Губернскі дэтэктыў. Справа аб крывавых дукатах

Вядома. Каця была мілай круглатварай рагатушкай з залатымі кудзерамі, а крыху занадта рослая ды сухарлявая згодна з цяперашнімі меркамі Жэня, ды яшчэ і з фанабэрыстым позіркам, зразумела ж, выдатна адцяняла бестурботнае хараство і падвойвала поспех сяброўкі сярод кавалераў. І разам з тым Каця заўжды быццам бы адчувала сваю віну і намагалася накіраваць кагосьці з дзецюкоў да Яўгеніі Канстанцінаўны, у чым тая, зрэшты, і не мела патрэбы, мяркуючы, што ўсе яны былі зусім не тым, а дакладней нават – не Тым. Гэтых няшчасных яна мела звычку сустракаць холадна і без усякай увагі, хаця часам трапляліся і цікавыя індывіды, якім панна Пракшына, будучы ўсё ж дзявіцай далёка не апошняй адукаванасці, тут жа ўчыняла іспыты свайго роду інтэлектуальнай дуэллю. І ўжо па выніках яе вырашала, ці варта траціць свой каштоўны час далей. Аднак большасцю маладых людзей, ушанаваных такім гонарам, запрашэнне да гэтых практыкаванняў не ўспрымалася сур’ёзна, а таму ўсё часцей Яўгенія Канстанцінаўна на вечарынах бавіла час самастойна.

Вось і ўчора Каця зноў звярнулася да сваёй практыкі і падвяла да знарочыста маркотнай панны Пракшыной нейкага пыкалу, з якім яны, здаецца, ужо былі некалі знаёмыя і тады ён нават зарэкамендаваў сябе як цалкам бяскрыўдны малады чалавек. У гэты ж раз суб’ект палічыў, што сваёй кампаніяй робіць Яўгеніі Канстанцінаўне неверагодную ласку і нават наважыўся на падставе гэтага адпусціць кплівую заўвагу, за што, уласна кажучы, і паплаціўся. Відаць, цяпер Каця разведала пра яго нешта, на яе погляд, надта захапляльнае і хацела хутчэй гэтым падзяліцца, аднак панна Пракшына канчаткова вырашыла, што сёння яна не ў гуморы, вунь нават вока стала крышачку паторгвацца, і нават не падумала крамзануць сяброўцы ў адказ хаця б пару словаў. Замест гэтага яна зноў узялася за журнал, хаця пісямцо, атрыманае ад суседкі, ужо не дазваляла як след засяродзіцца. Раз’юшыўшыся, Яўгенія Канстанцінаўна схапіла цыдулку і разарвала яе на дробныя шматочкі, каб пазбавіцца ад Кацінай прысутнасці ў пакоі. Цяпер панна Пракшына глыбакадумна сузірала тужлівы краявід за акном і нават не адразу пачула, што ў дзверы ейныя настойліва шкрэбліся. Ачуцца дзявіцу прымусіў гнеўны крык, што набліжаўся да пакоя.

– Гэтым разам не схаваешся, Ірад! Даганю!

Яўгенія Канстанцінаўна тут жа падскочыла з крэсла і заспяшалася прачыніць дзверы, за якімі чакаў цудоўнага выратавання яшчэ адзін сямейнік, хаця такім ён лічыўся выключна па меркаванні сваёй гаспадыні. Гэты не надта прыстойных паводзінаў pies[6] па мянушцы Тэдзі з’явіўся ў панны Пракшыной параўнальна нядаўна, а дакладней – неўзабаве пасля адной гісторыі далікатнага кшталту, што адбылася з Яўгеніяй Канстанцінаўнай год таму. Праз тую гісторыю татухна, занепакоены пачасцелай колькасцю гаротных уздыхаў адзінай дачкі, добранька параіўся з матухнай і разам з новым машынным абсталяваннем для сваёй вытворчасці выпісаў з Хатэрфільда шчанюка вельмі моднай у тых краях ёркшырскай пароды. Па праўдзе кажучы, у чым палягаў так званы boom[7], звязаны з новым цудам упартага inbreeding[8], было няясна, паколькі вынік яго болей быў падобны да невялікага кудлатага дварняка, да цельца каторага прыставілі галаву ад зусім іншай масці, але не менш кудлатага сабакі. І тым не менш ганарлівая пасадка гэтай самай галавы выдавала ў Тэдзі сапраўднага ангельскага дэндзі. Трэба адзначыць, што гэтакім ён з’яўляўся і па манерах. Будучы даволі кемлівым psem, агульнапрынятым сабачым камандам ён падпарадкоўвацца не жадаў, пры кожным зручным выпадку выяўляючы бунтарскія схільнасці. Відаць, свой адбітак накладвалі не толькі карані, але і дадзенае psu імя: панна Пракшына свайго новага сябра назвала ў гонар і цяпер яшчэ шырока вядомага героя польскага паўстання 1794 года, пра што, зразумела, памоўчвала пры бабулі – даме, якая з вялікім хваляваннем ставілася да гэтакіх фігур у гісторыі яе айчызны, няхай яна і знікла з мапы Эўропы яшчэ да яе нараджэння. Зрэшты, часам Яўгенія Канстанцінаўна крыху забывалася і, агаворваючыся, называла сабаку Тадзікам, чым выклікала ў бабулі нежартоўныя падазрэнні ў блюзнерскім стаўленні да патрыятычных каштоўнасцяў.

Непадпарадкаванне Тэдзі часцей за ўсё было звязана з азначанымі ім самім зонамі выгулу. Хаця Яўгенія Канстанцінаўна ўсю зіму і прывучала гадаванца да «асаблівага» мейсца ў кватэры, праведзенае на свежым паветры лета канчаткова сапсавала яго. Нягледзячы на тое, што парода гэтая лічылася пакаёвай, па вяртанні ў горад Тэдзі патрабаваў, каб яго неадменна выводзілі на вуліцу, як вялікага сабаку, а ў выпадку адмовы подла помсціў сценам, што яго знявольвалі, чым і даводзіў бабулю панны Пракшыной да шаленства.

Відаць, гэтая раніца не была выключэннем. Толькі дзявіца падхапіла сабаку на рукі, як перад ёю ўзнікла задыханая постаць пані Канстанцыі Ганны Сафіі Іллініч-Вялькоўскай.

– Нават не смей яго абараняць! Дай сюды! – сярдзіта запатрабавала бабуля.

– Bonjour, madame![9] – панна Пракшына па-свецку пакланілася.

На ўсялякі выпадак яна моцна прыціснула сабаку да сябе і спытала: