Сээн, кэпсээннэр

– рллэр чгэйдик сэриилэстигит диэм этэ, – диэтэ лейтенант бииги кэпсээммит бттгэр, – скт кырдьык сэриилэспит буоллаххытына.

– Бай, хайдах?.. Буомбалар бииэннэрэ.

– Ити дьикти буомбалар тустарынан эиги бэйэит фантазияыт идеята чгэй, ол эрээри олоххо киириитэ саарбах, – диэтэ лейтенант, – тугу эмэни саа айан тааарарга, дьинээх конструктор буоларга улахан рэх, элбэи билии наада. Эиги рэнэргитин бу сэрии мээйдээтэ, сэрииттэн тыыннаах хааллаххытына рэни, рдк билиини ситии, оччоо, баар, кырдьык, араас сааны айар дьон буолуоххут.

– Итинник дьикти да буомбалара суох, хайдах курдук к ктн киирэрбитин немецтэр бэйэлэрин тириилэригэр билиэхтэрэ. тр тыас-уус буолаары турар, – диэтэ лейтенант.

КИМЭН КИИРИИ

Кэнники кннэргэ стх кн кт-кт, сороор киээ аайы бииэхэ анаан радионан биэрэр.

Бу киээ эмиэ «бииэхэ кэли!» диэн радионан ыырдылар.

– Тиийиэхпит, тиийиэхпит, – дии-дии саллааттар клсэллэр уонна эмиэ «Уппаан Уппаанабыы» ахтыыы буолар. Ити биир киээ немецтэр: «Бииэхэ кл ттнэн кэлбит нуучча саллаата Иванов тыл этэр», – диэн биллэрбиттэрэ. Бииги ииллээн сыппыппыт. Сотору буолаат бып-бычыгырас, бап-бачыгырас куоластаах кии: «пин Уппаныап Уппаан Уппаанабыс тыл этээрийбин…» – диэн саалаабыта. Ханнык да нуучча саллаата буолбакка, куааннык нууччалыы билэр немец кубулунан этэрин истээт, бука бары клсэн ньиргиппиппит.

Бу киээ саллааттар сирэйдэрэ-харахтара турбута, сргэлэрэ ктллбтэ срдээх.

Сарсын кимэн киирии буолар. ст лт охсон, рс ууор быраар сорук турар.

– Туруоруллубут соруктары йдтгт дуо? – диэн лейтенант биигиттэн ыйытар, харааа харахтара чаылыан кстр, саллааттарын эргиччи кртэлиир, – эрэттэр, снайпер чиэстээх аатын тэн биэримэ!

Гурьяновтыын т харааа инники кирбиини туораан, бииги икки стх икки ардынааы иччитэх сиргэ, сарсын сытан охсууохтаах окуопабытын бэлэмнии истибит.

… Окуопаларбытын хаан бтэрэн баран олордохпутуна, Гурьянов миэхэ имнэнэн баран хаптас гынна, мин эмиэ хаптайдым. стх диэкиттэн с хара клк хаас ттбтнэн хаама-мэ былаастаан бииги дьоммут диэки ааан эрэллэр.

– Биигиттэн «тыл» ыла иэр немецтэр, – диэн Гурьянов сибис гынна.

– Хайыыбыт?

с хара клк кэнниттэн бииги эмиэ мэн истибит. Инники кирбиигэ чугааан баран немецтэр хаптайан сыталлар. Ханан хайдах барары сбэлээллэрэ буолуо, бука.

Намыах талахтардаах охой устун мэн, быарбытынан сыылан немец разведчиктарыгар чугааатыбыт. Икки немец иннилэрин диэки сыыллылар, биир тоо эрэ хаалла. Гурьянов мэн тиийэн кинини кынчаалынан аста. Немец лргэр срдээх хатаннык хаыытаата.

Икки инники барбыт немецтэр автоматтарын бэлэмнээбитинэн эргиллэ тстлэр.

