Новая зямля (на белорусском языке)

Да пчол зусiм прызвычаiўся,

I бортнiк быў ён акуратны,

Хоць не такi, як Кандрат, здатны...

Тым часам Спас святы мiнуўся,

I лес у чырвань апрануўся.

Дрыжаць у золаце асiны,

I гнуцца кiсцi верабiны.

Пчала аб мёду меней дбае,

I спожыць ёй ужо не тая;

Таксама ж вуллi не пустыя:

Раi ўздужалi маладыя

I мёду трохi нанасiлi.

Дык вось кумоў i запрасiлi

На гэты дзень падгледжваць пчолы.

Дзянёк быў цiхi i вясёлы,

Мужчыны зранку падгалiлiсь,

Зусiм-такi падмаладзiлiсь,

У ночвах голавы памылi,

I вусы спрытна падкруцiлi,

Ды мылам iх пашаравалi,

Каб выдатней яны стаялi.

А для гасцей, святой нядзелькi

Надзелi новыя камзэлькi,

А боты так нашмаравалi,

Што проста шляхту касавалi.

- Зiрнiся, дзядзька, у люстэрку:

Хоць завярцi вазьмi ў паперку,

Хоць у сваты едзь, хоць жанiся!

Да дзядзькi жарты паняслiся.

- А ты, Ламук, не выскаляйся,

Лепш нос абцерцi пастарайся

Сапляк, унь, губу ўжо мiнае!

Алеся дзядзька падцiнае.

"Ламук" Алесь спускае вочы:

Сягоння дзядзька не ахвочы

Прыймаць яго такiя жарты.

Алесь жа - хлопец i няўпарты;

Ён моўчкi Костусю кiвае,

Пайсцi на двор з iм заклiкае.

Разблутаць трэба iм пытанне,

Якое ўжо карцiць ад рання:

Калi, каму, дзе пасвiць статка?

- Скажу я вось як табе, братка:

Мы ўдвух з двара пагонiм разам

I папасем пад тоўстым вязам.

Калi кароўкi папаўнеюць,

Бакi iх трохi пакруглеюць,

Тады запусцiм на балота.

I... закiпiць у нас работа:

То ты, то я - на перамену!

I дзе я толькi мёд той дзену?

Жывот зрабiць хiба ў дзве столкi,

Як мех Баландзiшын на зёлкi?

I хлопцы ў згодзе жартавалi

Ды ў лес за рэчку паглядалi.

Пазбыўшы важнае пытанне,

Чакалi першага спаткання

З гасцьмi, якiх сюды наедзе,

Мо ўжо хто клыгае з iх недзе.

Малыя дзецi i дзяўчаткi

Вярцелiся больш каля маткi;

То часам ёй чым памагалi,

А часам проста замiналi.

У ўсiх была тут думка тая,

Што дзень сягоння не звычайны,

А дзень асобны, разнастайны,

Якi ў год толькi раз бывае.

На гэты дзень i сама хата

Была прыбрана зухавата:

Памыты лавы, стол, падлога,

А каля покуця святога

Дзве сцены клёнамi убраны;

Абрусам белым стол засланы,

Святых паперай агарнулi

Яны лагодней нейк зiрнулi,

Як бы iм вельмi падабалась,

Што iм увага аддавалась.

Мужчыны зараз па сняданнi

Пайшлi ў гумно на спачыванне

Аддаць мiнуту для дрымоты.

Прыветна скрыпнулi вароты,

З вясёлым шумам расчынiлiсь,

Ў гумне мужчыны прыпынiлiсь.

Ўсяго паўнютка, хвала Богу,

Збажынкi новай i мурогу.

Здавалась, стрэхi i пярылы

Ўсяго трымаць не мелi сiлы,

Бо з двух бакоў над самым токам,

Калi на iх ты кiнеш вокам,

Сянцо, збажынка навiсала.

Тут лугам, полем патыхала,

А на гваздзi ў таўшчэрным шуле

Цапы вiселi, бы заснулi.

