Выкраданне Чарадзея (на белорусском языке)

Абодва замаўчалi, прыслухоўваючыся да свяшчэннiка. Князь перахрысцiўся, потым зiрнуў на суседа.

- А што зоркi гавораць? Цi выстаiм, пакуль лiтва прыйдзе?

- Баюся, не дачакаемся. Ордэн наўрад цi будзе адкладваць штурм.

- Выстаiм, - сказаў князь. - Павiнны выстаяць. А ты думай. Найперш з табою расправяцца. Цi спадзяешся на старую дружбу?

- Няма ў мяне з iмi дружбы.

- Тады расправяцца. I яшчэ скажу. Ты на польскую князёўну вачэй не вылуплiвай. Не па табе тавар.

- Я з княжага роду, брат.

- А яна каралеўскай крывi.

- Я сваё месца ведаю, брат, - сказаў Раман.

- Хiтруеш. Ды бог з табою. Толькi не ўздумай бегчы. I чарадзейства не дапаможа. Яцвягаў за табою пашлю.

- Не пагражай, - сказаў Раман. - Мне пара iсцi.

- Ты куды? Поп не закончыў.

- Я Акiплешу на торг пасылаў. Чакае ён мяне. Працаваць трэба.

- Ну iдзi, толькi непрыкметна.

Раман павярнуўся i стаў асцярожна працiскацца назад. Князь паглядзеў услед. Ён усмiхнуўся, але ўсмешка была нядобрая. Раман знiк у змроку.

Кiн вывеў шар з сабора, i той завiс над цвiнтаром, дзе чакалi канца службы, курчылiся пад змрочным мокрым небам калекi i жабракi. Раман хутка выйшаў з прачыненых дзвярэй. Паглядзеў на плошчу. Там кульгаў блазан, прыцiскаючы да грудзей глiняную мiску i ружовы абпалены гаршчок.

- Цябе па смерць пасылаць, - сказаў Раман.

- Не бi мяне, дзядзечка, - заверашчаў блазан, выскаляючыся. - Госцi пазачынялi лаўкi - ворага чакаюць, прыйдзе немец, зноў гандляваць пачнуць. Што госцю? Мы на вiселiцу, а ён - весялiцца.

Раман шпарка пайшоў цераз плошчу. Блазан за iм, пакульгваючы, горбячыся. Мiнулi калодзеж, конавязь, павярнулi ў вузкi, дваiм не размiнуцца, завулак. У канцы яго, каля вала, у плоце былi нiзкiя вароты. Раман пастукаў тры разы кулаком. Адкрылася вочка. Потым павольна расчынiлiся дзверы. Там стаяў стражнiк у кароткай кальчузе, скураной шапцы i доўгiх портках. Ён адступiў убок, прапускаючы Рамана. Цесны двор, зарослы травою, некалькi валуноў, якiя ляжалi вакол выпаленай ямы... Раман на драўляных мастках перасек двор, падняўся на ганак прыземiстага дома з бярвенняў на падмурку. Адчынiў дзверы, тузануў за колца, якое было ўстаўлена льву ў мызу.

У святлiцы Раман шпурнуў плашч у рукi прыгожаму чарнаброваму хлопцу, якi падбег да яго.

- Ты чаго чакаеш? - спытаўся ён у блазна. Блазан паставiў на падлогу мiску, узяўся за клямку ў падлозе, пацягнуў на сябе века люка, адчынiўся лаз у падвал. Раман спусцiўся першы. За iм блазан i чарнабровы хлопец.

Сутарэнне было прасторнае, асвятлялася з акенцаў пад самаю столлю. На палiчках стаялi запаленыя каганцы з тлушчам. Агеньчыкi адлюстроўвалiся ад рэтортаў, слаёў з мутнага, грубага шкла, ад глiняных мiсак, медных сасудаў, злучаных металiчнымi i шклянымi трубкамi... У нiзкай з вялiкай пашчай печы гарэў агонь, каля яе стаяў голы да пояса жылiсты мужчына ў скураным фартуху. Пачуўшы крокi, ён аглянуўся.

- Студзi патроху, - сказаў Раман, зазiрнуўшы ў печ.

Блазан зiрнуў у печ з-пад локця чарадзея i сказаў:

- Даўно пара студзiць.

- Ведаем, - сказаў мужчына. У яго былi доўгiя вусы, чорныя, блiзка пасаджаныя вочы. Рэдкiя валасы спадалi на лоб, i ён увесь час адгортваў iх за вушы.

- Хутка ордэн на штурм пойдзе, - сказаў Раман.

- Астудзiць не паспеем, - адказаў той. - А шкада.

- Студзi, - сказаў Раман. - Невядома, як лёс паверне. У мяне няма сiлы каторы раз усё збiраць i будаваць.

- А ты, дзядзечка, епiскапу ў ногi пакланiся, - сказаў блазан. - Абяцай лёс даведацца, золата здабыць. Ён i пашкадуе.

- Нiкчэмнасць i ўбоства думкi, - сказаў Раман.

- Па-мойму, што ўбоства думкi, што яе празмернасць - усё бязглуздзiца, розумам чынiць - розуму не трэба, - сказаў блазан. Падышоў да доўгага стала, пералiў з адной шклянкi ў другую - пайшоў едкi дым.

Раман адмахнуўся, зморшчыўся. Жылiсты мужчына адступiў да печы.

- Ты што, - абурыўся Ранан. - Атравiць нас хочаш?

- А можа, так i трэба? Ты дзяўчыну пакахаў, а табе не дазволена, я шклянку пералiў, а мне не дазволена, князь епiскапу пярэчыць, а яму не дазволена. Вось бы вас усiх i адправiць на той свет?

- Маўчы, дурань, - сказаў Раман стомлена, - лепш бы прываротнага зелля накапаў, чым лайдачыць.

- Не, - крыкнуў блазан, падбягаючы да стала i задзiраючы галаву, каб зблiзку паглядзець на Рамана. - Не разумею цябе, дзядзечка, i разумны ты ў нас, i слаўны на ўсю Эўропу - навошта табе князёўна? Наша справа - берагчы горад, золата здабываць, месца знаць.

- Маўчы, смерд, - сказаў Раман. - Маё месца сярод каралёў i князёў. I паводле роду, i па ўладзе, i па розуме!

Хлопец глядзеў на Рамана.

- Зробленае, перадуманае не магу кiнуць. Ува мне вялiкiя тайны жывуць недагавораныя, недакончаныя. - Раман шырокiм жэстам абвёў сутарэнне.

- Значыць, так, - сказаў блазан, падскочыўшы, пасмейваючыся i размахваючы бутэлечкай, бессаромны i нахабны, - значыць, ты ад дзяўчыны адмаўляешся, дзядзечка, дзеля гэтых бутэлечак? Будзем дома сядзець, чарапкi берагчы. Пакуль ландмайстар з мячом не прыйдзе.

- Але як усё зберагчы, - прашаптаў Раман, абапёршыся кулаком на стол. Скажы, як выратаваць? Як адцягнуць час?