Авантуры студыёзуса Вырвіча

— А вось што! — Лёднік узняў руку, і з-за дрэў, што раслі вакол маёнтка, паказаліся людзі… Шмат людзей. Не жаўнеры — мужыкі. У світках, у палатняных кашулях… Але з віламі, косамі, сякерамі, цапамі, а той-сёй — са стрэльбамі ды гакаўніцамі. Асабліва небяспечна выглядалі прыхадні, узброеныя шаблямі ды пісталетамі, што былі апранутыя ў вывернутыя кажухі. У іх былі суровыя, абветраныя твары людзей, што звыклі хавацца, абараняцца, спаць на голай зямлі. Пранціш пазнаў таго-сяго… Гэта ж тыя, хто прыходзіў да праклятага млына, дзе Лёднік ратаваў абвінавачаную ў вядзьмарстве Саклету. Лясныя браты ды жыхары вёскі Карытнікі, у якой Лёднік лячыў ды раздаваў грошы… Вядома, за ўсемагутным доктарам яны цяпер пойдуць, куды скажа. Ды й пан Агалінскі, відаць, стрымаў слова і палепшыў сваім падданым, якія з кары хлеб пяклі, умовы жыцця.

— Яны не спалохаюцца і не адступяць, Ватман, — сурова прагаварыў Баўтрамей. — Ты са сваёй кампаніяй учыняеш вульгарны наезд на маёнтак шляхціца. Любы суд прызнае, што ягоныя гаспадары мелі права ўзброіць сваіх людзей і бараніцца. Адступіся. Разбіты збан не склеіш. Панны Багінскай больш няма — ёсць пані Агалінская, а яе муж адмовіўся ад пасагу, і падставы судзіцца няма.

Ватман ненавісна прымружыў шалёныя вочы.

— Тварына ты слізкая, доктар. Колькі ты яшчэ будзеш станавіцца на маім шляху? Ні ў моры не патануў, ні ў Ангельшчыне не забілі… І нават за тое, што ні з чым прыехаў, паны табе даравалі. Можа, ты чараўніцтва ўжываеш? Тым болей мушу цябе спыніць…

Найміт паклаў руку на дзяржальна шаблі.

— Давай так… Мы з табой — сам насам. Да смерці. Калі ты пераможаш — мае людзі сыдуць. Нікога не зачапнуць. Чуеце? — павярнуўся да каманды, тыя загулі на знак згоды. — А калі перамагу я… — Ватман злавесна ўсміхнуўся, — сыдуць твае людзі.

— Ты можаш прасіць толькі пра тое, каб вам дазволілі сысці, — строга прагаварыў Лёднік. — І зараз жа адпусці пана Вырвіча — іначай ніякіх перамоваў!

Найміты Ватмана змрочна збіліся ў купку вакол правадыра, цэліцца ім даводзілася ва ўсе бакі — бо і слугі з маёнтка ачомаліся і далучыліся да абароны ад наезду. Перавага відавочна была не на баку пасланцаў князя Багінскага.

— Адпушчу гэтага ілгуна, калі пагодзішся на двубой! — заявіў Ватман.

— Бутрым, не згаджайся! — пракрычаў Пранціш, спрабуючы выкруціцца з рук наймітаў. — Гэта пастка! Мы і так пераможам!

— Пан доктар, дазвольце, мы іх пастраляем, як цецярукоў! — выгукнуў з-за дрэва адзін з мужыкоў, у якога ад нецярпення стрэльба ў руках уздрыгвала. — Сярод нас паляўнічыя ёсць — у вока вавёркі трапляюць!

Ватманскія людзі паныла пераглядаліся — жадання гераічна паміраць за чужую справу ў іх дакладна не было. І Ватман не мог гэтага не разумець.

— Давай, Герман, не дурэй… — буркатліва прагаварыў Лёднік. — Сам бачыш — шанцаў у вас няма. Проста адпусціце хлапца і без усякіх двубояў сыходзьце. Няма чаго кроў дарэмне ліць, ні сваю, ні чужую. І так яе зашмат праліваецца.

— Баішся мяне, доктар? — злавесна прагаварыў Ватман, выходзячы наперад пругкай хадою — здаровы, як мядзведзь, белавалосы, белабровы, са спаласаваным шнарамі ружовым тварам. — А вось жоначка твая мяне не баялася. Ведаеш, так лягалася — дасюль сінякі не сышлі…

Ватман здзекліва засмяяўся, і Пранціш схаладнеў, зразумеўшы, што задумаў найміт.

— Не расказала табе чароўная Саламея пра нашу з ёй прыгоду? — насмешнічаў Ватман. — Што ж, у кожнай жанчыны ёсць свае сакрэты. А тут такая жанчына… Ніколі не забыцца мне тае начы! — пан Герман з насалодай прастагнаў. — Я пастараўся навучыць яе хоць чамусьці… Ты ж так і не дапяў, дактарок! Дзе табе… Такую жарсную кабету задаволіць няпроста… А я дужа стараўся!

— Мярзотнік! — Лёднік выхапіў шаблю і ступіў да Ватмана. Той дастаў сваю зброю.

— Дык што, двубой? На тых умовах, што агучвалі?

— Згодны! — скрозь зубы прагаварыў Лёднік, зняў камзол, скінуў на зямлю, стаў у пазіцыю. Пранціш адчуў, што яго адпускаюць, і падляцеў да доктара.

— Нашто ты паддаўся? Ён жа спецыяльна цябе расцвельваў! Падумай пра малога!

Лёднік няўважна адсунуў хлапца ўбок — і Пранціш зразумеў, глядзечы на ягонае аблічча, што словы бескарысныя. Для абодвух дуэлянтаў самым важным на свеце цяпер было — забіць ворага. Адразу абаім не было месца на гэтай не такой малой зямлі.

І, як і баяўся Пранціш, ад прадчування выбітнога відовішча вочы ў людзей загарэліся, усе — і найміты Багінскіх, і мужыкі з Карытнікаў, і лясныя браты, і лёкаі з маёнтка — на час нават забыліся на сваю варожасць, падцягнуліся бліжэй, каб лепей бачыць. Доктар — фехтавальшчык выбітны, вунь лёгка стаў чэмпіёнам лонданскага байцоўскага клубу… А Герман Ватман — вядомы на ўсю Еўропу найміт-забойца, якога перакупляюць каралі і князі. Тры гады таму ў полацкіх сутарэннях Пранціш і Лёднік удваіх не маглі з ім справіцца.