Новая зямля (на белорусском языке)

Iм заманулась частавацца;

Кiлiшкi "вудкай" налiваюць

I чаркi з чаркамi стыкаюць,

Жуюць смажэнне i вяндлiну

I хваляць добрую часiну.

А "вудка" больш развесяляе;

Пан равiзовы зачынае:

"Ешчэ Польска не згiнэла,

Пукi мы жыемы".

Паны адны перад другiмi

Шыкуюць жартамi сваiмi,

Свой розум, гонар выстаўляюць

I дубальтоўкi выслаўляюць.

Ракоўскi, злосны з леснiкамi,

Зусiм не той цяпер з панамi.

Паны ў хвальбе не зналi меры,

Самiм сабе не мелi веры,

Ды пра лганнё сваё маўчалi,

Не падсяваючы, ўсе лгалi.

- А я, - тут Свiда выступае,

Ён вус угору падымае

I панству кiдае з запалам:

Седм вiлькув забiв едным стшалэм!

Паны на момант слупянеюць,

Жаваць iх скiвiцы не смеюць:

Загнаў пан Свiда iм загвоздку,

Як бы у горла сунуў костку.

- Дальбуг, цекаве, даен слово!

Сказаў нарэшце равiзовы.

- Гм, як жа гэта, проша пана?

Ўсiх зрэзаў Свiда нечакана

I верх цяпер над iмi мае.

Паноў аж зайздрасць разбiрае.

- То пан жартуе, як то можна?

Паны развагу вядуць розна:

Сказаць: салгаў - не выпадае,

Паверыць - веры не хапае;

А паўнамоцны ў здаваленнi,

Як бы агорнуты ў праменнi,

Навокал горда пазiрае

I важна шчокi надзiмае,

Як бы паноў ён i не бачыць.

- Няхай жа пан то растлумачыць!

- А так, панове: едным стшалэм!

Зноў ткнуў iх Свiда як бы джалам.

Ў канцы дае iм тлумачэнне:

Забiў ваўчыцу на шчаненнi.

Паны - ляснiчы й равiзовы

Як па камандзе, б'юць галовы:

- I як то мы не дагадалiсь!

I доўга ўсе яны смяялiсь.

Назаўтра рана чуць разднела,

Чуць-чуць на ўсходзе пасвятлела,

Была кароткая нарада,

Каму вясцi якога пана.

"Абы не гэтага шатана,

Хоць бы не мне ўсучылi гада",

Мiхал падумаў аб ляснiчым.

"Абы не з гэтым паляўнiчым",

Так i другiя разважалi,

Пераглядалiся, чакалi.

Але як Свiда быў тут глаўны,

А з леснiкоў найболей слаўны

Мiхал даўно ўжо тут лiчыўся,

То ён Мiхалу даручыўся,

Кржывiцкi Пальчыку застаўся,

А ў трэцяй пары аказаўся

Нiхто другi, як наш Гавака;

Аж уздыхнуў ён, небарака.

Размеркаваўшысь такiм чынам,

Паны па розных пуцявiнах

Iдуць на токi з леснiкамi.

Мiхал здалёк пайшоў цянькамi;

Гатовы план даўно ён мае,

Iдзе i Свiду навучае,

Гаворыць з прыцiскам, хоць цiха,

Каб не ўстрывожыць тое лiха.

- Вось тут, паночку, "такавiска",

Глушэц асочаны ўжо блiзка,

Няхай жа пан iдзе цiхутка,

Бо гэта штучка вельмi чутка:

Не асцярогся - i прапала.

I Свiда слухае Мiхала,

Што толькi той нi загадае.

Мiхал над панам волю мае,

Цяпер ён пан хоць на мiнутку.

"Скачы ж, браток, пад маю дудку,

Прызнай жа мне i ты пашану?"

Мiхал у думках кажа пану.

- Як скокну я - i пан хай скача;

Спынюся я - i пан спынiся!

Глядзi ж, панок, не памылiся,

Каб тут не вынiкла няўдача!

