Кветкi самотнай князёўны (на белорусском языке)

- Што ты ў нашым жыццi разумееш! - буркнула свякруха. - Жыта скончыцца, пшанiца скончыцца, буракi i бульба скончацца, з чаго тады гарэлку гнаць? Вось варэнне i выручае! У каго яго няма, дык з парашка для мыцця бялiзны гоняць. Гарэлка - наша выручалачка! Вось сёння хлопцы ў лес за дровамi паехалi, прыедуць - налiць трэба! Што я буду глядзець на тое свята, што Пакровы сёння? Праца перш за ўсё, без працы ў вёсцы здохнеш з голаду!

- Хутка вашы хлопцы без чаркi i вядра вады ў хату не прынясуць! Прывучылi да гарэлкi!

- Ваду насiць, гной выкiдваць - жаночая справа, - адказала свякруха. - Мае хлопцы нi разу ў хляве не былi, i я ганаруся гэтым, значыць, я ладная гаспадыня. Мужык ля каня павiнен быць! Сама б вучылася гарэлку гнаць, павучальна дадала свякруха. - Мы памром, дзе тады гарэлку возьмеш, купляць будзеш?

Яна ўзвалакла на плечы мех з гарбузамi i крыкнула ўгару:

- Тамарка, цягнi мех!

- Вы лепш па аднаму гарбузу давайце, - адказала тая. - Мне нельга мех падымаць!

- А каб трасца на цябе! - раззлавалася мацi. - Ты чула, што Гельтруда сказала: цягай, нiкога не слухай! Разумную дзеўку паслухай, Гэльку, чым тых дактароў ды Iрэну! Цягнi, бляха, а то заб'ю!

I Тамарка са страхам узялася за мех... 3атым другi, трэцi... Перацягала ўсе.

Вечарам прыехаў бацька з хлопцамi з лесу, разгружалi дровы. Мацi насмажыла сала, кiнула ў мiску салонiкаў i паставiла буталь гарэлкi. Старэйшы, Цiмох, пацiраў задаволена рукi i мацюгаўся ад радасцi, церабiў сваю падраную свiтку, затым высмаркаўся на вiлошнiкi, крэкнуў i перакулiў чарку. Зацягнуўся цыгарэтай. Усунулася ў дзверы ягоная жонка, Надзя, у такой жа падранай бруднай свiтцы.

- Вось i пераапрануцца няма калi з-за працы, мама! - уздыхнула яна. Сёння карову пакрывала.

- Анягож, Надзька, - падтакнула свякруха, - iншы раз i валасы расчасаць няма калi. У чатыры гадзiны ранiцы падымаешся i цэлы дзень, як белка ў коле, круцiшся! А мая свiнка ўжо пабегала! Цяпер усе чацвёра пакрылiся, слава Богу! I кароўкi ўсе пакрылiся, от слаўна!

Трое малых дзяцей Цiмоха соўвалiся туды-сюды ля стала. Цягалi хлеб i скваркi, а большы нават адглытнуў з бацькавай чаркi.

- Не крычы! - засмяялася свякруха. - Няхай прывыкае - мужчына расце!

- А я бачыў, як певень на курыцы сядзеў! - паведамiў малы.

Свякруха i Надзька зарагаталi.

- I яшчэ, як бацька на матцы! - дадаў хлопчык.

Надзька схапiла папругу i пагналася за малым, той юркнуў у другi пакойчык. Надзька падсела да стала, чокнулася са Сцяпанам i свёкрам i кульнула чарку.

- А чаму гэта Халiмон не iдзе выпiць, - пацiкавiлася мацi, якая ўвесь час да стала не садзiлася, толькi з замiлаваннем пазiрала на сыноў ды падлiвала ў буталь гарэлку.

- Верка пiць не дае! - паведамiла Надзька.

- Сучка! - раззлавалася мацi. - Сына да мяне на чарку не пускаць!

I пабегла за Халiмонам. Той з'явiўся хутка, з жонкаю, якая, надзьмутая i сярдзiтая, села за стол, кульнуў чарку адну за другою i заспяваў: "Ой, мороз, мороз!" Браты i бацька падхапiлi i загарланiлi на ўсю хату: "Не морозь меня, моего коня!.."

- Ты, Верка, такога больш не рабi! - павучальна пачала свякруха. - Сама дзяцей вырасцiш, тады паглядзiш! Матка апошняе аддасць, апошнюю кроплю гарэлкi для сына! Не пузырся i не дуйся, сама такою будзеш, папросiць сын - i нальеш!

Iрэна выйшла ў другi пакой, за стол садзiцца не стала - яе раздражнялi iх размовы i нават твары.

- Томка, iдзi чарку выпi! - паклiкала мацi.

- Не хачу, жывот балiць! - абазвалася дзяўчына з ложка.

- I не трэба - нам болей будзе! - засмяяўся Сцяпан.

...Пiлi браты амаль да ранку. Бацька пайшоў спаць на печ. Мацi легла на тапчане, а сыны гулялi ў карты. Тамарка ўсё стагнала - балеў жывот. Iрэна паклiкала свякруху, але тая толькi буркнула:

- Глiсты ў яе - няхай чарку вып'е!

Чым далей, тым горш станавiлася з Тамаркай. Яна сыходзiла крывёю, Iрэна мяняла пад дзяўчынаю пялёнкi, давала нейкiя таблеткi, але нiчога не дапамагала. Як быццам холадам, ледзяным i бязлiтасным, напоўнiўся пакой. Iрэне стала страшна. Яна адчула чыюсьцi прысутнасць, нябачную i страшную - гэта было дыханне смерцi. Iрэна, перапалоханая i дрыжачая, выбегла да хлопцаў i пачала крычаць, што трэба везцi Тамарку ў бальнiцу, але Цiмох спаў за сталом, паклаўшы галаву на бохан хлеба. На канапе хроп Халiмон з катом у нагах. Сцяпан лыпаў вачыма i не разумеў, што ад яго хочуць. Адзiн толькi бацька падаў голас з печы:

- А мо давай я Томку адвязу ў бальнiцу?

- Ляжы, дурань п'яны! - закрычала на яго жонка. - Каня мне згубiць хочаш? У мiлiцыю трапiць хочаш? Людзi i так смяюцца, што яна ўсё па бальнiцах! Само пройдзе!

I бухнулася на падушку.

Iрэна, заплакаўшы ад адзiноты i крыўды, вярнулася да Тамаркi.