Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

Գեներալ Բիգլերը միայն հիմա է նկատում, որ այդ բազմությունը կազմված է հաշմանդամներից, որոնք կռվում կորցրել են մարմնի զանազան մասեր՝ գլուխ, ձեռք, ոտք։ Սակայն նրանք իրենց պակաս մասերը, ուղեպայուսակի մեջ դրած, իրենց հետ ման են ածում։ Պատառոտված շինել հագած մի բարեպաշտ հրետանավոր, որ հրմշտելով առաջ էր մղվում երկնքի դռան առաջ, պարկի մեջ կրում էր իր փորը և ստորին վերջավորությունները։ Մի բարեպաշտ աշխարհազորայինի պարկի միջից գեներալ Բիգլերին նայում էր հետույքի այն կեսը, որ աշխարհազորայինը կորցրել էր Լվովի մոտ։

— Դա կարգի համար է,— դարձյալ բացատրեց վարորդը, ավտոմոբիլը քշելով խիտ բազմության միջով,— որովհետև պետք է ներկայանան երկնային գերագույն հանձնաժողովին։

Երկնքի դռնից ներս մտնել թույլ էին տալիս միայն նշանաբառով, որը գեներալ Բիգլերն իսկույն հիշեց․ «հանուն աստծո և կայսեր»։

Ավտոմոբիլը մտնում է դրախտ։

— Պարոն գեներալ,— դիմեց Բիգլերին մի թևավոր սպա-հրեշտակ, երբ նրանք անցնում էին զինակոչիկ-հրեշտակների զորանոցի մոտով,— դուք պետք է գնաք գլխավոր հրամանատարի ռազմակայան։

Նրանք անցան վարժադաշտը, որ լեփ-լեցուն էր զինակոչիկ հրեշտակներով, որոնց սովորեցնում էին «ալելույա» գոռալ։

Անցան զինվորների մի խմբի մոտով, որտեղ շիկագլուխ կապրալ-հրեշտակը խստավարժեցնում էր զինվորական լրիվ համազգեստ կրող մի դմբլո զինակոչիկ-հրեշտակի, բռունցքով հարվածում նրա փորին ու բղավում․ «Բերանդ լայն բաց արա, Բեթղեհեմի խոզ, մի՞թե այդպես են «ալելույա» գոռում։ Կարծես բերանումդ կնեդլիկ կա։ Հետաքրքիր է, թե ո՞ր էշն է քեզ թողել դրախտ։ Մեկ էլ կրկնիր․․․ ― «Հլէ-հլի-լույա»։— «Այդ ի՞նչ է, սրիկա, մեր դրախտումն էլ պիտի քթիդ մեջ խոսե՞ս։ Մե՛կ էլ կրկնիր, Լիբանանի մայրի»։

Նրանք շարունակում էին առաջանալ, բայց դեռ երկար ժամանակ լսվում էր ահաբեկված ռնգախոս հրեշտակ-զինակոչիկի ոռնոցը․ «Հլե-հլի-լույա» և․ հրեշտակ-կապրալի գոռոցը․ «Ալ-լե-լու-յա, ալ-լե-լու-յա, հորդանանի խոզ»։

Ապա նրանք մի մեծ, Չեխական Բուդեյովիցիի Մարինյան զորանոցի նման մեծ, շենքի վրա տեսան մի փառահեղ լուսապսակ, իսկ շենքի վերևում երկու սավառնակ, մեկը նրա աջ, մյուսը ձախ կողմում, դրանց միջև ձգված էր մի ահագին պաստառ, որի վրա հսկայական տառերով գրված էր․ K. u k. Gottes Hauptquartier^[40]։

Դաշտային ժանդարմերիայի համազգեստ հագած երկու հրեշտակներ ավտոմեքենայից դուրս են բերում գեներալ Բիգլերին, բռնում վզակոթից և տանում վեր, երկրորդ հարկ։

― Տեր աստծո առաջ ձեզ կարգին կպահեք,– ասում են նրանք և նրան ներս հրում։

Սենյակի մեջտեղում, որի պատերից կախված են Ֆրանց Իոսիֆի և Վիլհելմի, թագաժառանգ Կառլ Ֆրանց Իոսիֆի, գեներալ Վիկտոր Դանեկելի, էրցհերցոգ Ֆրիդրիխի և գլխավոր շտաբի պետ Կոնրադ ֆոն Հեցենդորֆի պորտրեները, կանգնած է տեր աստվածը։

