Авантуры студыёзуса Вырвіча

І зноў яны гналі коней, і зноў цаной было жыццё… Вецер, які яшчэ захоўваў веснавую пранізлівасць, нецярпліва падганяў у спіны, з пад капытоў коней расплюхвалася фантанамі брудная вада, якая яшчэ нядаўна была празрыстым, бы дыяменты, дажджом. Пранціш паглядаў на ваяўнічы профіль жанчыны, якая прыгнулася да шыі каня, нібыта хацела прыспешыць тым ягоны бег, і прыходзіла ў галаву, што не хацеў бы ён апынуцца на месцы таго, хто пакрыўдзіць ейнага каханага. Ды і пісталеты пані прыхапіла з сабой. А што такога? Жаночыя двубоі — справа звычайная. Нават расійская імператрыца Кацярына яшчэ ў якасці жонкі спадчынніка трону кожны год па некалькі разоў бывала секунданткай у сваіх прыдворных дам. Ёсць кабеты ў Еўропе, якія і мужчын на двубоі выклікаюць. Адна такая, у Францыі, адразу з двума білася на шпагах, аднаго прыкончыла ўколам у горла, другога — у сэрца. Нават кароль умяшаўся і загадаў баявітай паненцы больш двубояў не ўчыняць. Панна Багінская вунь як спрытна ўпраўляецца з кінжальчыкам, хоць і шчуплая… І пані Саламея, падобна, не схібіць.

Маёнтак Агалінскіх быў не такі вялікі, як палацы Багінскіх і Радзівілаў, але ўсё-ткі — двухпавярховы мураваны дом з калонамі, каменныя гаспадарчыя пабудовы, прыгожы парк з мармуровымі альтанкамі… Яшчэ было заўважна, хоць гасцей прапусцілі без перашкод, што маёнтак падрыхтаваны да абароны, як сапраўдны замак — нават гарматы стаялі на валах.

— Дзе ягоная мосць пан Гервасій Агалінскі? — крыкнуў Пранціш лёкаю ў белай світцы. Той спалохана пакланіўся:

— Ягоная мосць пан з госцем пайшлі на стайню… Туды вось… За дрэвамі… Але пан Гервасій загадаў іх не турбаваць! І каб ніхто да стайняў не падыходзіў! Ні блізка! Пабачыць, што хтось падглядае — вушы адсячэ!

Апошнія словы лёкай з адчаем крычаў ужо ў спіну гасцям.

Завярнуўшы за кут доўгай каменнай будыніны, у якой размяшчаліся стайні, Пранціш пабачыў дзве постаці… І спыніў Саламею, зашаптаў:

— Пачакай… Тут справа гонару… Калі ўмяшацца — можам зрабіць яшчэ горш. Няхай разбяруцца паміж сабою раз і назаўсёды. З’явіцца паспеем, калі дойдзе да… незваротнага… Але ж не будзе пан Гервасій Бутрыма сапраўды забіваць!

Саламея, якая кусала вусны да крыві ад трывогі, моўчкі кіўнула галавой. Абодва асцярожна падабраліся бліжэй, схаваўшыся за таўшчэзную ліпу. Пранціш трымаў Саламею за плечы — баяўся, што яна ўсё сапсуе, выбяжыць… Бо жанчыну ажно калаціла ад страху за любага.

А той любы ніякага страху не выяўляў. Змрочны, саркастычны… Ну, як заўсёды. Пан Гервасій таксама не ўсміхаўся, стаяў, сунуўшы рукі за літы слуцкі паяс, які падпярэзваў сінюю чугу.

— Ну што, Бутрым, месца табе знаёмае. Наколькі я ведаю, праводзіў ты тут шмат часу… Без карысці, праўда, для тваёй спіны.

— Выбар месца аддаю вашамосці, — холадна прамовіў Лёднік. — Я не пераборлівы.

Пан Агалінскі крыва пасміхнуўся:

— Яшчэ б табе перабіраць… У стайню, на звычную табе лаўку, не пойдзем. Кладзіся, доктар, проста на зямлю… І без усялякіх дыванкоў.

Вырвіч рыпнуў зубамі. Біць шляхціца на голай зямлі — гэта ганьба! На дыване — можна… Каго на дыване не сцябалі? Нават Пана Каханку бацька — вялікі гетман ахаджваў. Але Лёдніку шляхецкія тонкасці, падобна, былі абыякавыя. Зняў камзол, кашулю, няўважна кінуў, скамечыўшы, убок, проста на вільготную ад нядаўніх дажджоў траву, як бы не спадзяваўся больш апранаць. Лёг…

— Так вашай мосці зручна будзе мяне забіваць? — яшчэ і атруты ў голас падпусціў. — Папярэджваю, я жывучы. Папрацаваць пану давядзецца цяжка.

— Нічога, я дужы! — насмешна прамовіў пан Агалінскі. — І спяшацца нам няма куды.

І зняў са сцяны, з аднаго са спецыяльна ўбітых крукоў, нат не бізун — а пугу, з цяжкім плеценым «хвастом»… Ды што гэта, Амерыканец усур’ёз сабраўся доктара прыкончыць? Гэта ўжо не жарцікі!

Пранціш ледзь утрымаў Саламею, якая заціскала рот кулаком.

— Як жа доўга я марыў гэта зрабіць! — весела прарычэў пан Гервасій і з усяе моцы ўдарыў па спіне доктара.

— Гэта табе за пані Галену… Гэта за брата майго… Гэта за тое, што лезеш у ложкі шляхцянак без сораму!

Вырвіч прыкідваў, колькі варта вычыкаць. Доктар, вядома, жывучы, але ж скура ў яго не такая, як у цмока…

Але пан Гервасій, сцебануўшы тры разы, спыніўся. Выпрастаўся, выцер рукавом спацелы лоб, выдыхнуў з палёгкай.

— Ёсць у мяне для цябе адна навіна, доктар. Малодшы мой пляменнік, пан Аляксандр Агалінскі, трагічна загінуў.

— Што?!! — доктар ускочыў, як не адчуваючы на сабе новай порцыі свежых шнараў. Пан Гервасій нават на крок адступіў — такое ў доктара было аблічча.

— Загінуў хлопчык, — упарта паўтарыў Амерыканец. — Карэта ўвалілася ў дрыгву, ну і… Нават целаў не знайшлі.

Лёднік зажмурыў вочы, і Пранцішу стала страшна ад думкі, што былы алхімік і чарадзей далей можа ўчыніць.

— Але, можа, і не загінуў, — спяшаючыся, прамовіў пан Гервасій, якому, відаць, таксама стала не па сабе. Лёднік адплюшчыў вочы і гнеўна выкрыкнуў:

— На такія жорсткія жарты я пану дазволу не даваў!

Пан Гервасій пасміхнуўся — яго, падобна, усцешыла, як доктар пераймаецца.