1) ad tom. 2 Orig. opp. praef. (Migne. s. gr. t. 12 col. 9. 10). Sed valde incerta est omnium harumce catenarum fides. In his enim nomina scriptorum… ita persaepe inter se confunduntur, ut quae una catena Origeni ascribit, ea in altera Didymo, aut Eusebio… Huc adde quod ubi unanimi illarum consensu aliquod fragmentum Origeni tribuitur, id interdum… ad alium quemlibet scriptorem pertinere ex horumce patrum editis commentariis non raro deprehendi. Quamobrem ilia omnia… negligenda prorsus… censui; caetera vero exscribenda et huic editioni inserenda judicavi vel quae… ex priscis interpretationibus Origenis esse constat, vel quae Origeni falso ascripta esse demonstrari nequit ex aliorum patrum in scripturas s. expositionibus.
2) Monitum ad Orig. ἐξηγητικά in psalmos. ilia omnia relinquenda duximus vel quae non unanimis catenarum consensus Origeni ascribit, vel quae alios scriptores… parentes habere deprehendimus; caetera vero admittenda visa sunt, non ut certi atque indubitati Origenis fetus, nec ut quae vel e tomis, vel ex enchiridio aut ex homiliis, si pauca admodum excipias, excerpta esse constet, sed ut quae certis argumentis Adamantio nostra prorsus abjudicare non potuimus. Мнение Томазиуса (S. 285) о катенах вообще‑то, чтоdie Glaubwurdigkeit der Catenen immer zweifelhaft bleibt. Редепеннинг (I, 388) о толкованиях на псалмыв частности говорит следующее: «Sehr vieles ist hier unbestritten acht, wie innere Gründe lehren, und nichts haben die Mauriner ausgeschlossen, was nicht erweislich unächt ist». Что он свидетельствам этих толкований не вполне доверяет, это видно из II, 313 (стр. 161 пр. 2).
3) Monitum (Migne, t. 17 col. 9—10 ex app. t. 14 Bibl. Gall.), absumus a placitis Huetii et de la Rue… Utinam vir aliquis… Adamantii nostri scripta… in veterum catenis sparsa… colligere posset… Nemo itaque jure de sinceritate monumentorum quae afferimus ambigere potest, accedente praesertim Marcianorum (= Venetorum) codicum nostrorum… auctoritate apud omnes satis commendata.
170
Те, которых можно бы считать компетентными в вопросе о подлинности этой схолии, решают его неодинаково 1
) остается и фактических данных искать его решения. Оставляя в стороне вопрос о том, насколько вероятна подлинность этой схолии по самому ее содержанию, можно сказать, что внешние данные за принадлежность ее Оригену не особенно сильны. Издана она только по одному венецианскому кодексу катен (№ 502), следовательно, ее подлинность не могла быть проверена свидетельством других катен. Так как комментарий Оригена на ев. от Матфея оканчивается в латинском переводе 66 ст. 27 гл., а эта схолия представляет толкование на Матф. 28, 18, то очевидно, что ее нельзя проверить и этим путем. Правда, схолии на другие места евангелия (Мф. 13—27 гл.) допускают такую проверку, и она говорит об их несомненной подлинности: разности между томами и схолиями слишком неважны, а сходство весьма часто столь решительно, что можно скорее задаться вопросом: действительно ли это — схолии, а не краткие извлечения из томов? 2) Но схолия на Мф. 27, 45, непосредственно предшеству-1) Продолжатель Галландовой Библиотеки, очевидно, не имел ни малейшею сомнения относительно подлинности схолий на евангелие от Матфея. Минь перепечатал их в 17 томе греческой серии, но с сомнением в их подлинности (vid. col. 9 annot. b). Он обращает внимание на то, что еще де ла Рю имел под руками подложные схолии на Псалтырь, в которых Сын называется ὁμοούοιος и св. Дева — Θεοτόκος. «Voces hie notatae leguntur infra (col. 309 et 321), non tamen inter scholia in psalterium, sed in fragmentis ad Matthaei et Lucae evangelium.
2) Напр., schol. in Matth. 13, 44 col. 294, 296 Β. cfr. in Matth. t. 10, 5. 6 p. 447; K45. Слова: «τάοὐράνια τοίνυν πράγματα, καὶ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ὥσπερ ἐν εἰκόνι γέγραπται ταῖς γραφαῖς, αἵτινέςεἰσιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν• ἡ αὐτὸς ἐστιν ὁ Χριστός» читаются и в томе и в схолии буквально. Schol. in Matth. 13, 45. 46. cfr. I, 10, 7. 9. p. 449. 452; 849 B. 856. 857. Sen. 13, 47. 48 cfr. t. 10, 12. 13. p. 455–457; 86l В. C. 864 B. 865. Буквально повторяются, напр., выражения: ἐπαινετούς καὶ ψικτοὺς ἐν ταῖςπρὸς τὰ εἴδη τῶν ἀρετῶν ἢ τῶν κακιῶν ἐπιῤῥεπείαις… ἵνα ἔκαστον τῶν ὑπὸ τὴν σαγήνην καλῶν, εἰς τὸ οἰκεῖον τάγμα καταστήσωσι κατὰ τὰ ὀνομαζόμενα ἐνταῦθα αὐτῶν ἀγγεῖα. Sen. 18, 5. 7. cfr. t. 13, 18. 19. 23. p. 596. 597. 602. Schol. 18, 20 col. 300 A. cfr. t. 14,3.4. p. 618.619; 1189 B. 1192 A. Sen. 18,21 col. 300 BC.
171