Заўтрашнi дзень (на белорусском языке)

Чалавек дарма чакаў цэлы дзень: немцы ездзiлi толькi вялiкiм гуртам, i нiводнага цярплiвы снайпер за дзень не застрэлiў. Ён пайшоў моўчкi, i так жа моўчкi Коля пайшоў з iм. Гэта было яшчэ першымi месяцамi вайны. Ужо i другi год вайны пачаўся, i ўсё так жа надзея i спадзяванне ратавалi Колеву душу. Ён ужо многа выхадзiў мясцовасцей i прывык ужо да таго, каб бачыць часта, як канчаецца прастрэлены немец. I ўсё ж не ўнiмалася скруха ў душы: нiшто ядавiтае i самая горшая атрута з атрут не маглi б выпалiць з сэрца i памяцi таго моманту, калi вецер трапаў распушчаныя матчыны валасы. Самая малая душа можа змясцiць у сабе найвялiкшую ў свеце радасць. Ён прагнуў усё больш шчасця. Ён упiваўся радасцю кiдаць гранаты пад нямецкiя машыны; цэлiцца ж у матацыклiстаў i страляць у iх ён не мог многа: вiнтоўка была яму яшчэ зацяжкая. Ён лёгка пралазiў пад калючыя загарадзi, мог падгрэбцiся пад сцяну пунi i так улезцi ў яе або вылезцi з яе. Ён мог прыкiнуцца глухiм пастушком, галодным сiратой-жабраком, цiкаўным малым дурнем, вясёлым рагатуном, шукальнiкам усяго, што толькi льга згубiць i страцiць. Ён мог дапасцi да нямецкага штаба, да вартавога салдата на мосце, да вайсковай нямецкай стаянкi, палiчыць танкi i колькi салдат, папрасiць у немца закурыць, каб у таго не было падазронасцi. Ён мог абсачыць за суткi шырокi круг мясцовасцi, узяць на памяць кожны след на роснай траве, пераначаваць у нямецкай кватэры, вярнуцца яшчэ загадзя ў атрад i выслухаць пахвальбу i падзяку ад камандзiра. Так месяц за месяцам, усё больш i больш яго ясная надзея злiлася з плынню дзён, заўсёды занятых, поўных дзейнасцi, што стала яму ратункам. Ён жыў поўным жыццём. Маршчына над левым вокам хоць i аставалася на сваiм месцы, але ўжо так стала, што пакiнула надаваць усяму твару свой выраз. Яе забiла i перавысiла штосьцi iншае, што iшло з душы i свяцiлася на твары. I як жа гэта так прыйшлося, што ён нават i падумаць не можа, хто развярнуў мурашнiк i калупаўся нешта пад арабiнай у полi? Паняверка тачыла яго. Ён быў сам не свой. Цэлы той дзень яго не бачылi ў атрадзе. Змрокам дня ён вярнуўся i сказаў, што ўначы зноў пойдзе, бо яму здаецца, што напаў на тое, што трэба. Цераз ноч, калi сонца ўжо высока стаяла, ён вярнуўся i сказаў, што ў той трухлявай хаце, што стаiць крайняя ад ельнiку i ўжо многа часу пуставала, нехта жыве.

- Ты бачыў? - запыталi ў яго. - Адкуль ты ведаеш? Ты быў у гэтай хаце?

- Не быў, але нехта жыве.

- Дым з комiна iшоў? Агонь у вокнах свяцiўся? Нiчога ж гэтага не было.

- А чаму ж ручнiк там на плоце вымыты сохне?! I белы певень больш не спiць на седале перад акенцам сенечным? I чырвонаю анучкаю дзiрка ў шыбе заткнута? I лом валяецца ў брамцы? Нехта з лесу цягаў апал у хату.

- Дык высачы, хто гэта. Паглядзi, якi ён. Адкуль ён з'явiўся i чаго ён тут. А калi ён гаспадар хаты, дык дзе ён дагэтуль быў, што хата пуставала.

Так яму сказаў камандзiр, i ён гатоў быў у той жа момант кiнуцца на пошукi таго, хто так смела з'явiўся тут. Але якраз у гэты момант i з'явiлася ў яго нечаканая думка; яна кранула ўсё глыбокае i патаемнае, што жыло ў яго пачуццях i адкуль бiлася на паверхню такое вялiкае шчасце, як надзея. Раптам ён стаў думаць, што гэта можа сам бацька яго аднекуль з'явiўся i хаваецца ў гэтай пустой хаце. Хоць тут можа i недарэчы слова "хаваецца". Той невядомы не вельмi i хаваўся, калi так адразу льга было заўважыць, што ён жыве ў хаце.

Ужо сонца даўно з поўдня сышло. Да таго ж быў кастрычнiк месяц, i дзень знiкаў шпарка. Да вечара мала аставалася часу, як Коля Сушчэвiч выйшаў з лагера. Было ясна i дзьмуў вецер. Усюды было многа вады ў нiзкiх мясцiнах. Усюды было многа вузкiх дарожак з глыбокiмi каляiнамi, выезджанымi за доўгiя гады. У каляiнах стаяла вада, i трава над ёю была жаўтаватая, збляклая i мокрая. Да яе прылiпала зморшчанае лiсце. Парыў ветру рвануў з прыдарожнай дзiкай iгрушы хмару счарнелага лiсця, i яно, як снег у замець, доўга не магло асесцi на зямлю. Коля стаяў у вiхры лiсця, i ўсё яму было добра. I поле памiж двух лясоў вабiла яго ў свежы вецер, i жоўтыя колеры позняй восенi. Можна сказаць, што ў iм ужо цвёрда жыла нават не надзея, а ўпэўненасць знайсцi бацьку ў той хаце. Падыходзячы да доўгашуканай мэты, чалавек не рвецца да яе, а абдумана перажывае асалоду канца цяжкай дарогi. Такое параўнанне можа было б дарэчы пры Колевым настроi, калi ён, ужо добрым змрокам, убачыў перад сабою тую хату.