Сээн, кэпсээннэр

Советскай сэриилэр сытар окуопалара бтннтэ тллэх гынарга дылы гынна. Окуопаттан тахсан советскай пехота иннин диэки ыстанна.

Артиллерия уота стх сытар сирин кэлин ттн диэки быраылынна. Инники кирбии хара кдэнэ арыый дьэкэрдэ.

Артиллерия лт мэийбититтэн ордубут стх сорох чааын сэмнэхтэрэ, кэнники й ылан утарылаарга ооуннулар. Ханна эрэ пулеметтар татыгыраатылар, бинтиэпкэлэр, автоматтар тэитэ-ойута ыттылар.

Кимэн киирэн иэр бииги дьоммутуттан ким эрэ оутта, ким эрэ ыараханнык бааыран хаыытыы хаалла.

стх хантан утарсарын кр сытан, тэитэ ытыалыырга, кэм дьэ кэллэ. Снайпер «булда» тахсар, т кыраыта биллэр мнтэлэрэ кэллилэр.

– Гурьянов!

– Чээрин!

Бииги бинтиэпкэлэрбит итийбиттэрэ р буолла.

Окуопаттан быган сытан бииги кимэн киирэн иэр чаастарбытын ытыалыыр немецтэри бултуубут.

Хантан эрэ, стх окуопаларын кэтэин диэкиттэн, пулемет уоту аста. Кимэн киирэн иэр бииги дьоммут хаптайдылар.

– Хантан ытар хара сордоох немеий?

– Ол талахтартан буолуо дуо?

Ыттыбыт. Ытыалаатыбыт. Пулемет лэлээбитин курдук лэлиир. Хантан эрэ кэлэн миинэлэр тэн эиннилэр.

Биигини эмиэ биллилэр. Оскуолка тэн мин саам маын хабыры ытта. Ыксал. Аны туран ботуруонум баранна. Саппаас ботуруоннар Гурьянов окуопатыгар бааллара.

– Мотуруонна аал, мотуруонна, мотуруонна! – диэн Гурьяновка сахалыы хаыытаамахтаатым.

– Что? Матрена, какая Матрена? – диир Гурьянов, кх харахтарынан мичээрдиир. Ыксал кэмэ сэгэттэйим холку да, киэ-куо да эти!

й ыламмын, нууччалыы:

– Ботуруонна аал! – диэтим.

Ботуруоннары ылан баран сс ытыалаатым. Гурьянов саатын тыаа, мин киниттэн чугаым бэрт буолан, кулгаахпар чуугунуур.

Бииги чаастарбыт туран срэн иэн эмиэ хаптайдылар. Ким эрэ табыллан хаыытаата. стх пулемета ытыалыыр. Гурьянов иэдэстэрэ чоххо баттаабыт курдук, кытар гыннылар, онтон кубарыччы тартылар. Окуопатын ииттэн ойон таыста, биигиттэн уонча сааан инники томтор баарыгар срэн тиийдэ. Сргэстии тстэ. Снайперскай сааттан икки-с тгл буруо субурунаата. Ити икки ардыгар мин эмиэ срэн тиийдим.

стх пулемета ах барда, бииги чаастарбыт туран, иннилэрин диэки ыстаннылар.

Гурьянов рэн «Ура!» диэн хаыытаата, онтон эмискэччи «ык» диэтэ…

стх окуопатыттан быган туран биир немец биигини ытыалыыр. Тнэри ыттым.

– Гурьянов, Гурьянчик… – доорбор саба тэбин. Синиэлин арыйбыппар атаыттан хаан ыылынна. Атаын уллук ууоун булгу ктттэрбит.

– Уута, – диэтэ. Дьолго флягабар уу баар эбит, уу биэрдим. Санитарнай пакеты таааран атаын бэрэбээскилээтим.

– Ыттар… немецтэр… сиэтилэр…

Ити икки ардыгар хантан эрэ санитардар баар буоллулар. Гурьяновпын наыылкаа сытыардылар.

