Трансплутонавыя афелii (на белорусском языке)

Што iм такое адкрывалася ў прасторы? Зыль лiчыў iх жыццё подзвiгам, а яны, пачуўшы гэта слова, звычайна недаўменна пацiскалi плячамi. А можа, прастора была для iх тым месцам, дзе яны хацелi знайсцi сваё цэлае?

I гэты касманаўт... Цi дасягнуў ён сваёй мары?

Зыль паглядзеў на яго i падумаў, што жыццё гэтага чалавека, прынамсi ў апошнi час, было нялёгкiм. Стома, заклапочанасць, нягледзячы нi на што, не сцерлiся з яго твару.

Трэба было нешта рабiць, дзейнiчаць. Зыль павярнуўся да пульта. Як сведчылi сiгнальныя агеньчыкi, толькi ў чатырох каютах былi людзi. Зыль па чарзе ўключаў сувязь. На экране кожны раз з'яўляўся ложак i чалавек, якi нерухома, як i гэты ў рубцы, ляжаў на iм. А куды дзелiся астатнiя?

Пад руку Зылю трапiла кнопка сiгналу агульнай трывогi, i ён нацiснуў яе. Непрыемны гул нiзкага тэмбру, здалося, папоўз на яго з усiх бакоў. Зыль сцепануўся, уявiўшы сабе, як дзейнiчала гэта, калi небяспека ўзнiкала на самай справе. I паспяшаўся выключыць сiгнал.

Нiчога наўкола не змянiлася, хаця Зыль у глыбiнi душы спадзяваўся, што нешта здарыцца. Касманаўты - i гэты, што быў побач з iм, i астатнiя, якiх ён зноў убачыў праз тэлесувязь, - на сiгнал трывогi не адрэагавалi. Зыль яшчэ раз зiрнуў на прыборы i падумаў, што трэба агледзець карабель. Ён падняўся з крэсла, зрабiў крок да дзвярэй i спынiўся. На парозе стаяў робат.

- Ты хто?.. - разгубiўся Зыль.

- Мефiстофель... - флегматычна адказаў робат.

Апамятаўшыся, Зыль засмяяўся: робат сапраўды быў вельмi падобны на свайго славутага цёзку: меў бараду i нарасцi над iлбом, якiя нагадвалi рогi.

- А ты хто? - пасля паўзы ў сваю чаргу спытаў робат, уважлiва гледзячы на Зыля.

- Зямлянiн.

Збоку гэтая размова магла здацца камiчнай. Але Зыль разумеў, што тут не да жартаў. Робат, магчыма, быў зараз адзiным сведкам усяго таго, што здарылася з зоркалётам i яго экiпажам.

- Я зямлянiн, - паўтарыў ён, - на Плутоне прынялi ваша паведамленне.

Робат маўчаў.

- Раскажы, хто вы i што з вамi здарылася, - дадаў Зыль. Размаўляць праз шлемафон было нязручна, i ён пачаў расшпiльваць гермашлем.

Флегматычны робат раптам страпянуўся i засцерагальна ўскiнуў руку.

- Скафандр скiдаць нельга, - пачуў Зыль у навушнiках нечакана рэзкi голас робата.

- Чаму? - запытаў ён.

- Атмасфера планеты Зялёнага сонца трапiла ўнутр карабля, - адказаў робат, супакоiўшыся зноў.

Гэта было ўжо нешта новае. Зыль сеў i загадаў:

- Як назва зоркалёта? Я чакаю!

Робат нарэшце пакiнуў месца ля дзвярэй i пакрочыў да края пульта, дзе размяшчалася мноства пераключальнiкаў i кнопак. Ён выбраў адну з iх. Нацiснуў.

- Я - "Салют", я - "Салют", - прагучала ў рубцы.

А Зыль успомнiў i зоркалёт, што меў гэту назву, i iмёны касманаўтаў, якiя адправiлiся на iмудалёкiя прасторы Сусвету.

- Наблiжаемся да пятай планеты Зялёнага сонца. Там ёсць разумнае жыццё...

Робат уключыў дзённiк карабля. Цiкава было б паслухаць усе запiсы. Аднак колькi для гэтага спатрэбiцца часу? Зылю ж трэба было зараз даведацца пра галоўнае: што здарылася з экiпажам. Ён устаў, выключыў дзённiк, павярнуўся да робата:

- Мефiстофель, я хачу паслухаць цябе.

Той павярнуўся да чалавека.

- Хто гэта? - спытаў Зыль, паказваючы на гаспадара рубкi.

- Ран, - адказаў Мефiстофель.

"Старшы пiлот", - успомнiў Зыль.

- У атмасферы планеты Зялёнага сонца раптам з'явiлася атрута. Для нас. Яе прынесла вывяржэнне вулканаў, - робат крыху ажывiўся, пачаў хутчэй вымаўляць словы: - Людзi з планеты не маглi дапамагчы. Яны гаварылi: вы будзеце доўга спаць.

- I ты? - здзiвiўся Зыль.

- Не - зямляне, - растлумачыў Мефiстофель. - Мне гаварыў Ран. У час вывяржэння ён адзiн быў на борце.

- Дзе астатнiя? - успомнiў Зыль пустыя каюты.

- Людзi планеты пакiнулi iх у сябе. Будуць спрабаваць выратаваць. Мефiстофель зноў намацаў нейкi тумблер, пстрыкнуў iм.

На сцяне засвяцiўся невялiкi экран, паказаўся твар чалавека. Зыль пазнаў Рана, толькi намнога маладзейшага за таго, якi зараз ляжаў у крэсле каля пульта. "Колькi ж год прайшло, калi нават у анабiёзе ён так прыкметна састарэў?" - падумалася Зылю.

А Ран загаварыў з экрана:

"Няшчасны, не прадбачаны нiкiм выпадак спынiў наша знаёмства з гэтай цудоўнай планетай у самым пачатку. Жыхары называюць яе Iнзi. Мы ўстанавiлi кантакт, навучылiся разумець адзiн аднаго. Адбылася першая высадка. На жаль, яна аказалася апошняй. Небяспекi не чакалi нi яны, нi мы. Гэта атрута падзейнiчала толькi на <нас./>выклiкае ў чалавека стан, падобны на анабiёз - у шмат разоў замаруджваюцца ўсе працэсы ў арганiзме. Але ў адрозненне ад штучнага анабiёзу, з гэтага мы не ведаем, як выйсцi. Не ведаюць i жыхары Iнзi. Я адзiн быў у караблi, калi гэта здарылася. I мы дамовiлiся: палову экiпажа я павязу на Зямлю, каб паспрабаваць вярнуць да нармальнага жыцця. А астатнiх яны паспрабуюць выратаваць самi.