуў:

- Вунь яно што... Добра...

Потым рашуча накiраваўся да юннатаў. Мы, заклаўшы рукi за спiну, як арыштанты, паплялiся за iм.

- Дык вось, таварышы-грамадзяне, - сказаў Фарадзеевiч. - Гэтыя маладыя людзi (мы апусцiлi галовы) прапануюць спачатку добра ўзмацнiць грэблю, ачысцiць плёс, а тады ўжо...

Мы ўстрапянулiся, не верачы сваiм вушам. Фарадзеевiч нахiлiўся i шапнуў:

- Думаю, таго, што засталося, хопiць...

Потым выпрастаўся i голасна прамовiў:

- Правiльна яны прапануюць, га?

- Правiльна! Правiльна!

- Ачысцiць! Вядома! - пачулiся галасы.

- Сакрэт, - праз зубы працадзiў Грышка Бардадзiм i ляснуў сваiмi граблямi па патылiцы спачатку мяне, потым Яву.

А мы нават не адчулi. Мы пераглянулiся i засмяялiся.

А калi юннаты палезлi ўмацоўваць грэблю i ачышчаць азярцо ад раскi, мы з такiм азартам узялiся дапамагаць, што вада ажно завiрылася, закiпела навокал. Раз-пораз мы кiдалi на Фарадзеевiча палкiя ад захаплення позiркi. Вось гэта чалавек! Вось чалавек! Калi б ён нам сказаў цяпер: "Пiце, хлопцы, возера!" далiбог, выхлебталi б усё да дна.

Неўзабаве возера было чыстае - нi расачкi. Усе вылезлi на бераг.

Фарадзеевiч нахiляе тэрмас, i тоненькiм струменьчыкам iльецца ў возера празрыстая вадкасць (якая, выяўляецца потым, была "спажыўным асяроддзем" глабулуса). Iльецца i дзюрчыць. Iльецца i дзюрчыць. Гэтае дзюрчанне здалося нам чароўнай музыкай.

- Скажыце, калi ласка, - нясмела пытае Ява, - а якi ён будзе? Калi прыжывецца?

- Якi? Бачыце гэты плёс? Ён будзе смарагдавым, як... Як шоўк. Уяўляеце?

Мы закiвалi галовамi, хоць я, па праўдзе кажучы, не вельмi гэта ўяўляў.

- А якi ён на смак? - пачуўся за намi голас Бурмiлы (мы яшчэ раней заўважылi яго ўскудлачаную галаву, якая выглядвала з "прэзiдэнцыi", але нам не да яго было).

- Як вам сказаць, - павярнуўся да Бурмiлы Фарадзеевiч. - Асабiста я не каштаваў. Але думаю, што падобнае на салату...

- На салату... Скажыце! Выходзiць, пад "Сталiчную" ў самы раз. Люблю салацiкi... Дасце хоць пакаштаваць з першага ўраджаю?

I ён хрыпла зарагатаў.

- А чаму ж, калi ласка, - так шчыра i сардэчна адказаў Фарадзеевiч, што Бурмiла адразу знiякавеў.

- Ды не, я жартую... Гэта я так, пасмяяцца. Дзеля жарту.

Мне нават здалося, што ён пачырванеў. Я глянуў на яго i падумаў: "Няўжо гэта шпiён? Жывы шпiён? Цьфу! Нейкi зусiм не падобны. Нi ў якiм кiнафiльме не было шпiёнаў, якiя б чырванелi. Нi ў адной кнiзе дэтэктыўнай..." Але Яву я нiчога не сказаў, не адважыўся.

...У той дзень у вёсцы толькi й гаворкi было, што пра глабулус.

Куды нi ткнешся:

- Чулi? Фарадзеевiч з вучнямi водарасць на Высокiм востраве вырошчвае. Асаблiвую нейкую.

- Кажуць, карысная - жах! Вiтамiнаў шмат. Адны вiтамiны.

- А ты што думаў - касманаўтаў трэба макухай кармiць?

- А ўжо ж, для iх найлепшае прыдумаюць.

- Там вiтамiн на вiтамiне сядзiць i вiтамiнам паганяе.

- А па-мойму, найболей вiтамiнаў - у гарэлцы.

- Кажуць, сам Паповiч прыедзе паглядзець на гэты "глабулус".

- ...а як нанач iм памазацца - дык на дваццаць гадоў памаладзееш.

- Усмiхацца трэба часцей - тады памаладзееш.

I наогул, гавораць, дужа спажыўная. Усе сто працэнтаў арганiзм засвойвае, адыходаў нi на капейку няма.

Сказаў сваё слова пра глабулус, вядома, i мой тата. Я нават не сумняваўся, што ён скажа. Мой тата - страшэнны "любiцель прэсы", як ён сам гаворыць. Без газеты i часопiса я яго, здаецца, нiколi й не бачыў. Есць - чытае, iдзе куды чытае, тэлевiзар глядзiць - таксама чытае. Так з газетаю ў руках i засынае.

I штодня за вячэрай ён праводзiць для нас з мамай палiтiнфармацыю расказвае, што цiкавага прачытаў за дзень. От жа ад яго я даведаўся пра гiтлераўскiя архiвы на дне азёр у Аўстрыi i Чэхаславакii, i пра шпiёнаў з аквалангамi, i пра ўсё iншае. Столькi цiкавага, як мой тата, нiхто ў свеце, па-мойму, не ведае (хiба, можа, Сцёпа Карафолька). I гэты глабулус (ад хларэлы) быў для яго, як насенне.