Учебник языка эсперанто. Основной курс

9-2. Слова с исходом на -iu употребляются самостоятельно или в качестве определения и могут принимать окончания -j и -n. Соотносительные слова с исходом на -io употребляются самостоятельно, т. е. без существительного, могут принимать окончание -n и не могут принимать окончание -j: Kiu knabo donis al vi tiun ludilon? Tiujn fruktojn, kiujn vi alportis, mi tre ŝatas; Neniu scias tiel malmulte, kiel tiu, kiu demandas pri nenio; Kio ne estas en la pensoj, tio ne estas en la okuloj; Neniu homo volas maljuniĝi, sed ĉiu homo volas longe vivi sur la tero; Malsaĝajn pensojn havas ĉiu, sed la saĝa homo ilin ne eldiras (W. Busch/Buŝ); Ĉio devas esti komuna inter amikoj (Eǔripido); Iu venis; Al vi venis iu ulo; Ĉiutage oni ekscias ion novan.

9-3.Причастия страдательного залога образуются с помощью суффиксов -at- (настоящее время), -it- (прошедшее время), -ot- (будущее время) и окончания -a: legata ‘читаемый’, legita ‘прочитанный’, legota ‘который будет прочитан’. Как и у причастий действительного залога, окончание -a можно заменить на -o или -e: Mono havata estas pli grava, ol mono havita ‘Деньги, которые имеешь, важнее, чем те, которые имел’; Mi havas ion dirotan al vi ‘Я должен вам кое-что сказать’; nekonatino ‘незнакомка’; konatigi ‘познакомить’; Ŝi amis kaj estis amata ‘Она любила и была любимой’; Liaj tagoj estas kalkulitaj ‘Дни его сочтены’; Se tio eĉ estas malvero, tamen bone elpensita (G. Bruno) Если это и неправда, то хорошо придумано.

9-4.Наречия: preskaǔ ‘почти’, tro ‘слишком’: Inter «preskaǔ jes»; kaj «jes» troviĝas tuta mondo (A. de Musset/Mjuse) Между «почти да» и «да» находится целый мир‘; Tio estas tro! ’Это уж слишком!; Kiu komencas tro frue, finas malfrue.

9-5.Предлоги: trans ‘за’, ‘через’, ‘по ту сторону’; super ‘над’; kontraǔ ‘против’, ‘о’: trans la maro ‘за морем’; transformi ‘преобразовать’, ‘превратить’, ‘трансформировать’; Vi superis vin mem ‘Вы превзошли самого себя’; superi la koston ‘превысить стоимость’; supersekreta; supermoda; supera kurso de Esperanto ‘высшие курсы эсперанто’; Metu super vin cent instruistojn, sed ili estos senfortaj, se vi ne povas mem devigi vin (V. A. Suĥomlinskij); Tiu, kiu ne estas kontraǔ ni, estas por ni; kontraǔrevolucio; kontraǔatako.

Для выражения различных (локативных, временных, субъектно-объектных) отношений употребляются составные предлоги: ekde, pere de, dank' al, de sur и др.: ekde septembro ‘(начиная) с сентября’; ekscii pere de amiko узнать через (с помощью) друга; La tempo estas la plej malkara kaj samtempe la plej kara el tio, kion ni havas, ĉar dank' al ĝi ni ricevas ĉion (J. Rainis/Rajnis) Время – это самое дешёвое и одновременно самое дорогое из того, что у нас есть, ибо благодаря ему мы получаем всё; De sur alta loko oni vidas malproksimen ‘С высокого места видно далеко’; Foriru de antaǔ miaj okuloj! ‘Уйди с моих глаз!’

Словообразование