Заўтрашнi дзень (на белорусском языке)

Хоць з яго прамовы нiхто нiчога i не зразумеў, аднак жа ўсё гэта мела дачыненне да яго далейшага жыцця. Пасля ўрачыстай часткi былi танцы, i ён здорава танцаваў, i асаблiва з нейкай цiхай i высокай дзяўчынай. Яна была дачка тутэйшага аптэкара, i гора яе было ў тым, што яна нямала да гэтага часу прачытала кнiг, але да поўнай меры не дачыталася, а толькi ўзварушыла свае думкi. Такiм чынам яна адразу скемiла, што Сушчэвiч гаворыць у плане фiласофii, а што i як - да гэтага яна ў той вечар не магла яшчэ дайсцi. Гэтая добрая сэрцам i спакойная душой дзяўчына з таго вечара пачала думаць аб iм як аб чалавеку, вартым таго, каб iм захапляцца. Простае сэрца! Святая наiўнасць! Яна думала, што пасля дзесяцiгодкi паедзе вучыцца далей, але iмкненнi яе маладосцi раздвоiлiся. Што ж да яго, то ён таксама з таго вечара не выпускаў яе з сваiх думак. Трэба сказаць проста i адразу: увосень таго ж года яна стала яго жонкай, а роўна праз год радзiўся Коля, якi цяпер, маючы надзею, што гэта яго бацька таемна з'явiўся i жыве ў крайняй ад лесу старой трохаконнай хаце, шыбаваў сюды, азiраючыся i дробна перабiраючы нагамi.

Аляксандр Сушчэвiч аставаўся з году ў год у адным месцы, то ў тым раёне, то ў iншым. Як чалавек i работнiк ён выпрацоўваўся ўжо на ўсё жыццё. Нарэшце ён асеў надоўга на адным месцы, у тым раёне, дзе i застала яго вайна. Гэта i было за дзесяць кiламетраў ад таго цiхага кутка, дзе Антон Крамарэвiч ставiў сабе добрую хату. Яшчэ год за колькi да вайны Аляксандру Сушчэвiчу раз прыйшла ў галаву думка, што нешта не так, як трэба, у раёне. Яно як быццам бы ўсё, як i трэба, было. Людзi хлеб елi, i зямля добра радзiла, i нiхто на бяду не скардзiўся, але немаведама адкуль пагiбельная думка пачала тачыць Аляксандра Сушчзвiча. Ён раптам успомнiў, што ён сын не пралетарыя, а перакупшчыка i калiсьцi ўтаiў гэта i нi разу аб гэтым не напiсаў у анкетах i бiяграфiях. Гэта быў нейкi псiхоз, смутак пачаў тачыць яго. А вядома, што калi хто праз меру баiцца агню, то той гатоў утапiцца ў вадзе. Сушчэвiч стаў старацца так, што неўзабаве пачаў дрыжаць сваiх жа перагiбаў. Ён прычапiўся i да Антона Крамарэвiча: "А чаму ты адразу не сядзеў на зямлi, а быў немаведама дзе, а чаму твая жонка была ў калгасе, а ты i на воку тут нi ў кога не быў, а хто цябе ведае, што ты там дзе рабiў, а можа ты якiм злом там займаўся. Дык, значыцца, ты не маеш права стаць членам калгаса. Твая жонка няхай будзе, а ты не".

- Дык што ж мне з жонкай развод браць, цi што?! - устрапянуўся збянтэжаны Крамарэвiч.

- Калi ты браў яе замуж, то ты ў мяне не пытаўся. Што ж ты цяпер пытаеш! У цябе павiнна быць свая галава на плячах.

Слабавольны Антон Крамарэвiч уныў душой. Ён пачаў думаць, што дзеля якiх-небудзь, яму невядомых, а Сушчэвiчу вядомых прычын трэба, каб ён разлучыўся з жонкай. Дык жа трэба ратавацца. Самае лепшае, каб доўга не паказвацца Сушчэвiчу на вочы. Але ж трэба канчаць хату. Ужо нямнога асталося. I вось ён надумаўся: зноў з'ехаць i астацца на чыгунцы, пакуль развеецца над яго галавой хмара, а хату няхай паспрабуе канчаць жонка, няхай наймае людзей, а грошы ён падашле. Аднак жа сталася не зусiм так, як ён думаў. Праўда, хмара i сапраўды развеялася: неўзабаве i сам Сушчэвiч пра ўсё забыў. Але адной жанчыне было занадта ўжо клопатна давесцi да заканчэння i парадку новую будынiну. Яна пiсала яму аб гэтым пiсьмо за пiсьмом. Ён жа не адважыўся так адразу назад вярнуцца. "Яшчэ год цi два", - думаў ён. Да таго ж яму вельмi спадабалася новая служба на чыгунцы. Нарэшце прыйшло пiсьмо: "Хату я накрыла, каб сцены не гнiлi, а вокны i дзверы забiла дошкамi. Няхай так стаiць сабе, пакуль усё выйдзе на лад, нейк жа скончыцца пакрысе. Дзякуй Богу, жыць ёсць дзе, дождж i ў старой хаце за карак не лье". Ён прачытаў пiсьмо i аддаўся горкай задуменнасцi. Дзень пайшоў за днём i месяц за месяцам, i не тое што год, а i два, i больш прайшло. I так нейк жылося да часу. Усё чагосьцi чакалася. I дачакалася да вялiкага няшчасця. Ужо i не пайшлi пiсьмы ад яе i дзяцей, i невядома стала, цi хаця жывыя яны асталiся.