– Кэндэ хох! – диэн бииги хаыытаатыбыт. Немецтэр ойоосторуттан, адьас чугастан эмиэ «Кэндэ хох!» диир саа иилиннэ.

Биигини сиирэ-халты охсон автомат буулдьалара чубугурастылар. Гурьянов саатын тыаа хабылла тстэ. Биир немец хаыытаабытынан олоро тстэ. Немецтэр ойоосторуттан эмиэ саа тыааата, иккис немец турбахтаан, иээлдьийбэхтээн баран эмиэ оутта.

Олоро тспт немец, олорон эрэн, автоматынан ытарын тохтоппот, онтон немецтэр ойоосторуттан хара клктэр нрс гыннылар, немецтэри саба баттаатылар. Гурьянов биикки срэн тиийэн эмиэ кмлстбт.

– Айыкка! Бу сатана быахтаах эбит дуу? – диэн ким эрэ хаыытаата.

«Кистэлээ» сыппыт бииги уолаттарбыт атахтарын булгурута ыттарбыт немец икки разведчигын плащ-палатканан ооуллубут наыылкаларга сытыартаатылар.

– стх бэриммэтэинэ лрллэр: «Кэндэ хох!» кэнниттэн, киилии истэн бэриммиккит буоллар, атахтаргыт бтн хаалар этилэр.

«Тыл» ыла кэлбиттэр бэйэлэрэ «тыл» буолар буоллулар.

Сарсыарда халлаан сырдаан барда. Туман ктн эрэр. тэ биллибэтэх сиэ курдук тулабыт туп-тунаархай. Салгын сииктээх уонна ханнык эрэ хабархай амтаннаах курдук.

Гурьянов биикки сииктээх кх отунан кмнэн баран окуопабытыгар сытабыт. Пилотка бэргээбитигэр эмиэ оттору кыбыппыппыт, чугааабатах кии билбэт: сири кытта сир буолан, оту кытта от буолан кстр гына сытабыт.

– Уон биэс мнтэ хаалла, – диэтэ Гурьянов, харытыгар кэтэ сылдьар чаытын крн баран.

Туман ктт.

стх сытар дэриэбинэтин сэмнээ харааран кстр.

– Аыс мнтэ хаалла…

– Биэс…

– с…

Эмискэччи илин ттбт р дьигиис гынна. Бииги рдбтнээи салгын суп-суугурас, куп-куугурас буола тстэ. Халлаан т эмэ сырдаабытын рднэн, ттэх-ттэх уоттар, чаылхай баайытык клм-клм гыннылар. Тип-тигинэс, ньип-ньирилэс сири-халлааны дьигиитэр тыас р сатарыйда. Ханнык кстээх эти тыаа, туох ама тэнэиэй, бу тыаска!

Ити «сэрии тааратынан» ааттанааччы советскай артиллерия уоту аста.

стх сытар сирин хара кдэн сапта, буор-сыыс, от-мас р ыыллан тахсар, тттр саккырыыр, онтон эмиэ итиннэээр кстээх ньиргиэр буолар.

Советскай артиллерия! Хайдахтаах модун кй, хайдахтаах уордаах сэбий?!

стх атаын анныгар тэпсиллэн сытааччы снэн, тыыынчанан дьоннор кинини кппттэрэ р буолла. Окучахтан тахсан дьоннор илин халлааны одуулууллара. Халлаан артиллерия уотуттан кыыспыт кнн крхтэрин баараллара. Дьоннор буорга умса тэн сытан сиргэ кулгаахтарын таайаллара. Кинилэр советскай артиллерия тыаын – Кыыл Армия быыыы-босхолуу иэр тилэин тыаын ньиргиэрин ииллииллэрэ.

Кэм кэллэ! Кини дьэ саарда! Советскай артиллерия саарар!

– Ур-ра, ур-ра! Партия иин, Ийэ дойду иин!