Сирэйим ллэнэс, иэдэстэрим тириитэ дэлби барыах курдук буоллулар. Оо, доорум, т да, кн да эти! Кхсм тгээр тугу эрэ ботугураатым. Гурьянов:

– Ничего… – диэтэ уонна мичээрдээбитигэр бэлиэр кубарыччы хаппыт уоа быа ыстанан, хаан бычыгыраата.

Наыылканы ктхтлэр. Харахпыттан уу тахсан саба халыйда, аан дойдуну р туманынан брйдэ.

– Суох, суох… – р тыынным. Хараым дьэкэрдэ. Илиибэр, тааспар доорум хаанын крдм. Хаан бууу сыта муннубар саба биэрдэ.

– Хайдах… мин тугу да эппэккэ хааллым. Гурьяновы илдьэ барбыт санитардар охойго киирэн сппттэрэ.

Чугас соус снаряд тэн эиннэ. Дьик гына тстм. Танары тайахтанан турар саабын ылан хоруопкабын толору ботуруону симним, инним диэки ыстанным.

стх окуопаларын рднэн ойуоккалаан, дьоммун ситтим. Илиилэрин р ктхпкк, бэринэртэн аккаастаммыт немецтэри кытта бииги дьоммут ыстыыктаа сылдьаллар. Ыстыык ыстыыктан тэйэн «ды-ды» тыаыыр, онтон кии хабаратын тыаа «хар» гынар, ким эрэ лгэ сууллан тэр.

– Сити курдук, сити курдук… ыттары, немецтэри!

Биир уун немец бииги биир саллааппытын кытта уун-утары туран ыстыыгынан тлээллэр, хайалара да таба анньыбат.

Срэн кэлэн уун немеи хонноун анныгар ыстыыгынан тстм. Ууохха кыбылыннаа буолуо – ыстыыкпын нэиилэ араардым.

– сс кими анньыахха, ханна баалларый немецтэр?

Немец ордубут саллааттара, офицердара ол куотан эрэллэр.

Сргэстии тстм, снайперскай саам итийиэр дылы уончата ыттым. Немецтэр от курдук охтоллор. Бииги дьоммут бары ытыалыыллар. Снарядтар эстэллэр. Хара буор остоолболоро клллэр.

Бииги танкаларбыт лгрээн кэллилэр.

– Танкаларга тахсы!

Биир танкаа уонча буолан ытынныбыт. Танка дьигиис гынаат, иннин диэки сыарыйда. Тргэн да буолар эбит… стх биир снаряда чугас тэн эиннэ, ким эрэ табыллан сарылаабытынан сууллан тстэ. Эмиэ снаряд тэн эиннэ. Буор хара кдэни быыынан аастыбыт.

Эмискэччи хабыс-хараа буолла, сир, халлаан трллэргэ дылы гынна.

…Биирдэ йднн кэлбитим хабыс-хараа. Мстм, миигин баттаабыт буору-сыыы тоо илгиинним. Тыынарбар салгын тиийбэт, кулгаахтарым «чу» курдуктар.

Тыыным хаайтарар. Икки-с тгл хаыытаатым, хаыым тахсыбат, эбэтэр кулгааым истибэт.

Илиилэрбин крбтм – бтттэр. Атахтарбын туппахтаатым – эмиэ бтттэр.

– Тыый, тоо сыттамый?

Дьону тиэйбит бииги биир танкабыт ааан истэинэ, ыстанан тахсаары гыннаым буолуо, хатаастан иэн оуттум. Тыбыс-тымныы буорга сирэйбинэн хорулла тстм. Буор тымныы салгынын эирийдим.

Тббн ндтн инним диэки крдм. Танкалартан бииги дьоммут сиргэ ыстаалаан тэллэр.

Ойон туран, снайперскай саабын ыллым да, ыстанным. Срэбин. Срэбин.

Бииги дьоммут сыаптаан сыталлар.