Адозва, бомба, воды, волас, голас, галовы, дом, добра, цэгла, сэрца, шэры, чэрап, чэрнь, чэрствы, шоўк, поўны, шматок, слой, забарона, шэпт, адрэзаць, цэдзіць, рэкі, бок, восень, рог, рэдкі, поўзаць, поўдзень, роздум, моцны, новы, опера, шчэць, ачэплены, шчэбень, жоўты, жолаб, жолуд, жонка, клоп, козы, колер, моршчыцца, моладзь, молаты, нос, новы, ножка, пойла, позні, поезд, подкуп, шэрсць, шосты, восьмы, кола, погань, кот, рослы, годны, год, вольна, волава, соль, сорак, сорт, лом, лоўкі.
5. Выпишите сначала существительные с постоянным ударением, а затем с подвижным. Проверяйте постановку ударений в формах по «Слоўніку беларускай мовы» или по любому другому словарю.
Кветка, брама, бервяно, вясло, вядро, пяро, сцябло, хвоя, цэгла, хата, кассё, сіла, буслянё, назва, змена, валакно, малако, грудзі, сані, вока, вуха, літара, аліменты, нагавіцы, акуляры, птушка, трэска, сварка, позва, помста, джала, гуслі, дровы, гусь, вярба, журба, пчала, гульня, сляза, вобласць, спадчына, косць, лебедзь, ружжо, жыццё, бяльмо, гняздо, крыло, пісьмо, непагадзь, няёмкасць, мазь, валтузня, глыбіня, вада, вайна, мяжа, свіння, шчака, вокладка, слава, мост, мох, плот, харч, шлях, аклад, акоп, труцень, швагер, вол, вуж, блін, млын, плашч, юнак, кулеш, тварог.
6. Выпишите сначала прилагательные с ударением на основе, а затем на окончании.
Белы, тлусты, тоўсты, цёмны, цвярозы, сярэдні, бадзёры, густы, святы, скупы, хворы, лысы, дужы, стары, худы, пэўны, малы, чужы, горкі, кволы, малады, халасты, шырокі, гарачы, замалы, вялікі, заячы, сірочы, чалавечы, мёртвы, гожы, прыгожы, шчодры, пусты, руды.
Обратите внимание, что в белорусском языке ударение у прилагательных обычно неподвижное.
7. Выпишите глаголы сначала с подвижным ударением в словоформах, а затем с неподвижным. Правильность постановки ударения проверяйте по «Слоўніку беларускай мовы».
Чытаць, пісаць, гаварыць, размаўляць, вазіць, вадзіць, хадзіць, берагчы, кашляць, адолець, абараняць, абараніць, гушкаць, глянуць, грымнуць, векаваць, браніраваць, будаваць, лячыць, садзіць, вярэдзіць, марыць, пацвердзіць, варыць, гасціць, узбагаціць, дражніць, браць, дыхаць, шчыпаць, скакаць, часаць, сядзець, стаяць, гнаць, вярцець, мерзнуць, гаснуць, смагнуць, класці, сесці, цвісці, бегчы, сцерагчы, таўчы, легчы, магчы, абняць, суняць, успрыняць, пачаць, адняць, малоць, калоць, даць, дастаць, пазнаць, біць, ліць, віць, піць, брыць, мыць, выць, абуць, разуць, сустрэць, жыць, слыць, плыць.
8. Спишите, вставляя пропущенные буквы
Абр… віятура, ж…тон, ж…лацін, карц…р, т…лефон, лід…р, лод…р, д…талъ, гард…роб, орд…н, т…леграф, вод…р, д…легат, р…сора, агр…гат, Ж…нева, Д…тройт, адр…с, с…кр…тар, трансліт…рацыя, літ…ратура, Ш…ўчэнка, фламаст…р, бухгалт…р, м…тазгодна, р…дказубы, т…лебачанне, ш… сцьсот, ш…снаццаць, д…магог, …маль, …скадра, р…монт, р…форма, ч…кмень, д…граф, кат…р, р…естр, шніц…ль, р…візія, …гаіст, …каномна, др…зіна, кр…вавы, др…вотня, др…жыць, с…рдэчны, с…рцаед.
Урок 3
ЯКАНЬЕ
Совпадение гласных [о], [е] с гласным [а] по звучанию в неударных слогах после мягких согласных получило название я к а н ь я. Яканье характеризует манеру произношения, но в его основе лежит название буквы
Исключений немного. В первом предударном слоге в написании сохраняется