Сээн, кэпсээннэр

Дьэ арай биирдэ «тыл» ыла барар. Ол кн немецтэр с-трт тгл атаакалаан баран тттр оустарбыттар. Онон немец икки бииги икки ардыбытынааы томторго фрицтэр элбэх лктэрэ хаалбыт. Тн ону хомуйа немецтэр кэлиэхтээхтэрин билэрин быыытынан бииги Шагуровпыт, киээ сыылан тиийэн, лбт немецтэри кытта хоонньоон кэбиэр. Кэпсэл омуна буолуо ээ, сс кыратык утуйан ылбыт дээллэр. Хараа буоларын кытта, с-трт немец наыылкалаах кэлэн лбт дьону таан бараллар.

Бииги Шагуровпыт немец плащ-палаткатын брммтнэн сыттаына, кэлэн наыылкаа уураары ктн ынчыктаспыттар. Шагуров хаыытыы тэн баран атаар турар киини тээ-эп. Тэбиллибит кии тиэрэ барар. Оттон атыттара лбт кии тиллибититтэн, соуйан «срэхтэрин ырбаахыта» тэлибирии тспт да, тэбинэн хаалбыттар. Шагуров туран били охтубут киини плащ-палаткатыгар суулуур да, кыбынан кэбиэр уонна бэйэтин дьонун диэки оргууй аай аадайа турар.

Эмиэ кини туунан буурдук сээргииллэр:

– Арай биирдэ «тыл» ыла барар. Тн, борук-сорук. Быарынан сыылан немецтэргэ чугааан иэн крднэ: икки немец бииги диэки мэн иэллэр. Шагуров саан хаалар. Бастаан иэр немец сыылахайдаан ааар. Иккис немец дооруттан уонча хаамыы хаалан иэр. Шагуровы ааа сыылан истэинэ, Шагуров били аатырбыт эриэн муос уктаах быаынан немеи кхсгэ саайар уонна немеи кэтэиттэн сиргэ эпсэри охсор. Ол кн ардах тсптэ, немец лргэр «тумса» бадарааа буола тэр, онон лргэр «мыык» дуу, «мээк» дуу диэн хаыытыыра ииллибэккэ хаалар.

Шагуров немец муостаах кааскатын ылан кэтэн кэбиэр уонна бастакы немеи батыа, били лбт немец испитин курдук, сыылан иэр. Бастакы немец сотору-сотору тугу эрэ «у-а» диэн саарар. Шагуров онуоха «гут-гут» диир. Кырдьыга кини «гуут» – «чгэй» диэн тылтан ураты немецтии бэрт ахсааннаах тылы билэрэ.

Дьэ ити курдук иэллэр. Немец тохтоон баллыгыраатаын аайы, Шагуров тохтоон «гут-гут» диир уонна сороор «дыр-дар» диэн эбии ботугуруур. Немец ити хоруйунан сп буолбут курдук, иннин диэки сыыллар.

Ити курдук «гуутургаан» бииги окуопаларбытыгар чугааан кэлэллэр. Немец тохтуур, Шагуров мэн кэлэн кэккэлээ сытар. Немец бииги диэки ыйа-ыйа тугу эрэ саарар.

– Гут, кэллибит, – диир Шагуров уонна туран тааын тэбэнэр. Немец дьэ билэр – кини дооро буолбакка – «русс» кинини батыан испитин. Хараын эриэнинэн крр, автоматын Шагуровка туулуур.

Шагуров автоматын киэр охсор:

– Гут, чэ барыах, – немеи саатыттан ылар да, соон баран бииги диэки ыадайа турар.

Дьэ, кр, старшина Шагуров итинник разведчик. Кини биигини кытта бииргэ ыырыллыбыта дьиибэ.

Арай…

Штаб кэллэ.

г-элбэи уйгурдуу барбакка, быа эттэххэ: бииги разведкаа барар буоллубут.

Бу анабылтан мин олус рдм.

Штабтан тахсан баран Шагуров, идэтинэн, гимнастеркатын тэллэиттэн аллараа баттаата, тн мттт. Омурдун клтэх гыннаран баран, «буус» гына рдэ, сабыстаас хааын аннынан Ирдонов биигини атахпытыттан тббтгэр дылы, тббтттэн атахпытыгар, онтон кириэстии крн кэбистэ.

Ирдонов тугу санаабыта буолла, оттон мин, биигини хааллараары, разведкаа соотоун бараары гыннаа дии санаан, кутталбыттан см харчы ууоа атаым устатын тухары срэлииргэ дылы гынна.

– Дьэ ити курдук, оолоор. Ааан баран миэхэ кэлээри. Разведка оорор сирбит картатын рэтиэхпит, – диэтэ Шагуров.

РС УУОР

Бииги ити кн быа картаны рэттибит. рс ууор баар стх оборонатын биноклунан, стереотрубанан кр-кр, картаа тэниибит, бэлиэтиибит.

Соуруу дойду сайыны тнэ Саха сирин сайыы тнттэн атын. Хараа. Халлаан былыттаах буолан ый тыкпат. Быата разведчик таптыыр кнэ-дьыла буолан биэрдэ.

Бииги окуопаттан сыылан тахсан рскэ киирдибит. Оргууй аай ууну кээбит. Ол-бу тутуур суох. Хоойго, курга – гранаттар. Автоматтарбытын р тутан иэбит. Сгээргэ кэнсиэрбэлэр, сухарылар.

Бу рс чычаас. Кэтитинэн да кии рс диэн ааттыан сатаммат. Саха сиригэр рэх диэх этилэр.

Ууоргу кытыы чугааатаын аайы ууга накыйан моонньубутун эрэ тааарабыт.

Дьууурунай пулеметтар буулдьалара бииги рдбтнэн чубугураан аааллар. стх ракетата р ктн таыста. Бииги хантаччы туттан олорон ууттан уоспутун, муннубутун эрэ тааарабыт. Ракета умулларын ктэбит.

Кытыл кэллэ. Шагуров кытыыга тиийэн кыыахтыы тэн сытар. рс кыамыгар ыттыбакка эрэ, бадараанынан сыылахайдаан соуруу диэки баран истибит.

Икки биэрэстэ кэриэ сири барбыппыт кэннэ рс куртаа кэллэ.

Куртаы кыйа баран, куртах араа ттгэр тиийдибит. Ууоргу советскай биэрэк кстбэт дааны. рс куртахтанан бу диэкинэн олус кэиир. «Бассабыыктар манна кыайан кэлбэттэрин быыытынан» бу эргин немец бргнтэ млтх, миинэлээх хонуулар суохтар. Ол иин бу учаастак разведканы ыытарга сптх сиринэн ааыллыбыт. Хайа уонна бииэхэ наадалаах «тыл» манна буолуохтаах. Талахтар истэригэр киирэн тааспытын ыгынныбыт. Эт кэнсиэрбэни сии олорон, билигин ким тугу ооруохтааын сс биирдэ сбэлэстибит.

Манна окуопанан ситимнээр, барыта с землянка баар. Ортоку линияа офицердар олорор буолуохтаахтар. Итини барытын Шагуров урут аалбыт «тыла» кэпсээн турардаах.

Шагуров офицерскай землянкаа, Ирдонов биикки икки кытыы землянкаларга икки аыы бардыбыт.

Мин тиийбит землянкам айаар биир фриц утуктуу олорор. Сп, олордун. Сибээс ситимнэрин булан, сыыла сылдьан бысталаатым.