— Կադետ Բիգլեր,— խստորեն հարցնում է աստված,— դուք ինձ ճանաչո՞ւմ եք։ Ես տասնմեկերորդ երթային վաշտի նախկին կապիտան Սագներն եմ։

Բիգլերը քար է կտրում։

— Կադետ Բիգլեր,— բարբառում է նորից տեր աստվածը,— ի՞նչ իրավունքով եք դուք ձեզ վրա առել գեներալ-մայորի տիտղոսը։ Ի՞նչ իրավունքով էիք դուք, կադետ Բիգլեր, շտաբի ավտոմոբիլով շրջում թշնամու դիրքերի միջև ընկած խճուղով։

— Համարձակվում եմ զեկուցել․․․

— Լռեցե՛ք, կադետ Բիգլեր, երբ խոսում է աստվածը։

— Համարձակվում եմ զեկուցել,— նորից կակազելով սկսում է Բիգլերը։

— Ուրեմն չե՞ք բարեհաճում լռել,— գոռում է նրա վրա աստվածը, բացում դուռը և ձայն տալիս։— Թող երկու հրեշտակներ գան այստեղ։

Սենյակն են մտնում երկու հրեշտակներ՝ ձախ ուսներից հրացանները կախ։ Բիգլերը հանձին նրանց ճանաչում է Մատուշիչին ու Բատցերին։

Տեր աստծո շուրթերը բարբառում են․

— Դրան գցել արտաքնոցը։

Կադետ Բիգլերը գլորվում-ընկնում է ինչ-որ տեղ, ուր սոսկալի գարշահոտություն է փչում։

* * *

Քնած կադետի դիմաց նստած էին Մատուշիչն ու կապիտան Սագների սպասյակ Բատցերը և ամբողջ ժամանակ «վաթսունվեց» էին խաղում։

― Stink awer d’Kerl wie a’Stockfisch^[41],– ասաց Բատցերը, որ հետաքրքրությամբ հետևում էր, թե ինչպես քնած կադետ Բիգլերը կասկածելիորեն շուռումուռ է գալիս, muß’ d’ Hosen voll ha’n^[42]․

— Դա ամեն մարդու կարող է պատահել,— փիլիսոփայորեն նկատեց Մատուշիչը։— Ուշադրության մի դարձրու։ Հո դո՞ւ չես շորերը փոխելու։ Ավելի լավ կլինի թղթերը բաժանես։

Արդեն երևամ էր Բուդապեշտի լույսերի հրացոլքը։ Դանուբի վրա լուսարձակը շոշափում էր երկինքը։

Կադետ Բիգլերն, ըստ երևույթին, երազում արդեն ուրիշ բան էր տեսնում։ Նա քրթմնջում էր․― «Sagen Sie meiner tapferen Armee, daß sie sich in meinem Herzen ein unvergängliches Denkmal der Liebe und Dankbarkeit errichtet hat»^[43]։ Քանի որ այդ ասելիս նա շուռումուռ էր գալիս, գարշահոտությունը նորից դիպավ Բատցերի քթին, Բատցերը թքեց ու թոնթորաց․ «Stink wie a’ Haizlputza, wie a’ bescheißena Haizlputza»^[44]։ Իսկ կադետ Բիգլերն ավելի ու ավելի անհանգիստ էր շուռումուռ գալիս։ Նրա նոր երազը արտակարգ ֆանտաստիկ էր․ նա պաշտպանում է Լինցը Ավստրիայի ժառանգական տիրապետության համար մղվող պատերազմում։ Տեսնում է նա քաղաքի շուրջը սարքված ռեդուտներն ու ամրությունները։ Նրա գլխավոր շտաբը վեր է ածվել մի մեծ հոսպիտալի։ Ամենուրեք պառկած են իրենց փորերը ամուր բռնած վիրավորներ։ Քաղաքի ցցապատնեշների վրայով անցնում են Նապոլեոն I-ի ֆրանսիացի դրագունները։

Իսկ նա, քաղաքի պարետը, կանգնած է նրանց բոլորից վեր, նույնպես բռնել է փորը և ձայն է տալիս ֆրանսիացի բանագնացին․

— Հայտնեցեք ձեր կայսրին, որ ես չեմ հանձնվի։