Петръ Великій въ Галицкой Руси

Tydzie'n caly przemieszkali'smy pod oczyma tych monarch'ow, a nasze nie byly tak doskonale, zeby'smy dojrzeli, co oni robili, nader sekretnie ligujac sie bez Rzeczypospolitej na te wojne szwedzka nieszczesna. Jednak dla jakiego pozoru wzial kr'ol hetman'ow samych z carem na konferencye bez zadnych cudzoziemc'ow. Mnie uczynil honor, abym byl tlumaczem dla francuz – kiego i ruskiego jezyka. Tam tedy pytal kr'ol cara, wywiodlszy zal na cesarza rzymskiego,ze bez koligat'ow nas pierwszy praeliminare podpisal traktatu karlowiekiego, szkodliwe nam, a to jest aby kazdy to trzymal co trzyma; a my Polacy nic nie trzymali, tylko Turcy Kamieniec. Pytal sie tedy, m'owie jaki dal ordynans car swoim plenipotentom w Karlowiczu czy ko'nczy'c traktat r'owno z cesarzem na tern praeliminare, czy wojne z Turkami in quaiitum cesarscy nas odstapia i sw'oj zako'ncza traktat. Car odpowiedzial, ze mnie to praeliminare nie jest szkodliwe, poniewaz trzyma Azow na Czarnem morzu i dwie fortece tureckie nad Dnieprem pod Krymem nazwane Haslan-Kermen i Kazykermen; ale dla milo'sci brata swego Augusta i interes'ow Rzeczypospolitej got'ow jest i wojne z Turkami prowadzi'c cho'cby cesarz traktat bez nas konkludowal. Co sam nam'owiwszy sie z kr'olem m'owil, zeby byl pokryl medidationem wojny szwedzkiej bez Rzeczypospolitej. Sko'nczylo sie na tem, ze bedzie prawiornym sojusznikiem Rzeczy pospolitej, i kr'ola Augusta nieodstepnym przyjacielem, bratem et caetera. Tak zadnego cienia Polakom nie dal do suspicyi o wojnie szwedzkiej, kt'ora z kr'olem ugruntowal i liga, kt'ora sie az we dwie lecie pokazala.

Galy ten tydzie'n na jednych pijatykach i munstrowaniach wojska saskiego strawili'smy, kt'orego siedm czy o'sm tysiecy tak kawaleryi jako infanteryi kr'ol pod Rawe sprowadzil. Tern sie bawili codzie'n ci monarchowie przy codziennem pija'nstwie. Car jako byl w szarej sukni, bardzo lichej, ubrany, biegac szalenie po polach przy tej munstrze wojska, byl niechcacy potracony koniem pana Szczesnego, i za to go biczykiem przeparzyl car, a koniuszy, czy go uznal czy nie, szabli dobyl i kilka towarzystwa z nim. Car w nogi przed nimi, posuneli sie rzezko za nim Polacy, az kto's uznawszy zawolal: st'ojcie to car. Przypadl car zasapany do kr'ola, z kt'orym m'oj ociec i my stali'smy na koniach i do mego ojca rzekl: Twoi Lachy chotily mene rozrubaty. M'oj ociec chcial zaraz inkwizycya i sprawiedliwo's'c mu uczyni'c; ale car nie dopu'scil z racyi, ze pierwej sam uderzyl; ale to najpewniejsza, ze sie wstydal i nie chcial rozglasza'c. Mego ojca tak niezmiernie ukochal car, i nie raz m'owil, ze gdyby's ty byl moim poddanym, tobym cie sluchal i szanowal jak ojca. Mnie zawsze sosidom zwal od Bialej cerkwi, i dla tego ho nor u musialem z nim pi'c gorzalke azem sie rozchorowal. Tandem poko'nczywszy prywatne z kr'olem konferencye pojachal kolaska kr'olewska przy swoich telezkacli Piotr car na Litwe do Moskwy, a panowie hetmani do Lwowa czekajac na kr'ola, kt'ory w tydzie'n byl wprowadzony od hetman'ow przez bramy tryumfalne na to porobione.[21]

* * *

«Возвращаясь, по встямъ o стрлецкомъ бунт изъ-за границы, Петръ въ Галиціи, близь мстечка Равы, встртился съ новымъ королемъ Польскимъ, Августомъ ІІ-мъ. Тутъ оба монарха „другъ другу обязались крпкими словами o дружб безъ письменнаго обязательства и разъхались“. He смотря на это, Петръ былъ недоволенъ своимъ трехдневнымъ пребываніемъ въ Рав, ибо посл возвращенія въ Москву на пиру у Лефорта говорилъ: „Я было потолстлъ въ Вн отъ жирной пищи; но нищая Польша сняла опять весь жиръ“. Польскій посланникъ заступился за отчизну : „Удивляюсъ, сказалъ онъ, отъ чего это такъ случилосъ съ вашимъ величествомъ: я родился и воспитанъ въ Польш, однако отжирлъ». – „Ты отжирлъ не въ Польш, a здсь, въ Москв", отвчалъ царь".[22]

Годъ 1700

"Божественный олтарь господа Бога спаса – нашего Іисуса Христа освященъ благодатію всевышняго и животворящаго духа рукодйственъже и благословенъ православнымъ игуменомъ монастыря Терехтемеровского и Каневскаго кръ Захаріею въ еже на немъ священнодйствовати божествен. литургію въ Храм (нечеткое слово), Се-же бысть при держав царя и великаго князя Петра Алексевича благословеніемъ Варлаама, архіеп. митроп. кіевскаго въ лто отъ рождества. Въ не же опустлый чорезъ полпятаста престолъ Переяславскій отновленъ, построенъ, наданъ и украшенъ всмъ коштомъ Ясне Вельмож. Е. М. пана Іоанна Мазепы гетмана и кавалера войскъ Его Цар. пресвт. Вел. Запорожскихъ"[23].

Годъ 1705

Car publice declaravit Unit'ow wszystkich wycia'c jako uczynil w Polocku, a m'owil publice w Wilnie, jako Fliz en referendarz do Joachima Kutelicza Starszego 'Zyrowieckiego pisal z Wilna 26 Iulii: in hoc bene cavete vobis, tempestive tam rerum mobil i um quam vestrae salutis subducendo, ab hoc lioste Unionis S. habete curam, qui.a publicam declaratio-nem fecit, se omnes Unitos interfecturiim ut Po?ociae factum est.[24]