Навелы

Ноч была казачная. Такая ноч нараджае ў душы вялікія і няясныя думкі, і нават не думкі, а пачуцці; хочацца выпрастаць рукі, выпрастаць крылы, абняць неба, ах!

І заўсёды здаецца, што вось-вось зразумееш нешта непазнавальнае.

У паветры лунае Мара, усеабдымная паэзія, незямное шчасце, нейкае бясконцае ап'яненне, што плыве ад зорак, ад месяца, ад серабрыстай і неспакойнай вады. Гэта найлепшыя хвіліны ў жыцці. У гэткія хвіліны нашае існаванне робіцца нейкім інакшым, прыгажэйшый, чароўнейшым. Гэтакія хвіліны — гэта нібы адкрыццё таго, што яшчэ не адбылося, што яшчэ павінна адбыцца.

Тым часам майму мужу не цярпелася вярнуцца ў гатэль. Я запыталася ў яго: «Табе холадна? — Не. — Тады паглядзі на той караблік, вунь там — здаецца, што ён заснуў на вадзе. Ці можа недзе быць лепей, чым тут? Я б засталася тут да раніцы. Пачакайма тут світання, добра?»

Ён падумаў, што я з яго насміхаюся, і амаль гвалтам зацягнуў мяне ў гатэль! О, каб я ведала! О, няшчасны!

Калі мы засталіся адны, мне зрабілася сорамна, няёмка, не ведаю чаму, клянуся табе. Урэшце я выправіла яго ў прыбіральню і легла ў ложак.

О, дарагая, як табе пра гэта сказаць? Ну дык вось. Напэўна ён палічыў маю празмерную нявіннасць за хітрасць, маю прастату за прытворства, маю даверлівую, дурнаватую бездапаможнасць за своеасаблівую тактыку і таму зусім забыўся пра асцярожнасць, патрэбную дзеля таго, каб растлумачыць даверлівай і цалкам непадрыхтаванай душы, памагчы ёй зразумець і прыняць такія патаемныя рэчы.

Раптам мне здалося, што ён страціў розум. Мяне апанаваў страх, і я падумала, ці не хоча ён мяне забіць. Калі чалавека ахопіць страх, ён не разважае, ён больш не думае, ён вар'яцее. Я адразу ўявіла сабе розныя страшныя рэчы. Я згадала выпадкі з газет, таямнічыя злачынствы, усе плёткі пра маладых дзяўчын, што выйшлі замуж за нягоднікаў! І ўвогуле, ці я ведала свайго мужа? Ашалеўшы ад страху, я пачала адбівацца, адпіхваць яго. Я нават выдрала ў яго пасму валасоў і палову вусоў і, вызваліўшыся, ускочыла з ложка і пачала крычаць: «Ратуйце!» Я пабегла да дзвярэй, адамкнула засаўку і выбегла амаль голая на калідор.

Паадчыняліся іншыя дзверы, з іх павыходзілі мужчыны ў начных кашулях са свечкамі ў руках. Я кінулася ў абдымкі аднаму з іх, просячы ў яго ратунку. Ён рушыў да майго мужа.

Што было далей — я не ведаю. Яны біліся, крычалі, а пасля пачалі смяяцца, але так смяяцца, што ты не можаш сабе ўявіць. Смяяўся ўвесь гатэль, ад склепа да гарышча. З калідораў даносіліся гучныя выбухі весялосці, іншыя грымелі ў пакоях наверсе. Кухцікі смяяліся на паддашку, а швейцар душыўся смехам на матрацы ў вестыбюлі! Уяві сабе — у гатэлі!

Пасля я зноў апынулася сам-насам з мужам, які даў мне некалькі агульных тлумачэнняў, як тлумачаць хімічны эксперымент перш чым яго правесці. Ён быў вельмі незадаволены. Я плакала, пакуль не настаў дзень, і як толькі гатэль расчыніў дзверы, мы паехалі адтуль.

І гэта яшчэ не ўсё.

Наступнага дня мы прыехалі ў Пурвіль — маленькі курорт, які толькі пачалі будаваць. Мой муж прыставаў да мяне са сваімі дагаджаннямі і пяшчотамі. Першае незадавальненне прайшло, і цяпер ён быў проста зачараваны. А я, саромеючыся маёй прыгоды днём раней, была вельмі ласкавая і паслухмяная. Але ты сабе не ўяўляеш, які жах, якую агіду, амаль нянавісць абуджаў ува мне Анры пасля таго, як я даведалася пра той ганебны сакрэт, які так страшна хаваюць ад маладых паннаў. Я была ў роспачы, мне было да смерці смутна, мне не давала спакою жаданне вярнуцца да маіх бедных бацькоў. Праз дзень мы прыехалі ў Этрэта. Там сярод адпачывальнікаў быў пярэпалах: толькі што памерла ад шаленства маладая жанчына, якую ўкусіў маленькі сабачка. Я адчула дрыготку ў сліне, калі пачула пра гэта за сталом. Мне адразу ж здалося, што ў мяне баліць нос, і я адчула жахлівую немач ва ўсім целе.

Я не спала ўсю ноч, я зусім забылася пра мужа. Што, калі і я памру ад шаленства! Раніцай я спыталася ў метрдатэля пра падрабязнасці. І падрабязнасці былі самыя жахлівыя. Увесь дзень я гуляла па стромах. Я больш ні з кім не размаўляла. Я думала. Шаленства! Якая жахлівая смерць! Анры пытаўся ў мяне: «Што з табой? Ты нейкая смутная», я адказвала: «Нічога, усё добра». Мой позірк блукаў па моры, па фермах, па роўнядзі палёў, але я нічога не бачыла. Нізавошта ў свеце я б не прызналася, якая думка мяне гняце. Нейкі сапраўдны боль працяў мой нос. Мне захацелася вярнуцца.

Вярнуўшыся ў гатэль, я зачынілася, каб паглядзець на рану. Не было болей сумнення, яна балела.

Я адразу ж напісала маці кароценькі ліст, які напэўна здаўся ёй дзіўным. Я патрабавала неадкладнага адказу на зусім дробязныя пытанні. І ў канцы прыпісала: «І не забудзьцеся, калі ласка, напісаць пра Біжу».

Наступнага дня я не магла есці, але ўсё ж адмовілася пайсці да лекара. Я прасядзела ўвесь дзень на пляжы, назіраючы за купальшчыкамі ў вадзе. Яны былі розныя, тоўстыя, худыя,вельмі брыдкія ў сваіх купальных гарнітурах, але мне было не да высмейвання. Я думала: «Шчаслівыя! Іх ніхто не ўкусіў. Яны будуць жыць! Яны нічога не баяцца. Яны могуць весяліцца, колькі захочуць. Ім добра!»