Учебник белорусского языка

Кухар хваліць пліту, а сам зондэрфюрэр — грубку з белай кафлі. Вось і цяпер ён ледзь не заахкаў на ўспамін аб яе гладкай цеплыні.

— Скажыце яму, фройляйн Вэра, што ён не будзе спалены. Спытайце, ён хоча жыць?

— Спадар зондэрфюрэр кажа, што вы, дзядзька, будзеце жыць. І ён пытаецца, ці вы гэтага хочаце? Пячнік толькі паварушыў бяскроўнымі губамі.

– І скажыце яму… Спытайцеся, хто ў яго там ёсць.

— Спадар зондэрфюрэр пытаецца, хто ў вас там ёсць? Там — у адрыне?

3 вуснаў у чалавека сарваліся словы:

— Там… мая… баба…

— Ен кажа, што там яго жонка.

— Скажыце яму, што жонка яго таксама не згарыць. Ён можа ўзяць яе.

— Спадар зондэрфюрэр кажа, што фрау… што жонку сваю вы можаце забраць.

Бяскроўныя губы ў сівеючай шчэці заварушыліся зноў:

— У мяне там і дачка… з малымі дзет… камі…

— Ен кажа, што там у яго ёсць дачка са сваімі дзецьмі.

— О! Мэншэнскінд! Можа, у яго яшчэ хто-небудзь ёсць?

— Спадар зондэрфюрэр пачынае выказваць нездавальненне. Ён пытаецца, хто ў вас там ёсць яшчэ?

— Скажы яму, што ў мяне там суседз і… А ты скажы, што яны сваякі…

— Ён кажа, што ў яго там многа сваякоў. А таксама суседзі.

— Суседзі?! Эс і ст обэр этвас цу ляхен!^[4] Можа, ён хоча, каб я аддаў яму ўсю гэтую банду? Спытайцеся ў яго апошні раз: чаго ён хоча, вар'ят?

— Спадар зондэрфюрэр пачынае злаваць. Вы, дзядзька, не дурыцеся, калі хочаце жыць. Зараз адрыну падпаляць. ён кажа, што вы, мусіць, хацелі б забраць адтуль усю банду.

Пад чорнай навіссю броваў ажылі нарэшце вочы. Губы зусім перасталі дрыжаць. Нібыта не сваю, незвычайным жэстам, пячні к узняў галаву:

— А ён што думаў? І ўсіх! Усіх добрых людзей!.. Можа, ён ім раўня — гэты твой гаспадар? Або ты, можа?. Цьфу!..

Чалавек плюнуў пад ногі, тады павярнуўся і ўжо не тым няпэўным крокам, як сюды, пайшоў да варот адрыны.

Быў нейкі момант разгубленасці, а потым зондэрфюрэр сарваў з правай рукі мокрую скураную пальчатку, адшпіліў кабуру, выхапіў пісталет і прыцэліўся…

У жудасным ляманце стрэл амаль не пачуўся.

Але пячні к упаў.

Ен яшчэ ўздрыгваў, калі яго паднялі і кінулі цераз плот, пад ногі збою аднавяскоўцаў.

Тады вароты назаўсёды зачыніліся.

І ён згарэў — адзін, хто мог бы ў той дзень не згарэць.

(Я. Брыль)

Лексический комментарий к тексту

mementomori — читается [мэмэнто моры] — латинское изречение жпомни о смерти». Напоминанне о смерти.

чыгунка — железная дорога

золкі — промозглый, пронизывающий

карні к — каратель

стракаты — пестрый

здрадні кі — предатели

спраўна — точно, аккуратно, исправно

высветліцца — выясниться

сваяк — родственник

жыхар — житель

адрына — сеновал

прымусіць — заставить, вынудить, приневолить

драўляная будыніна — деревянное строение

непрыемна — неприятно

істота — существо

натоў п — толпа

ахвяра — жертва

заўважыць — заметить, приметить

зразумець — понять, постичь, уразуметь

жаданне — желание

вядомы — известный

абшукваць — обыскивать

кішэнь — жен. р, карман

крэсіва — огниво

кавалак— кусок

атрымацца — получиться

грубка — голландская печка, голландка

паварушыць — пошевелить

вусны — уста

нездавальненне — неудовольствие, недовольство, неудовлетворение

апошні — последний

нарэшце — наконец

няпэўны — нетвердый, неуверенный, неопределенный

крок — шаг

разгубленасць — растерянность, смятение, недоумение

жудасны — жуткий, ужасный, ужасающий збой — большое скопление, скопление

Упражнения

1. Спишите, подчеркните союзы, с помощью которых прнсоединяются сравнительные обороты.