Rojdestvo arafasidagi tun

Narigi uydan g‘uvur-g‘uvur ovoz eshitildi. Etagi uzun shoii kuylak, orqasida burmasi bor kimxob kamzul kiigan allaqancha basavlat xotinlarni ko‘rib, temirchining ko‘zi javdirab besaranjom bo‘lib qoldi Uning kuziga faqat yaltiroq narsalargina ko‘rinar edi. Zaporojyelilar birdaniga yerga yiqilib:

— Onaxonimiz, marhamat qil! Marhamat — deb ba qirishdi.

Temirchi ham ko‘ziga hech narsa ko‘rinmay uzala tu. shib yetib oldi.

— Turinglar! dedi amirona, lekin yoqimli ovoz.

Saroy ahillaridan ba’zilari tipirchilab, zaporojyelilarni turtkilab qo‘ydilar.

— Onaxonimiz, turmaymiz, o‘lsak ham turmaymiz! — deb qichqirishdi zaporojyelilar.

Potyomkin lablarini tishlar edi, keyin aloha bo‘lmay o‘zi ular tepasiga kelib, birovi qulog‘iga shivirladi. Shundan keyin turdilar.

Temirchi ham jasoratga minib boshini ko‘tarib qarasa, o‘rta bo‘yli, moviy ko‘z, upa surtgan, to‘ladan kelgan bir xotin, yolg‘iz malikalarga xos bo‘lgan jozibali shirin tabassum bilan tspasida turibdi.

Moviy ko‘zli xotin zaporojyelilarni qiziqish bilan ko‘zdan kechirarkan:

Onhazrat, bugun, haligacha men ko‘rmagan xalqim bilan tanishtirmoqni va’da qilgan edilar, — dedi. Keyin ularga yana yaqiiroq kelib: — Tuzuk qarashyaptima sizlarga? — deb so‘radi.

— Ha, onaxonimiz, minnatdormiz! Xo‘ragimiz yaxshi (garchi bu yerning qo‘yi biznikicha bo‘lmasa ham), nega xursand bo‘lmaylik?..

Potyomkin, zaporojyelilar uning o‘rgatganini gapirmay bo‘lakcha gap boshlaganlarini ko‘rib, yuzini bujmaytirdi…

Zaporojyelilardan biri o‘ziga oro berib, oldinroqqa chiqdi:

— Onaxonimiz, marhamat qil! Sadoqatli xalqingdan nima gunoh o‘tdiki, g‘azab qilding? Totorning harom qo‘lini tutdikmi yoki biror ishda badbaxt turk bilan ittifoqlik qildikmi, fe’limizda, dilimizda senga biron xiyonat qildikmi? Nega bizga g‘azab qilding! Avval eshitdikki, bizning xilofimizga har yerda qo‘rg‘onlar solishga amr qilibsan, keyin eshitdikki, bizlarni itoat qildirib, sipohlik xizmatini o‘tamoqqa majbur qilmoqchimishsan, endi yana yangi noxush gaplar eshitib turibmiz. Zaporojye sarbozlariniig gunohi nima? Gunohi, qrimlilar bilan urush qilgan qo‘shiningni Pvrekopdan o‘tkazib generallaringga yordam berganimizPotyomkin qo‘lidagi qator-qator uzuklarning brilliant kuzini kichkina cho‘tkachada tozalash bilan ovora bulgandek indamasdan turar edi.

Yekaterina mehribonlik qilib:

— Nima tilaysiz? — deb so‘radi.

Zaporojyelilar nima deymiz degandek bir-birlariga qarab oldilar.

Temirchi ichida, podsho, tilagingiz nima deb so‘rayap. ti shekilli, vaqt g‘animat, degan xayol bilan to‘satdan o‘zini yerga tashladi.

— Ulug‘ shohimiz, bir qoshiq qonimdan kechgaysiz gunohimni o‘tgaysiz, shohona marhamatingizni ayamang, g‘azab qilmay ayting, oyog‘ingizdagi kavushingiz qanday matodan tikilgan? Bunday kavushni hech bir kosib tikolmasa kerak, hech bir mamlakatda bunday kavush bo‘dmagandir. Yo xudo, mening ham xotinim shunday kavush. dan kiysa nima qilarmish!

Malika kulib yubordi. Saroy ahllari ham kulish. di. Potemkin bir xo‘mrayar, bir kular edi. Zaporojyelilar, temirchini jinni bo‘lib qoldi, degan xayol bilan uni turta boshladilar.

Malika iltifot bilan:

— Tur! Muroding menikidek kavush bo‘lsa, mushku. ling oson, darhol keltiring, eng qimmatbaho zar kavushdan! Uning bu soddaligi menga nihoyatda yoqdi! — dedi, Sungra boshqalardan bir chekkaroqda turgan, rangpar YUZI tuladan kelgan, katta-katta sadaf tugmali kamzili uning saroyga dahldor emasligini ko‘rsatib turgan kishiga tikilib turib,qarang, sizning o‘tkir qala. mingizga loyiq bir namuna! — dedi.

Sadaf tugmalik odam ta’zim bilan:

— Marhamatli malikam, lutf va karamingiz haddan ziyoda, bu o‘rinda loaqal Lafonten lozimdir, — dedi.

— Rostimni aytsam, «Brigadir» ingiz hali ham xayolimdan ketmaydi. Ajab yaxshi o‘qiysiz! — dedi malika. So‘ngra yana zaporojyelilarga boqib: — Biroq, sizning yurtingizda uylanishmaydi, deb eshitgan edim, — dedi.

— Nega, oiaxonimiz, o‘zing xo‘p yaxshi bilasanki, odamzod xotinsiz tiriklik qilolmaydi, — dedi temirchi bilan gaplashgan haligi odam. Temirchi uning savodxonlar tilini yaxshi bila turib malika bilan gaplashganda jo‘rttaga mujik tili deyilgan bunday dag‘al tilda gapirganini ko‘rib, ichida: «Mug‘ambirlar-e! Bunday qilishi bejiz bo‘lmasa kerak!» deb qo‘ydi.

Haligi zaporojyeli:

— Bizlar tarki dunyo qilganlardan emasmiz, biz ham gunohkor bandalardanmiz. Isavilarning barisi yeingari biz ham ovqatlarga o‘chmiz. Oramizda uylanganlar ko‘p va lekin ular sechada xotinlari bilan turmaydilar. Xotinini Polshaga tashlab kelganlar ham bor, Ukrainada xotini borlar ham bor, Turk yurtida xotini borlar ham bor^[7]. — dedi.

Shu orada temirchiga kavush keltirdilar. Temirchi uni mahkam ushlab olib:

— Xudoyo tavba, muncha chiroyli! Ulug‘ malika, muz otgani borganingizda ham oyog‘ingizga shunaqa kavush kiyib borasizmi, ajabo! Bunday kavush kiyadigan oyoqlar qanday ekan, toza qanddan bo‘lsa kerak deyman, — dedi.