Святыя грэшнікі

Цётка Луша паглядзела пашпарты, замігала кароценькімі вейкамі, збіраючы дробныя слёзы.

— Што ж ты адразу не сказаў, нячысцік. Ачалавечыўся хоць. Дай я абдыму цябе, бяспутная твая гала­ва... А ты, дзеванька, трымай яго ў руках. Іх, мужчын, усіх у руках трымаць трэба, але і глядзі яго. Мужчыны, як дзеці...

Цётка Луша пацалавала спачатку Лазара, а потым ужо і Цюку. Яны хацелі падымацца на паверх, як цётка Луша паклікала Богшу.

— Лазарка, дык я ледзьве не забылася, табе тут запіска ёсць. Ехаць табе трэба, неадкладна.

Лазар разгарнуў запіску: "Сцэнарый дыпломнай ра­боты зацверджаны. На студыі трэба быць не пазней семнаццатага".

Гэта было, бадай, самае неверагоднае з усіх неверагоднасцей сённяшняга дня. Яго ўласны сцэнарый, які ён напісаў для сваёй жа дыпломнай работы, быў за­цверджаны...

— Мне, Каця, шанцуе сёння, — сказаў ён, падаючы ёй запіску. — Шанцуе, аж не верыцца. Але цяпер паедзем на студыю разам. Я здыму цябе ў галоўнай ролі. Гэта будзе твая першая роля ў маім фільме. А потым ты будзеш іграць усе астатнія ролі...

— Лазар, я хачу спаць, — сказала Цюка.

***

Чорны стары паравоз лянотна пыхкаў парай, як Лазараў дзед, таксама Лазар, люлькай. Яны абодва — дзед Лазар і паравоз — былі старыя і абодва любілі пыхкаць люлькай. Іх падабенства ўразіла Лазара Бог­шу. Лазар спыніўся перад паравозам, падміргнуў яму, як, бывала, падміргваў дзеду.

— Здароў, дзед, — сказаў Богша паравозу і, зняўшы толькі што куплены капялюш, пакланіўся, як кланяюцца дужа дарагому чалавеку. — Даўно я цябе не бачыў, дзед. Як ты трываеш? Усё пыхкаеш люлькай. А адна кропля нікаціну забівае каня. Так кажуць вучоныя, якія, між іншым, самі труцяць сябе і не толькі нікацінам, а і зайздрасцю, якая ў тысячу разоў больш атрутная.

Аднекуль зверху, як з неба, пачуўся захоплены го­лас:

— Во набраўся, во вылузваецца!..

Голас з неба быў знаёмы, недзе некалі чуты. Богша ніяк не мог даўмецца, адкуль далятае голас, ці не з ну­тра паравоза?

— Гэй, ты, нябога, пацалуй свайго дзеда ў тэндар. Толькі спярша вытры губы, — здзекліва параіў усё той жа голас.

Перамогшы неймаверную цяжкасць, Лазар Богша ўзняў вочы ўгору. Там, у няяркім вакзальным святле, з чорнага акенца-рамы паблісквалі чыесьці белыя зубы на чорным твары.

— I пацалую,— з п’янай настойлівасцю і задзірыстасцю сказаў Богша.

Ён і праўда хацеў ужо цмокнуць паравоз у круты бок, абы не бачыць насмешлівыя зубы, як той жа голас прыкаваў яго да месца:

— Дзядзька Нічыпар, глянь, гэта ж Лазар!.. Каб мне з месца не ўстаць, калі гэта не дзядзькі Васіля Лазар...

Богша, як аглушаны доўбняй, пакруціў галавою, бо ніяк не мог здагадацца, хто пазнаў яго. У вачах нечага дваілася, траілася, то знікала, то зноў паяўлялася. А з вышыні тым часам высыпалася на перон паўтузіна чорных смярдзючых чарцей. Яны схапілі Богшу ў абдымкі, аж у таго праяснела ў вачах, а паўтузіна чарцей нейкім цудам ператварылася ў аднаго зусім рэальнага чалаве­ка, сябра па дзяцінству і пракудах, нават нейкага родзіча — сёмая вада на кісялі — Радзівона Трошку.

— A я гляджу: ты ці не ты? Аж бачу — ты. Дамоў едзеш ці праводзіш каго?..

Лазар Богша задумаўся. Думкі то скакалі галопам, то паўзлі слімаком.

— Здаецца — еду, — сказаў ён, выдзіраючы з сябе ўспамін, як здаровы зуб — з дзікім болем. — Буду здымаць фільм з Сюкай у галоўнай ролі.

Радзівон зноў выскаліў зубы.

— Чаму з сукай? Хіба з чалавекам не дазволілі?

— Не з сукай, а з Сюкай, — Лазар ніяк не мог вымавіць жончына імя. — Яна мне жонка, разумееш? Завуць яе Каця. Разумееш? Сюкай яе звалі бацькі. Зразумеў?

3 паравоза злез дзядзька Нічыпар. Не Богшаў дзядзька, а Радзівонаў. Ён выцер рукі, толькі пасля гэ­тага паздароўкаўся з Лазарам. Усё ў дзядзьку было грунтоўна, трывала, аж Лазару стала няёмка за свой выгляд і недарэчны паклон паравозу.

— Даруйце, я, здаецца, узяў лішак, — вінавата сказаў ён. — Учора ці пазаўчора я ажаніўся, у глаўку зацвердзілі мой сцэнарый, а цяпер во еду здымаць фільм...

— Маці ўзрадуецца, — сказаў дзядзька. — А цяпер табе, Васільевіч, у самы раз легчы. Ты ў якім вагоне едзеш?

Лазар Богша доўга шукаў білет. Нават быў усумніўся, а ці купляў ён білет наогул? I ці павінен куды ехаць? Але білет знайшоўся, і нават у купэйны вагон.

Радзівон узяў Лазара пад руку, павёў у вагон. Пе­рад вагонам тоўпілася так многа народу, што Богша спалохаўся: ці не задумалі ў ягоны гонар праводзіць мітынг?

— Гэта ўсе твае? — спытаў Радзівон у Лазара.

— Мае — гэта я сам, — сказаў Лазар, баючыся шумнага натоўпу. — Хадзем, я пазнаёмлю з жонкай.

Цюкі, аднак, нідзе не было відаць. Богша бачыў некага, хто брынчаў на гітары, яшчэ аднаго, які спрабаваў зацягнуць песню, сыценькую дзяўчыну, што складала далоні над грудзямі і ўсё паўтарала, закочваючы пад лоб вочы: "Я вас малю". Цюкі нідзе не было відаць.

— Нідзе твая жонка не дзенецца, — сказаў Радзівон, не дужа верачы Лазару наконт жонкі. — Хадзем, я цябе пакладу спаць...

Схапіўшы Лазара пад пахі, Радзівон запіхнуў яго спачатку ў тамбур, а потым і ў купэ. Лазар не супраціўляўся — адразу ж лёг. Лёг і праваліўся, як у чорную бездань. Спаў ён да самай раніцы...