Учебник языка эсперанто. Основной курс

4-6. Порядок слов в эсперанто такой же свободный, как и в русском языке, его можно использовать для логического выделения слова или группы слов: Ni havas nur dek tagojn; Nur dek tagojn havas ni.

4-7. При обращении к одному лицу или к нескольким лицам артикль la не употребляется: Knaboj! Necesas legi la tekston! ‘Мальчики! Необходимо прочитать этот текст!’

Словообразование

4-8. Суффикс -et- обозначает уменьшительность: domo – dometo ‘дом – домик’, tablo – tableto, afiŝo – afiŝeto.

4-9. Суффикс -eg- обозначает увеличение или усиление степени качества, состояния: bela – belega ‘красивый – прекрасный’, domo – domego ‘дом – домище’, delonge – delongege давно – давным-давно, belega vespero.

4-10. Приставка re- обозначает повторение, возвращение; legi ‘читать’ – relegi ‘перечитать’, ‘снова прочитать’; rekontroli ‘перепроверить’; relaboro ‘переработка’; rediro ‘реплика’; resaluto ‘ответное приветствие’.

4-11. Суффиксы числительных:

-on- образует дробные числительные от количественных: duono ‘одна вторая’, ‘половина’; tri kvaronoj ‘три четверти’; Du kilogramoj kaj duono (= du kaj duona kilogramoj). Поскольку дробные числительные обозначают часть целого, имеющего чёткие границы, после них употребляется не da, а de: duono de la jaro. Можно использовать duon- и ему подобные элементы в качестве полуприставки: duonjaro (= jarduono) ‘полугодие’. Для обозначения десятичных дробей применяется слово komo ‘запятая’: 1,357 – unu komo tricent kvindek sep или unu komo tri kvin sep. Если дробная часть содержит больше трех цифр, то применяется только поцифровое чтение: 3,14159265359 – tri komo unu kvar unu kvin naǔ du ses kvin tri kvin naǔ.

-obl- образует кратные числительные: duoble ‘дважды’, ‘вдвойне’; triobla ‘тройной’.

-op- образует собирательные числительные: kvarope ‘вчетвером’; triopo ‘трое’, ‘тройка’, ‘трио’.

Словоупотребление

4-12. Фраза Kiu estas li? означает ‘Кто он?; Как его зовут?’: Li estas Andreo. Фраза Kio estas li? означает ‘Кто он такой?’: Li estas instruisto (учитель); bona kamarado (хороший товарищ); (sporta) ĉampiono (чемпион); esperantisto (эсперантист).

4-13. Иногда удобно переводить слова ĝi и ili на русский язык словом ‘это’: Kio estas ĝi? ‘Что это?’ (один предмет); Kio estas ili? ‘Что это?’ (два или несколько предметов); Mi ne volas scii pri ĝi ‘Я не хочу знать об этом’.

4-14. В русском языке глагольные приставки могут образовывать слова, имеющие новые значения. При переводе на эсперанто для этих приставок следует найти эквиваленты: ‘переделать’ refari, ‘описать’ priskribi. Но нередко русские глагольные приставки только образуют форму совершенного вида, выражая законченность действия, но не придавая нового значения – в таких случаях приставки на эсперанто не переводятся: ‘я смогу’ mi povos (а не *kunpovos), ‘я сделал’ mi faris (а не *kunfaris), ‘сфотографировать’ foti (а не *kunfoti), ‘написать’ skribi (а не *surskribi).

Dum Esperanto-leciono

— Bonan vesperon, kamaradoj! Mi estas Boris Grigorjeviĉ. Mi demandas vin, kaj vi respondas al mi en Esperanto. Kiu estas vi?

— Mi estas Andreo.

— Mia profesio estas instruisto. Kio estas mi?

— Vi estas instruisto.

— Kio estas vi?

— Mi estas lernantino.

— Ĉu vi estas inĝeniero?

— Ne. Mi ne estas inĝeniero, sed mi estas oficisto.

— Kio estas ĝi?

— Ĝi estas tabulo.

— Kion mi faras?

— Vi skribas vortojn.

— Per kio mi skribas?

— Vi skribas per la kreto.

— Jes. Mi skribas multe da vortoj: unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naǔ, dek, dek unu, dek du. Mi kalkulis. Kion mi faras nun?

— Nun vi legas la vortojn.

— Ĉu ĝi estas tabulo?

— Ne, ĝi ne estas tabulo, sed ĝi estas muro.

— Kio estas sur la muro?

— Sur ĝi estas murgazeto de Esperanto-klubo.

— Kio staras ĉe la muro?

— Ĉe la muro staras tablo.

— Kio estas tablo?

— Tablo estas meblo.

— Kio kuŝas sur la tablo?

— Sur ĝi kuŝas blanka papero.

— Kio estas ili?

— Ili estas bildoj.

— Kio estas sur la bildoj, kiujn vi vidas?

— Sur la unua bildo estas granda kaj malgranda ĉevaloj, sur la dua estas malgrandaj kato kaj hundo.

— Kie ni estas nun?

— Ni estas en la ĉambro.

— Ĉu ĝi estas ĉambreto?

— Ne, ĝi estas ĉambrego.

— Morgaǔ ni parolos dum la leciono pri viaj familioj. Ĝis la revido!

Задания