Мiхал замёр, стаiць маўклiва,

А з iм i Свiда нерухлiва.

У лесе значна пасвятлела,

I вось дзесь блiзка, перш нясмела

Заграў глушэц i абарваўся

Ды зноў зачаў, разбалбатаўся.

Мiхал даў знак. Скок-скок! спынiўся,

З iм радам Свiда апынiўся.

- Цi бачыць пан? унь-унь чарнее...

Ой, не: хай пан цярпець умее!

А Свiда стаў пароць гарачку

I ўжо у стрэльбе ўзвёў сабачку.

- Не руш! не руш, пан! о, крый божа;

Пан папсавацi справу можа!

Яшчэ мiнуту улучылi,

На крокаў дваццаць падступiлi.

Цяпер глушэц, як на далонi,

Сядзiць, бы шула, у заслоне

Хваёвых лапак, хвост мятлою,

Як бы любуецца сабою,

Балбоча, крэхкае i свiшча;

Глушэц склiкае на iгрышча,

А мо хваленнi жыццю правiць

I гэты бор спрадвечны славiць.

Мiхал i Свiда той часiнай

Стаялi моўчкi пад ялiнай.

Пан Свiда стрэльбу падымае

I доўга цэлiцца... страляе.

Бух! - грукнуў стрэл, лес узбудзiўся!

Дымок раўнюткаю стралою

Жахнуў старую гэту хвою,

З якой глушэц даўно зраднiўся;

I раптам з ёю разлучыўся,

Умомант звяў i страцiў сiлы

I не паспеў разняць ён крылы,

На мяккi дол, на мох зялёны

Упаў, насмерць акрываўлёны;

Ўзнялась галоўка i апала,

Два разы лапка задрыжала,

Навек застыла нерухома.

А Свiда рад быў, рад, вядома:

Рублём Мiхала ён трактуе,

Цыгарай хвацкаю частуе.

XXIV. ВЯЛIКДЗЕНЬ

У хаце вучням не сядзiцца

Прайшла ахвота ў iх вучыцца;

I сам дарэктар уздыхае,

На Мiкалаўшчыну кiвае,

У смутку нейкiм часта ходзiць,

Аб доме гутарку заводзiць,

Пускае жарты мiма вуха,

Яго не цешыць саладуха,

Якая хлопцу падабалась,

Бо вельмi добра удавалась.

- Сказаць, не кепска тут хлапчыне,

Прамовiць часам гаспадыня,

А ўсё ж дамок свой моцна цягне,

I кожны к матцы сваёй прагне.

Прыйшлося ўважыць тут малому

I адвязцi яго дадому.

А вучнi кнiжкi пахавалi

I ўжо Вялiкадня чакалi.

Прыйшла вялiкая субота,

Даўно прыпынена работа,

I ўжо пад вечар сама хата

Была прылучана да свята:

Лагоднасць, згода i павага

I вельмi сталая развага

Ўвесь гэты дзень тут панавалi.

I блiзкасць свята шанавалi

Старыя, дзецi i падросткi

I шуму тут не падымалi,

Як будным днём з-за кожнай косткi.

Алесь, Кастусь i Мiхалiна

Сама найшла на iх часiна

На працу зранку выйшлi самi

I падмялi двор дзеркачамi;

Пясочку потым накапалi

I сцежкi iм панасыпалi;

I гэты дворык так змянiўся,

Так гожа траўкай заiскрыўся,

Што проста глянуць было люба,

Хоць ты вядзi яго да шлюба.

Мужчыны загадзя пабрылiсь,

Вадою цёплаю памылiсь,

Бо трэба ж iм было сабрацца

Паехаць ў цэркву спавядацца.

Хоць i казаў Антось, бывала,

Што тут, у лесе, грахоў мала;

Калi ж часамi грэх налучыць,

Аб iм забудзеш, ён не мучыць

I не пашкодзiць ў справах неба,

Але папу аддаць iх трэба.

I вось пад вечар трохi важка

Загрукацела каламажка,