Соль

Іван. У круіз сямейка паедзе без мяне.

Арына (насцярожана). Як без цябе?..

Іван. А раптам пацвердзіцца, што бабнік? А там Еўропа…

Арына. Няхай не хвалююцца, я папільную цябе ў Еўропе.

Іван. Між іншым, кніга мая таксама знята з плана… на ўсякі выпадак, а з фільма выстрыжаны кадры з маёй фізіяноміяй…

Арына. Сапраўды, змяя кусае не для сытасці…

Іван. А самае жахлівае, што я, здаецца, зрабіў сёння адкрыццё…

Арына. Чым жа табе яшчэ займацца, як не адкрыццямі…

Іван (устае з канапы, усхвалявана ходзіць). Разумееш, Арынка, ананімшчыкі і правяральшчыкі сыплюцца на маю грэшную галаву амаль адначасова з тым, як толькі я пачынаю актыўна абараняцца ці напорыста наступаць на паважанага сваячка.

Арына (здзіўлена). Ты хочаш сказаць?..

Іван. Я пакуль маўчу, а факты гавораць…

Арына. Нам яшчэ не хапала западозрыць у подласці блізкіх людзей! Ці, можа, ты не разумееш, што прызначэнне ананімных даносаў ва ўсе часы было ў тым, каб выклікаць падазронасць і сеяць варожасць? І, між іншым, не толькі і не столькі сярод сваякоў.

Іван. Я ж нутром чую!..

Арына. У гэтай справе нутро — дарадчык ненадзейны. І божа цябе барані апусціцца да ўзроўню прыватнага дэтэктыва! (Надрыўна кашляе і задыхаецца.)

Іван мітусіцца па хаце. Арына просіць вады. Іван выбягае і вяртаецца са шклянкай.

Іван (дапамагаючы Арыне легчы на канапу). Арыначка, любая, ну што ты?! Ну што ты?! Вазьмі вады! Выпі яшчэ! Яшчэ глыток… Ну вось… А зараз уздыхні. Глыбей, глыбей уздыхні… Малайчына. Вось бачыш… Ты прыляж… прыляж…

Арына (аслабеўшы). Дзякую, Ваня… І не палохайся так, зараз усё пройдзе. Усё пройдзе, Ваня. (Надоўга заціхае.)

Іван. Біць цябе некаму. Доктар, называецца — так запусціць прастуду… Другіх ускладненнямі палохаеце, а самі…

Арына. Ужо лепш. (Пераадолеўшы слабасць.) Усё добра… А калі шчыра, то ўсё вельмі дрэнна, Ванечка! (Спрабуе сесці. Іван дапамагае ёй.) Усё вельмі дрэнна, родны ты мой. (Бязгучна плача.)

Іван (перапалохана). Што дрэнна?! Чаму дрэнна?! Ты ж ніколі не хварэла, не скардзілася. Ну, а грып — у каго яго не было?..

Арына. Няма на каго скардзіцца — сама вінаватая.

Іван. У чым вінаватая?! Перад кім вінаватая?! (Злуецца.) Ты можаш сказаць толкам?

Арына. Калі я паставіла свой рабочы стол у рэагентным цэху, многія смяяліся. А ўсё аказалася зусім не смешным…

Іван (нецярпліва). Што не смешна?!

Арына. Я не магла зразумець, чаму ў такім цёплым цэху столькі прастудных захворванняў: ангіны, катары, бранхіты…

Іван. І ты сядзела ў цэху і прастуджвалася разам з усімі?..

Арына. Я не толькі сядзела. Я працавала разам з усімі. Спрабавала і без маскі, і без спецвопраткі, як многія. Праўда, усе па шэсць гадзін, а я на свае паўтары стаўкі.

Іван. Нічога не разумею…

Арына. Мне трэба была і працягласць часу, і большая канцэнтрацыя. Я не верыла ў прастуду як прычыну захворвання.

Іван (зразумеўшы). Ты ў сваім розуме?!

Арына. Я правяла мой эксперымент пры добрым розуме, але ў экстрэмальных умовах. Не ўяўляла толькі такіх сумных вынікаў.

Іван (устрывожана). Якіх яшчэ вынікаў?..

Арына (не слухае). А калі зразумела, што асцерагацца позна ўжо, то і не стала гэтага рабіць.

Іван. Чаго асцерагацца?!

Арына (не слухае). Захворванні не ад прастуды. Прычына аказалася ў рэагентах і ў парушэнні тэхнікі бяспекі. Мне «пашанцавала»: спачатку выйшла са строю некалькі матораў выцяжной сістэмы. Потым іх замянілі іншымі і нікому не сказалі, што яны слабасільныя. З цэха не выдалялася і паловы таго, што павінна было выдаляцца. (Удушша не дае ёй дагаварыць.)

Іван (у адчаі). Ты забіла сябе!

Арына. У медыкаў гэта называецца інакш. Потым я не думала… Замеры паветра рабіла наша Вольга. Я не ўяўляла, што яна можа пайсці на фальсіфікацыю. А пра маторы проста не ведала…

Іван (крычыць). Не думала! Не ўяўляла! Не ведала!.. Ты ж дарослы чалавек, урач!..

Арына. Не трэба крычаць.

Іван (не слухае). А што ж мне цяпер яшчэ рабіць?!

Арына. Кожны павінен рабіць сваю справу, і рабіць яе добра. Я сваю зрабіла…

Іван. Ты зрабіла глупства! Глупства! Глупства!

Арына. Не трэба так, Ваня. Я памятаю, як на выпускным вечары пасля прыняцця клятвы Гіпакрата ты сказаў: як было б хораша, калі б такія клятвы прымалі не толькі медыкі, але і настаўнікі, і юрысты, і вучоныя… (Памаўчаўшы.) Калі б яе яшчэ прыняў наш сваяк са сваімі памагатымі… Ва ўмовах безадказнасці адказных я павінна была…

Іван (перапыняе). Ты нікому нічога не павінна! (Крычыць.) Мы нічога ні ў кога не пазычалі!