[46] Там же.
[47] Бак Я. Указ. соч. С. 192–193.
[48] «…ipse Bertrandus, testis loquens, et Johannes de Metis tantum fecerunt, cum adjutorio aliarum gentium de Vallis Colore, quod ipsa dimisit suas vestes mulieris, rubei coloris, et fecerunt sibi fieri tunicam et vestimenta hominis, calcaria, ocreas, ensem et similia». - Proces en nullite. T. 1. P. 306.
[49] «Item confessa fuit quod, in recessu a prefato oppido de Vallecoloris, ipsa existens in habitu virili, gestans unum ensem quem sibi tradiderat dictus Robertus de Baudricuria». - Proces de condamnation de Jeanne d’Arc / Ed. par P.Tisset, Y.Lanhers. P., 1960–1971. 3 vol. T. 1. P. 49.
[50] «Interrogata an habebat ensem suum, quando capta fuit: Respondit quod non, sed habebat quemdam ensem qui fuerat captus supra unum Burgundum». — Ibidem. P. 77.
[51] Tanz S. Jeanne d’Arc: Spatmittelalterliche Mentalitat im Spiegel eines Weltbildes. Weimar, 1991. S. 173.
[52] «Пипин [Короткий] отец короля Карла [Великого] уже исполнял эти дела словно наследственные в то время, когда Хильдерик сложил с себя полномочия. Ибо отец его Карл [Мартелл], изгнавший тиранов, присвоивших себе господство над всей Франкией, [и] подавивший после двух больших битв атаковавших Галлию сарацинов (одна была в Аквитании, около города Пиктавия [732], другая возле Нарбонны, у реки Бирры [737]) одержал такую бесспорную победу, что принудил их отойти назад, в Испанию. Карл блестяще исполнял ту же обязанность майордома, оставленную ему отцом Пипином. Честь [назначения майордомом] народ имел обыкновение оказывать не каждому, а лишь тем, кто отличался от других и славой рода, и силой величия». — Эйнхард. Жизнь Карла Великого // Историки эпохи Каролингов. М., 1999. С. 7–34. § 2 (перевод М.С.Петровой).
[53] Как и следовало ожидать, и меч, и доспехи Жанны стали впоследствии такими же реликвиями, как меч Карла Мартелла. Меч долгое время демонстрировали в Сен-Дени; в замке герцогов Лотарингских якобы хранились доспехи Жанны — как и в замке семьи Армуаз. В семействе Буше, в доме которого Жанна жила в Орлеане, хранилась ее шапка: Marot P. De la rehabilitation a la glorification de Jeanne d’Arc. Essai sur l’historiographie et la culte de l’heroine en France pendant cinq siecles // Memorial du Ve centenaire de la rehabilitation de Jeanne d’Arc, 1456–1956. P., 1958. P. 85–164, здесь Р. 101, 104
[54] «Interrogata ubi remansit ille et in qua villa: Respondit quod obtulit unum ensem in Sancto Dionisio et arma, sed non fuit ille ensis… Sed dicit quod dicere ubi dimisit, non pertinet ad processum et non respondebit de hoc pro nunc». - Proces de condamnation. Т. 1. P. 77–78. По мнению Бонни Уилер, вопросу о мече на обвинительном процессе было уделено так мало внимания потому, что судьи боялись ненужных ассоциаций с реликвией и даром провидения, что превращало Жанну в святую и могло сильно пошатнуть обвинения в ереси и колдовстве (Wheeler B. Op.cit.).
[55] Proces en nullite. T. 1. P. 367, 374, 387, 409.
[56] «Dicit insuper quod ipsa Johanna erat casta, et multum odiebat illas mulieres que sequebantur armatos. Vidit enim ipse loquens, in Sancto Dionysio, in regressu coronationis regis, quod ipsa Johanna prosequebatur cum ense evaginato quamdam juvenculam existentem cum armatis, adeo quod, eam insequendo, disrupit suum ensem». - Ibidem. P. 387.
[57] «En ce voyant, icelle Jehanne la Pucelle, apres le cry fait que chacun allast devant, tira son espee et en batit deux ou trois tant qu’elle rompit sadite espee, dont le roy fut bien desplaisant et marry, et lui dist qu’elle deust avoir prins ung tres-bon baston et frapper dessus, sans habandonner ainssy celle espee qui lui estoit venue divinement, comme elle disoit». - Chartier J. Chronique de Charles VII. Р. 90.
[58] «Et n’est point a doubter que l’espee qu’elle envoya querir en la chapelle Saincte-Katherine de Fierbois … ne fut trouvee par miracle, comme ung chascun tenoit, mesmement veu que par le moien d’icelle espee, en paravant qu’elle fust rompue, a fait de beaulx conquestz… Et estoit chose notoire que, depuis que ladite espee fut rompue, ladite Jehanne ne prospera en armes au prouffit du roy ne autrement, ainssi que par avant avoit fait». - Ibidem. P. 122–123.
[59] Krumeich G. Jeanne d’Arc et son epee // Images de Jeanne d’Arc. P. 67–75.
[60] См., например: Peyronnet G. Une serie de traditions sur Jeanne d’Arc a propos d’un livre ancien de la bibliotheque de l’Institut catholique de Lille // Melanges de science religieuse. 1981. V. 38. N 4. P. 195–206.
[61] Тогоева О.И. «Истинная правда». Языки средневекового правосудия. М., 2006. С. 147–181.
[62] «Dicit insuper quod, ipsa Johanna existente in villa Turonensi, fuerunt Johanne date armature, et habuit ipsa Johanna tunc statum a rege». - Proces en nullite. T. 1. P. 363; «…et fecit rex fieri eidem Johanne armaturas». - Ibidem. P. 382; «… il re la fece ornare de lucentissime arme». - Ginevera de le Clare Donna di Joanne Sabadino de li Arienti / A cura di Corrado Ricci e A.Bacchi della Lega. Bologna, 1888. Р. 108 (курсив мой — О.Т.).