Напісанае застаецца

Войны! Злачынная справа — вайна выклікае
Гнеў мой, і слёзы, і боль. Без падтрымкі, бясконца
Войны вядзём мы адзін на адзін за свяшчэнны
Братні саюз хрысціянства з навалай з усходу.
Вораг страшэнны адольвае нас і зламысна
Рэжа пад корань наш род і вучэнне Хрыстова
У душах народаў на ўсіх заняволеных землях.
Ён, спадцішка ўварваўшыся ў нашы ўладанні,
Цэламу свету нахабна сцвярджае: ваюю
Не за прастору сабе, а за лад у прасторы.
З верай сваёй ён ідзе і ў імя нам чужацкага бога
Лад свой агнём і мячом усталёўвае ў землях
Іншага веравызнання і іншых парадкаў…
Кроўю сплываючы, мы абязлюдзелі ў бітвах,
Курыцы клюнуць няма дзе на целе ад ран незагойных.
Рэкамі кроў наша льецца, і гэтыя рэкі,
Хлынуўшы ўпоперак ордам татара-турэцкім,
Бег іх імклівы сцішаюць з усходу на захад…
Нашых суседзяў напасць батагом не кранула.
Певень чырвоны пакуль што па дахах спічастых
Крыллем не лопаў, і ўтульна пад цёплай пярынай
Кволіцца хіжы драпежнік; яму і нігадкі!
Жар на выгарышчах нашых ён бачыць, захопнік,
Грудамі золата ўласнага. З гэтым разлікам
Ён і спрыяе ўсёй набрыдзі радай і справай.
Мы іх, сабакагаловых, спазналі: чакаюць
Часу свайго, ненажэрцы, а там і лякарства
Хворым прапішуць, ды лекі ўжо будуць па часе.
Хто не аслеп, не аглух, той і бачыць, і чуе:
Блізка жахаюць маланкі, грыміць з далягляду.
Прагнасць захопнікаў грозна, як чорная хмара,
Вісне навалай над намі то злева, то справа…
Час схамянуцца!..

Сцэна асвятляецца.

(Пасля доўгай паўзы і роздуму). Бог сведка, я не хацеў зла гэтаму разумнаму і сумленнаму чалавеку. Боскай волі было пажадана, каб мы сустрэліся. Я не магу зрабіць нічога іншага, як аб’явіць яго маім сябрам і тым самым аддаць у рукі маім ворагам, хоць віна яго толькі ў тым, што ён любіць сваю радзіму і свой народ, як мы любім сваю радзіму і свой народ… Амін!

Iахім. Амін!

Іахім выходзіць.

Лютэр. Калі інквізітары пераламаюць ерэтыку косці, можа быць, мы яму і дапаможам…

Як толькі Скарына з’яўляецца на прасцэніуме, на яго накідваюцца два стражнікі, скручваюць рукі, нацягваюць на галаву мяшок і валакуць за сабой. Іахім неўзаметку назірае за гэтым.

V

Катавальня. Сцяна, што насупраць, завешана посцілкай. Кат наводзіць парадак у катавальні. Ён у чырвоным балахоне з капюшонам. Замест вачэй чарнеюць дзве дзіркі, там, дзе рот, — белая латка з воблікам Маці Божай; на грудзях вялізны белы круг з чорным знакам распяцця. З’яўляецца Iнквізітар, заглядвае за посцілку.

Кваліфікатар (Кату). А ты не паспяшаўся з ім, майстар?

Кат. Я не люблю, калі ерэтыкі дрэнна сябе паводзяць. (Выходзіць.)

З’яўляецца манах. Адкідае капюшон. Гэта Іахім.

Кваліфікатар. Як поспехі?

Iахім. Толькі што ўзялі.

Кваліфікатар. Не пра тое я!..

Iахім. А-а… Запісаў амаль даслоўна. (Перадае паперы.)

Кваліфікатар. Некалі Лютэр лопне ад злосці…

З’яўляецца Кат.

Тры піва!..

Кат выходзіць.

(Іахіму.) Што засталося ад грэшных?

Іахім. Тры пары коней, два вазы кніг і друкарскі станок.

Кваліфікатар. Коней мне, станок табе, кнігі Нунцыю.