Quo Vadis

Ale pieradusim razabraŭ jaho žal, bo zrazumieŭ toje, što jon sam tak pabłytaŭ žyccio i sabie i Lihiji, što z henaje błytaniny nielha było vyjsci. I pad uražanniem taho žalu pačaŭ havaryć: — Ci viedaješ, što ty ščasliviejšaja za mianie? Ty ŭ biednacie i ŭ henaj adnoj chacie siarod prostych ludziej maješ svaju navuku j svajho Chrysta, a ja maju tolki ciabie, i jak ty addaliłasia, ja byŭ jak žabrak, što nie maje ni chaty, ni chleba. Ty daražejšaja mnie za ŭvieś sviet. Ja šukaŭ ciabie, bo nie moh biez ciabie žyć. Nie chacieŭ ni bankietaŭ, ni snu. Kab nie nadzieja, što ciabie znajdu, kinuŭsia b na mieč. Ale bajusia smierci, bo nie moh by na ciabie hladzieć. Kažu tabie ščyruju praŭdu, što nie zdaleju biez ciabie žyć i dahetul žyŭ ja tolki nadziejaj, što ciabie znajdu i ŭhledžu. Ci pamiataješ ty našyja hutarki ŭ Aŭłaŭ? Raz nakresliła ty mnie na piasku rybu, a ja nie ciamiŭ, što heta značyć. Pamiataješ, jak hulali my ŭ špurlaka? Užo tady dla mianie ty była milej, čym žyccio, dyj ty pačynała zdahadvacca, što kachaŭ ciabie. Nadyjšoŭ Aŭł, nastrašyŭ nas Libitynaj i pierarvaŭ nam hutarku. Pamponija skazała Piatroniju pry razvitanni, što Boh josć adzin usiomahutny j miłaserny, ale nam i ŭ hołaŭ nie pryjšło, što vašym Boham josć Chrystus. Chaj Jon addajeć mnie ciabie, a palublu Jaho, choć jon mnie vydajecca Boham niavolnikaŭ, čužyncaŭ i biazdolnych. Ty siadziš pry mnie j dumaješ tolki ab im. Dumaj i pra mianie, bo inakš znienavidžu Jaho. Dla mianie bostvam tolki adna ty. Bahasłaŭlony baćka tvoj i maci, bahasłaŭlonaja ziamlica, što zradziła ciabie! Ot, abniaŭ by, zdecca, tvaje nohi j maliŭsia b da ciabie, tabie šanavannie addavaŭ by, tabie achviary, tabie pakłony — ty trojčy boskaja!!!

Ty nie viedaješ, ty nie možaš viedać, jak ja kachaju ciabie… Tak havoračy, pravioŭ rukoju pa zbialełym tvary i prymknuŭ vočy. Natura jahonaja nie viedała pierapony nikoli jak u hnievie, hetak i ŭ kachanni. Havaryŭ z uzdymam ducha, jak čałaviek, jaki pierastaŭ dy nie žadaje ahladacca na mieru ni ŭ słovach, ni ŭ vialičanni. Havaryŭ z hłybini dušy j serca. Značna było, što bol, zachaplennie, žada i šanavannie, nahramadziŭšysia ŭ jahonych hrudziach, buchnuli ŭrešcie niepaŭstrymanaju rakoju słoŭ. Słovy jahonyja vydavalisia Lihiji bluznierstvam, a adnak serca jejnaje zaskakała tak mocna, jak by maniłasia razarvać sciskajučuju hrudzi tuniku. Nie ŭ zmozie była pieramahčy litasć nad jahonymi pakutami. Rasčulała jaje pašanota, z jakoju da jaje zviartaŭsia. Pačuvałasia kachanaju dy abažanaju biazmiežna, čuła, što hety niaŭstuplivy dy niebiaspiečny čałaviek addany ciapier joj dušoj i ciełam, jak niavolnik, i henaje pačuccio jahonaj pakory, a ŭłasnaje mahaty napoŭniła jaje ščasciem.

Ažyli ŭ joj uspaminy ŭ adnoj chvilinie. Heta byŭ dla jaje znoŭ toj raskošny j pryhožy, jak bažok pahanski, Vinić, jaki ŭ Aŭłaŭ abiacaŭ joj kachannie j budziŭ, by ad snu, jejnaje paŭdziciačaje tady serca; toj samy, jakoha całunki čuła jašče na vusnach i z abdymkaŭ jakoha vyrvaŭ jaje na Pałatynie Ursus, nibyta z vohnišča vychapiŭ. Ale ciapier jon, hetki mužny, zachopleny, z bolem na svajim arlinym blednym tvary, z razmolenymi vačyma, paranieny, złamany kachanniem, poŭny abahaŭlannia j pakory, vydavaŭsia joj takim, jakim žadała jaho mieć tahdy i jakoha mahła b u toj čas pakachać usioju dušoju, — jon byŭ dla jaje daražejšym, čym kali-niebudź dahetul.

I naraz sciamiła, što moža nadyjsci časina, u jakoj jahonaje kachannie ahornie j jaje, by vichar, a pačuŭšy heta, pieražyvała takoje samaje ŭražannie, jakoje pierad chvilinaj pieražyvaŭ jon: mienavita, što stajić nad biazdonnaju propasciu.

Ci ž na heta jana kinuła dom Aŭłaŭ? Ci ž na toje ŭciakała z bankietu? Chavałasia stolki času pa haradskich norach? Kim byŭ toj Vinicij? Aŭhustyjanin, rycar i dvaranin Nerona! Adyž udzielničaŭ u jahonym raspusnym bujanstvie j šalenstvie, sviedčyć ab hetym toj bankiet, ab jakim Lihija nie mahła zabycca; adyž učaščaŭ z inšymi da sviatyniaŭ i składaŭ achviary niačystym bahom, jakim mo j nie vieryŭ, ale addavaŭ šanavannie aficyjna. To ž łaviŭ jaje na toje, kab zrabić z jaje svaju niavolnicu j kachanku, dy ŭpravić jaje ŭ toj strašny sviet zbytkaŭ, raskošy, błudu j biessaromnasci, kličučych Božaje pomsty. Vyhladaŭ, praŭda, inšym, ale ž niadaŭna pryznavaŭsia z pahrozaj: kali dalej bolš budzie dumać ab Chryscie, čym ab im, dyk znienavidzić Jaho. Lihiji zdałosia, što samaja dumka tolki ab inšaj lubovi, čym da Chrysta, užo josć hrachom suprać Jaho i suprać navuki, dyk sciamiŭšy, što na dnie dušy jejnaje mohuć abudzicca inšyja pačucci j žadanni, pačała tryvožycca ab svajoj budučyni dy sercy.