Учебник белорусского языка

На чужы розум я не ўмею браць,
Па-свойму я мяркую аб усі м;
Трапляю дровы сеч, касіць, араць
 і сеяць — штось сабе, а штось другі м.

Я не чыноўні к і не граф, не князь,

Таксама — я не турак і не грэк,
і нават не паляк і не маскаль,
А проста, я тутэйшы чалавек!

* * *

У святую веру моц, здароў ці квол;
Набожна ў цэркаў і ў касцёл хаджу,
Хаця ў царкве крычаць не идзі ў касцёл,
А у касцеле — не хадзі ў царкву

Калі ж каго бы стрэліла спытаць

Якой ты веры? Ужо ж бы так адсек
Тутэйшай веры я, каб не салгаць,
Бо я і сам тутэйшы чалавек!

* * *

Мяне Бог не пакрыўдзіў языком
(У жонкі ж меле ен, як калаўрот),
Мне з прадзедаў застаўся ен з жыццем,
3 ім ведае мяне чужы народ

А вось якой я мовай гавару,

Хоць пры, каб сцяміць, к знахару на лек
Ну што ^ С кажу тутэйшая яна,
Як я і сам тутэйшы чалавек!

* * *

Ад прадзедаў і бацькаўшчыну ўзяў —
Вялікая, багатая яна! —
Граніц ніхто йшчэ вокам не абняў,
Як Бог адзін — яна ў мяне адна

А як завуць край гэты родны мой —

Забыўся ўжо праз свой прыгон і здзек,
Мабыць, забраны, ці тутэйшы ен,
Я ж сын яго — тутэйшы чалавек!

* * *

Вось так н іто жыву і не жыву,
Сваім, што бачу, не веру вачам,
Што чую — не бяру у галаву,
І што я знаю — ўжо не знаю сам

Спаўняючы, што трэба, а што не,

Сяк-так мой цягнецца на свеце век,
А як памру, то буду спаць, як пан,
І сніць, што я тутэйшы чалавек

(Я Купала)

Лексический комментарий к тексту

трапляць — здесь уметь

сеч — рубить обычно сячы

квол — болен обычно хворы

стрэліць — здесь в значении приспичить (метафора)

пры—повелительная форма от перці —п ереть

сцяміць — сообразить

лек — лечение

бацькаўшчына — родина, отечество

абнчць вокам—окинуть глазом

забыцца праз прыгон і здзек — забыть из-за принуждения и издевательства

забраны — здесь. з ахваченный

Упражнения

1. Замените данные в скобках слозосочетания на русском языке соответствующими словосочетаниями белорусского языка с беспредложным или предложным управлением (для самопроверки они даны в конце упражкения в порядке следования предложений)