Хрыстос прызямліўся ў Гародні

Перад ім паставілі бурмістра Юстына. Вочы ягоныя цяпер не гарэлі вуголлямі з-пад у скобку падстрыжаных валасоў. Яны нібы згаслі, але глядзелі мужна.

— Нашто дазволіў папам правіць старой радай і горадам?

— Яны прыйшлі з каралеўскім войскам, — цвёрда сказаў Юстын. — І рада здалася. Я не хацеў больш за ўсіх. Але я чалавек. Я слабы.

— Брэшаш, пёс, — сказаў Юрась. — Ты вось на гэтых зірні. Вось слабасць чалавечая. Выкінулі вас, як гной са стойла.

Суровы, нягледзячы на разбэшчанасць, пасечаны шнарамі і адзначаны ўсімі распустамі Юстынаў твар не ўсміхнуўся.

— Яны яшчэ прыйдуць. Хутка, — хутчэй з сумам, чым з пагрозай, сказаў ён.

— Я зачыніў усе брамы. Зныня зямля Гародні — зямля справядлівасці.

— Ці надоўга?… Але… мне шкада, што я не здолею паглядзець, як гэта будзе.

— Чаму?

— Таму што — а раптам чалавек не такая свіння, як я думаў.

— Добра, — пасля паўзы сказаў Хрыстос. — Развяжыце яго.

— Дарэмна ты гэта. Я б забіў. Таму што, калі яны вернуцца, я ж буду такі, як раней.

— Ну і шчасліва. І, потым, я не ты.

Бурмістр павесіў галаву.

— А гэтых — на шыбеніцы, — злосна сказаў Пятро.

Хрыстос глядзеў на людзей і з нейкай палёгкаю бачыў у іхніх вачах збянтэжанасць.

— Ну… гэта… чаго вы? — спытаў дурыла Піліп.

З маўчання пачалі вылузвацца асобныя гукі.

— Чорт яго…

— Не даводзілася.

— Ты сабаку паспрабуй павесь.

— Ды няхай бы, хто можа. Вось ты, Янук.

— Ідзі ты ведаеш куды… Вось-вось.

Братчык пакасіўся ўніз. Чорныя з сінявою вочы з пострахам глядзелі то на яго, то на шыбеніцы. Нехта захутаў Анею, разам з лахманамі манашага адзення, у сваю шырокую чугу.

Яна глядзела ўмольна, але Юрась чакаў.

— Разарваць іх! — крыкнуў нехта. — Бог ты мой, ды няўжо чалавека не знойдзецца?!

Але чалавека нешта не знаходзілася. Кожны, хто стаяў тут, сёння рызыкаваў сабою, біўся і забіваў, і, напэўна, забіў, калі ўжо стаяў тут жывы. Але звязаных вешаць не хацелася нікому. І Хрыстос усё з большай цеплынёю аглядаў гэтыя абліччы. Так, ён не памыліўся. На гэтых закураных, пасечаных, зморшчаных галечай тварах былі вочы. І ў гэтых вачах было столькі таго, што нагадвала вочы тых, з ягонага сну. Ён разглядаў гэтыя твары. На хвіліну яму здалося, што мільгануў між іх твар Басяцкага, але ён адразу ж зразумеў, што памыліўся: гэта проста размаўляў з дробным гандляром — мяркуючы па вопратцы — нейкі нямецкі госць.

— Дык унь жа кат! — раптам радасна загарлаў нехта. — Вось няхай ён!

Кат стаяў у сваёй клетцы і паступова зноў набіраўся пыхі:

— А чаго, я магу. Клетку толькі разбіце. Я чаму і кажу, што кату нельга ў клетцы.