А вiлы, граблi i мяцёлкi,

Малацьбiтовы прыяцёлкi,

Каля варот адны стаялi

Таксама працы ўжо чакалi.

- У нас сяголета - свяцiся!

- Так, дзякуй Богу, паджылiся.

Эх, брат Мiхась, была б то ўласнасць

Зямля ўся гэта, сенажацi!..

Чаго б жадаць тут болей, браце?

I лес, i паша, неба яснасць,

I чысты дух, i рэчка Нёман...

Куток павабны тут захован!

- Э, каб гэта свая ўлада!

Нашто б i лепшая пасада?

Мiхал выразна замаўкае

I торпы вокам акiдае.

- Так, брат! падумаць моцна трэба,

Само не звалiцца нам з неба,

Каб мець больш пэўны свой прыпынак

I мець у ўласнасцi будынак...

I так яны разгаманiлiсь,

Што й на салому не лажылiсь.

I ўсё ж не бацькаўшчына гэта:

Жывеш дачасу, з лета ў лета,

А лiха вынiкне якое

Падумаць жудасна пра тое...

Чаго ж у жыццi не хапае?

Дзе гэта сiла, дзе моц тая,

Што перашкод сабе не мае

I ставiць зразу ўсiх на ногi,

Вядзе на вольныя дарогi

I свет прасторны адчыняе?

- Дзве рэчы трэба мець, каханы!

Адна рэч - розум выхаваны:

Умець прадгледзець, прылаўчыцца

На цвёрдым грунце закрапiцца.

Другая рэч, Антось харошы:

Таксама трэба мець i грошы,

Мiхал прамовiў цiхiм басам.

Алесь i Костусь гэтым часам

Гасцей пад дубам вартавалi

I мiж сабою жартавалi.

- Згадай, Кастусь, -Алесь пытае,

Хто першы ў госцi завiтае?

- Ну, хто ж? вядома - Юрка, дружа.

- Чаму? - Бо мёд ён любiць дужа,

А там, глядзi, Язэп прыпрэцца

I Фабiян з iм з Каралiны...

Падвып'юць, ведаеш, мужчыны,

Ото гаворка распачнецца!

А там Кандрат вазьмецца ў бокi,

Напэўна пойдзе ён у скокi;

Яго Ялэўка падтрымае,

А Вухiн песню заспявае:

"Пi гарэлку, суседзе!.."

- Глядзi, глядзi! хто гэта едзе?

Алесь ускочыў, пазiрае

I локцем Костуся таўхае.

- Ды гэта ж Вухiн, брат! ён самы!

I хлопцы кiнулiся ў браму,

Бягуць навыперадкi ў хату.

- Ўжо Вухiн едзе! Вухiн, тата!

- Цыц! не смець казаць мянушку,

А то знiму на вас папружку!

I бацька бровы пасувае,

Пiльчак чысцейшы адзявае,

Iдзе на двор для прывiтання

I для пачэснага спаткання.

Андроцкi-Вухiн пад'язджае

I так каня свайго спыняе,

Як бы супыну конь не мае,

Хоць конь, як вол, непаваротны

I бегчы ўжо не так ахвотны.

Кадушка-Зося сонцам ззяе;

Мiхал ёй злазiць памагае.

Яна ж, як глiна, надта цяжка,

Пад ёю крэхча каламажка.

- Ну, проша ў хату! проша, кумка.

Глядзiць бутэлька з яе клумка.

Уперавалку, як бы качка,

У хату йдзе кума-сваячка.

Тут гаспадыня выбягае,

Ёй дзверы ў сенi адчыняе;

Кабеты тварамi самкнулiсь

I так прыемна усмiхнулiсь,

Як бы злучылiся дзве рэчкi,

Гарохам сыплюцца славечкi.

- А дзе ж мая дачка хрышчона?

Спытала Зося. - Дзе Алёна?

Ваўчком Алёнка пазiрае;

Яе тут Зося абнiмае,

Гасцiнцам дзеўчынку трактуе,

Яе i песцiць i цалуе,

У вочкi ёй глядзiць прыветна