Sisterdark / Сястра-Цемра (СИ)

Гуринович Влада Sisterdark / Сястра-Цемра

Эп╕граф:

"Прыходз╕ць да мяне наста╝н╕к Мамон ╕, як старшыня нейкага т-ва, прос╕ць даць загад аб канф╕скацы╕ наступных рэча╝: у гр. Сандрыгайл╕х╕ старасьвецкага п╕сталета вагою да 3 пудо╝, у гр. Андрэя Выбейдуха старалатынскай кн╕г╕, па якой ён займаецца чорнай маг╕яй ╕ наводз╕ць цень на ╝с╕х добрых людзей, у гр. Багдана Злыбядух╕ рукап╕снай кн╕г╕, па якой ён лечыць жывёлу ╕ людзей ад мэхан╕чнай хваробы трасцы..."

(С) Андрэй Мрый, "Зап╕ск╕ Самсона Самасуя"

Частка ╤

1. Овельск. Пачатак

Овельск -- мястэчка, значна старэйшае за М╕нск, але трох╕ маладзейшае за Полацак, ляжыць на па╝днёвым усходзе Беларус╕, дзесьц╕ пам╕ж Брэстам ╕ Гомелем, у самым сэрцы пракаветных лясо╝ ╕ непраходных балот. Мястэчка раск╕нулася на стромк╕х берагах рак╕ Овельк╕, у народзе званай Чорнай -- з-за колеру вады, насычанай торфам, а таксама за падступныя ледзяныя плын╕ ╕ бяздонныя в╕ры, у як╕х, паводле падання╝, вял╕ся чэрц╕, русалк╕ ╕ пачвары ╝ выглядзе вел╕чэзных рагатых само╝ ╕ гамара╝, аброслых чорнай по╝сцю.

Г╕сторыя заснавання Овельска губляецца ╝ цемрадз╕ стагоддзя╝. У местачковым летап╕се захава╝ся аповед пра варага╝, як╕я плыл╕ па Овельцы на ладдзях (меркавана, у грэк╕), ╕ раптам проста перад ╕м╕ выплыла з чорнага в╕ра рыб╕на-Леваф'ан, ладдз╕ наляцел╕ на ейную вял╕зную сп╕ну ды разб╕л╕ся ╝ трэск╕. Ацалелыя вараг╕ збудавал╕ на беразе Овельк╕ сел╕шча, пабрал╕ся шлюбам з тутэйшым╕ дзя╝чатам╕, ╕ ╝ ╕х нарадз╕л╕ся дзец╕, а ╝ ╕хн╕х дзяцей свае дзец╕, а ╝ тых свае, ╕ гэтак далей. Сел╕шча спакваля расло, раб╕лася ╝сё большым ╕ большым, пакуль, нарэшце, не ператварылася ╝ горад.

Паводле ╕ншай верс╕╕, мястэчка было заснавана легендарным героем на ╕мя Авяльян-Рыбак, як╕ ╝ векапомныя часы перамог агнядышнага цмока, прапаро╝шы яму пуза трызубам. Паводле падання╝, на стромк╕м беразе Овельк╕, дзе была пячора цмока, не╝забаве збудавал╕ горад, ╕ назву яму дал╕ ╝ гонар пераможцы -- Авяльянск.

Мястэчка звалася Авяльянскам да канца васемнаццатага стагоддзя. Пасля падзела╝ Рэчы Паспал╕тай у расейскай дакументацы╕ мястэчка ф╕гуравала ╝жо як "Овельянск". У дзевятнаццатым стагоддз╕ складальн╕к "Памятных кн╕жак"* памылкова зап╕са╝ яго як "Овельск", ╕ ва ╝с╕х пазнейшых крын╕цах мястэчка значылася ╝жо тольк╕ пад гэтай назвай.

Сучасны Овельск складаецца з дзвюх частак - старажытнай з дра╝лянай забудовай ('Барак╕' ╝ тутэйшым прастамо╝╕) ╕ новай ('Хрушчы" ц╕ "Блок╕'), забудаванай панельным╕ шматпавярхов╕кам╕.

Нем╕лагучную назву дал╕ старому Овельску зайздросл╕выя насельн╕к╕ Блока╝-Хрушчо╝ -- насамрэч н╕як╕х "барака╝" тут няма ╕ не было, ╕ гэтая частка мястэчка выглядае надзвычай маля╝н╕ча. Асабл╕ва прыгожа тут у тра╝н╕, кал╕ зацв╕таюць сады ╕ вузк╕я, гарбатыя вулачк╕, на як╕х часткова захавалася брукаванка, проста патанаюць у к╕пен╕ бэзу, в╕шань ╕ яблынь. Вулачк╕ выходзяць на брукаваную плошчу, дзе стаяць Прэабражэнская царква, пабудаваная ╝ стыл╕ В╕ленскага барока, ╕ касцёл Святога Каз╕м╕ра пятнаццатага стагоддзя, як╕ ╝я╝ляе сабой дз╕восны ╝зор сапра╝днай беларускай готык╕. Да╝ней у Овельску мел╕ся таксама татарская мячэць ╕ с╕нагога, працавала кальв╕н╕сцкая друкарня, а ╝ гайку на беразе Овельк╕ размяшча╝ся Пяруновы камень, да якога тутэйшыя хадз╕л╕ мал╕цца "за здаро╝е" ╕ прынос╕л╕ ахвяраванн╕ ╝ выглядзе вышываных ручн╕ко╝ ╕ гарлачыка╝ з мёдам ╕ в╕ном.

На╝кол плошчы лепяцца рознакаляровыя каменныя дом╕к╕ з ф╕гурыстым╕ дахам╕, што застал╕ся яшчэ з часо╝ польск╕х каралё╝ (цяпер у ╕х месцяцца кн╕гарня, гастраном, кавярня, паштамт ╕ краязна╝чы музей), а побач з ╕м╕ сарамл╕ва, неяк бачком, прысуну╝ся сучасны будынак гарадской адм╕н╕страцы╕ з клумбам╕ ╕ маленьк╕м жа╝тлявым Лен╕нам ля фасаду. Кал╕ стаць пасярэдз╕не плошчы, якая размяшчаецца на ╝звышшы, то можна разгледзець усё наваколле. Направа -- высок╕ груд, што заста╝ся ад старажытнага гарадз╕шча, пал╕, краёчак лесу ╕ старая лесап╕льня, пабудаваная тутэйшым памешчыкам Славам╕рам Кунцэв╕чам яшчэ да Рэвалюцы╕. Налева -- чыгуначны вакзал у стыл╕ савецкага канструктыв╕зму, пабудаваны за часам╕ Пятра Машэрава, кал╕ да Овельска дацягнул╕, нарэшце, чыгуначную ветку, а трох╕ наводдаль, ун╕з па цячэнн╕ Овельк╕ -- стары здз╕чэлы парк ╕ ру╕ны панскай сядз╕бы, якая прыналежыла кал╕сьц╕ роду Кунцэв╕ча╝.