Навелы

І аднак ён мяне турбуе, бо я ўвесь час пра яго думаю — правая рука вісела, галава была нахіленая ўлева, як у чалавека, які спіць... Ну, хопіць, халера з ім! Не хачу больш пра гэта думаць!

І ўсё ж адкуль гэтае насланнё? Адкуль гэтая неадчэпнасць? Яго ногі былі каля самага агню!

Ён не дае мне спакою. Гэта глупства, але гэта так. Хто гэта — ён? Я добра ведаю, што ён не існуе, што ўсё гэта лухта! Ён існуе толькі ў маёй боязі, у маім страху! Ну, хопіць!..

Усё гэта так, але я ўсё ж ніяк не магу сябе пераканаць, набрацца смеласці — я не магу больш заставацца адзін у маёй кватэры, бо там — ён. Я ведаю, што больш ніколі яго не ўбачу, ён болшп не з'явіцца, з гэтым скончана. Але ён жыве ў маіх думках. Ён застаецца нябачны, і тым не менш ён існуе. Ён хаваецца за дзвярыма, у зачыненай шафе, пад ложкам, ва ўсіх цёмных кутах, ва ўсіх ценях. Калі я адчыняю дзверы, заглядаю ў шафу, лезу са свечкай пад ложак або асвятляю ўсе цёмныя куты — яго там ужо няма. Але тады мне здаецца, што ён тоіцца ў мяне за спінай. Я азіраюся, хоць і ведаю, веру, што не ўбачу яго. І тым не меней ён зноў застаецца недзе ззаду.

Гэта глупства, але гэта жахліва. І я нічога не магу зрабіць.

Але калі б нас было двое ў кватэры, праўда, я ведаю напэўна, ён бы знік назаўсёды! Бо ён ёсць таму, што я адзін, толькі таму, што я адзін.

Пераклад: Сяргей Шупа

Шалёная

Мая дарагая Жэнэўева, ты просіш, каб я табе расказала пра маё вясельнае падарожжа. Не ведаю, ці наважуся я. А ты, нягодніца, ты мне нічога не казала, нават не заікалася, ну, зусім нічога! І як ты, што ўжо замужам паўтара года, ты, мая найлепшая сяброўка, што раней нічога ад мяне не хавала, і ты не мела літасці мяне папярэдзіць! Каб ты толькі мяне перасцерагла, зрабіла хоць які намёк, пасеяла ў маёй душы хоць самае маленькае падазрэнне, ты б не дала мне зрабіць гэтае вялікае глупства, ад якога я яшчэ і цяпер чырванею і з якога мой муж будзе смяяцца аж да канца свайго жыцця, глупства, у якім вінаватая адна ты!

Я была страшэнна асмеяная, і асмеяная назаўсёды. Я зрабіла памылку, памяць пра якую не сатрэцца ніколі, і ўсё праз цябе, нядобрую... О, каб я толькі ведала!

Ну, добра, пішучы, я набралася трошкі смеласці, то хай ужо будзе, што будзе. Напішу ўсё, як было. Толькі абяцай, што не будзеш занадта смяяцца.

Не спадзявайся на камедыю. Гэта хутчэй драма.

Ты памятаеш маё вяселле. Таго самага дня я павінна была выправіцца ў вясельнае падарожжа. Вядома ж, я зусім не як тая Палета, гісторыю якой Жып так смешна апісаў у сваім дасціпным рамане «Вакол вяселля». І калі б мая маці сказала мне, як у кнізе пані д'Атрэтан кажа сваёй дачцэ: «Твой муж абдыме цябе... і...», я напэўна не адказала б смеючыся, як Палета: «Не трэба далей, мама... я ведаю не горш за цябе...»

А я не ведала нічога, і мама, мая бедная мамуля, якая ўсяго баіцца, не адважылася закранаць такое далікатнае тэмы.

І вось а пятай гадзіне ўвечары, пасля вячэры, нам сказалі, што экіпаж гатовы і чакае нас. Госці ўжо былі паехалі, я была гатовая. Мне дагэтуль згадваецца грукат куфроў на сходах і гугнявы татаў голас — ён марна спрабаваў схаваць слёзы. Пацалаваўшы мяне, ён, бедны, сказаў: «Трымайся!», як быццам я ішла да зубнога лекара. Што ж да маці, дык тут слёзы ліліся ракой. Муж прыспяшаў мяне, каб хутчэй скончыць гэтае цяжкае развітанне, а я, хоць і вельмі шчаслівая, таксама патанала ў слязах. Цяжка растлумачыць, але гэта так. І раптам я адчула, як нехта цягне мяне за падол сукенкі. Гэта быў Біжу, пра якога я зусім забыла. Бедная жывёліна па-свойму развітвалася са мной. Нешта кальнула мне ў сэрца, і мне вельмі захацелася пацалаваць сабачку. Я схапіла яго (ты ж ведаеш, ён маленькі, велічынёй з кулачок) і пачала абсыпаць яго пацалункамі. Я вельмі люблю цалаваць звяркоў, я адчуваю асалоду, я дрыжу ад пяшчоты.

А ён, ён зусім звар'яцеў, ён махаў лапкамі, лізаў мяне, нібыта пакусваючы, як ён звычайна робіць, калі яму вельмі прыемна. І раптам ён схапіў зубамі за мой нос, і мне зрабілася балюча. Я закрычала і кінула сабачку. Ён і сапраўды ўкусіў мяне ў запале гульні. У мяне з носа цякла кроў. Усім было няёмка. Нехта прынес вады, воцату, бінту, і мой муж сам узяўся мяне лячыць. Нічога сур'ёзнага не было, толькі дзве маленькія дзірачкі, быццам хто пракалоў іголачкамі. Праз пяць хвілін кроў спынілася, і мы паехалі.

Мы вырашылі пападарожнічаць тыдняў шэсць па Нармандыі.

Таго самага вечара мы прыехалі ў Дзьеп. А дакладней кажучы апоўначы.

Ты ведаеш, як я люблю мора. Я сказала мужу, што не лягу спаць, пакуль не пабачу мора. Ён вельмі засмуціўся. Я спыталася, смеючыся:

— Вы што, хочаце спаць?

Ён адказаў:

— Не, дарагая, але вы павінны разумець, што я імкнуся як найхутчэй застацца з вамі сам-насам.

Я здзівілася:

— Сам-насам са мной? Але ж мы ад самага Парыжа былі адны ў цягніку.

Ён усміхнуўся:

— Былі... але... у цягніку — гэта зусім іншая справа, чым калі б мы былі ў нашым пакоі.

Я не саступала:

— Тады добра, вось мы адны на беразе.

Без сумнення, яму ўсё гэта не падабалася. Але ён усё ж сказаў:

— Ну, добра, хай будзе так, як вы хочаце.