Паланэз Агінскага [Лірыка. Паэмы. 1996 – 2002]

На трэцім тыдні па вяртанні ў вёску
Мірон адчуў, што гоіцца рука.
А ў Слабадзе пусцілі пагалоску:
У Дзікай пушчы бачылі Ванька.

З лазовым кошыкам — грыбнік, нібыта,

Зарослы барадой, як дзед стары.
Дагэтуль тайнаю было пакрыта,
Куды ён знік з прыходам немчуры.

Мірона чутка ўразіла: дык значыць,

Загрэбін недзе тут, паблізу дзесь?
А як звязацца? Як яго пабачыць?
Ад думкі гэтай аж напругся ўвесь.

Апоўначы, калі бацькі ўжо спалі,

Мірон пачуў: з двара яму ў акно
Пастукалі; хвіліну памаўчалі –
I зноў. А ён - як бы й чакаў даўно.
Убачыўшы за шыбай здань мужчыны,
Імгненна падхапіўся з тапчана,
Усунуў спрытна ногі ў калашыны —
I ў двор. Ён знаў: пастукала вайна.

В а н ё к

Здароў, Мірон! Прабач за пазнаваты
Візіт. Не па маёй, браток, віне.

М і р о н

Здароў, Іван. Хто ў гэтым вінаваты —
Вядома добра і табе, і мне.

В а н ё к

Куды схінемся, каб людцы благія
Не ўчулі? Ёсць пагаварыць аб чым.

М і р о н

Хадзем у восець. Там - як у магіле.
I чорт не ўчуе пасярод начы.
У восеці

В а н ё к

Настане час - пабачымся й прылюдна.
Як рана? Чуешся ўжо весялей?

М і р о н

Патроху гоіцца. Але марудна.

В а н ё к

Ну, а загоіцца - і што далей?

М і р о н

Пайду на ўсход.

В а н ё к

Нашто табе на ўсход?

М і р о н

Нашто? Каб ваяваць! За край наш вольны.

В а н ё к

За наш савецкі край, за наш народ
I тут змагацца можна. Калі здольны.
Не скеміў? Бач, някемлівы які!
Пра немца чуў, што кокнулі ў Альхоўцы?

М і р о н

Чуў... Гаварылі, што прыпіснікі...

В а н ё к

Прапіснікі... З маёй каманды хлопцы!

М і р о н

Але за гэта немцы дзесяць хат
Спалілі ў вёсцы. Пацярпелі людзі.

В а н ё к

А як ты думаў? Каб вайна — без страт?
Так не бывае. Страт нямала будзе.
Твой план пра ўсход я не магу вітаць.
Не дойдзеш. Фронт, што быў ля Магілёва,
Ужо каля Смаленска. I, відаць,
Яшчэ далей адкоціцца часова.
Лічу, што ты са мной павінен быць.
Работкі хопіць нам і тут гарачай.
Падняць народ, каб немца з тылу біць –
Ёсць стратэгічна важнаю задачай.
Так у прамове Сталін сам сказаў,
Яшчэ ў пачатку ліпеня. Не слухаў?

М і р о н

Дзе? Я на пяты дзень палонным стаў.
Ажно чатыры дні вайны адбухаў!
На абароне Мінска — бачыў Бог,
Як я ірваўся ў бой, — скарэй, скарэй бы!
А ў батальёне ў нас — на кожных трох
Дзве, ды і тыя бсз патронаў, стрэльбы...

В а н ё к

Што мала так адбухаў - не тужы,
Яшчэ паслужыш краю абаронцам,
Усё ж наперадзе яшчэ... Скажы,
Ты бачыўея з Якубам Занямонцам?
Размовы з ім былі? Мне трэба знаць:
Ён іншы стаў ці як і быў - той самы?
Дакладней: ці магу я давяраць
Яму - пасля ім перажытай драмы?

М і р о н

Я гаварыў з ім. Нават два разы.
Ці стаў ён іншым? Так, змяніўся вельмі:
Набожным стаў. Павесіў абразы.
I просіць Бога аб грахоў збавенні.
А ў школе, помню, пяць гадоў назад,
Рамантык быў і летуценнік першы.
Пра рэвалюцыю і новы лад
Складаў прыгожыя надзіва вершы.

В а н ё к

Гм! Не чакаў такой я навіны.
Цікава... А - не хітраванне гэта?
Не спосаб ухіліцца ад вайны?
Не клеіцца ж да вобраза паэта!
Інтэлегент, вучоны - і на кут
Стаўляе Бога? Дзіўным мне здаецца.
Ды зрэшты хай сабе... а як Якуб
Вайну ўспрыняў? Як ставіцца да немцаў?

М і р о н

Па-мойму, ненавідзіць. Кажа: зброд.
I толькі швабамі іх называе.
Ён - Беларусі шчыры патрыёт
I страшна за яе перажывае.

В а н ё к

Пабачым, як ён ненавідзіць іх.
I як ён любіць Беларусь - пабачым.
Хто за сваіх, а хто супроць сваіх -
Праверыць лёгка метадам гарачым.
Табе заданне першае, Мірон:
У строгай тайне перадай Якубу,
Што заўтра, гэтай самаю парой,
Чакаць яго я ў гэтым схове буду.
Скажы, што ты перадаеш загад
Прадстаўнікоў улады, тут адзінай.
А іншых і не будзе тут улад, -
Як іншых зор не будзе над Радзімай.