1813

— У мяне для цябе цудоўная навіна, — усміхнуўся дзядзька, — Памятаеш, ты мне расказваў пра манахаў-трынітарыяў, што памагалі пагарэльцам у Маладэчне? Наколькі я памятаю, ты хацеў выказаць ім падзяку, ад імя... — былы інсургент запнуўся і апусціў вочы долу, — імператарскай улады.

Абодва Агінскія сталі на ганку замкавага палаца.

— Дык вось, Міхале, — працягнуў дзядзька, — плябан маладэчанскага кляштара брат Крыштоф прыняў маё запрашэнне на сённяшнюю вячэру.

— Выдатна. Такія людзі, як брат Крыштоф, вартыя бязмежнай павагі. Я падзякую яму як асабіста, так і ў афіцыйнай форме, — Міхал зрабіў асаблівы націск на апошніх двух словах.

Стары граф некалькі секунд стаяў моўчкі. Ён вагаўся, ці варта працягваць непрыемную тэму.

— Добра, Міхале, пайду я на кухню ўзгадняць стравы да вячэры, — няўпэўнена махнуўшы рукой, дзядзька адчыніў дзверы і зайшоў унутр палаца. Міхал пачакаў, пакуль дзядзькавы крокі сціхнуць у далечы калідора, і ўвайшоў следам.

***

Брат Крыштоф з’явіўся ў замку ў суправаджэнні двух манахаў. Служка, пастаўлены сачыць за прыходам гасцей, здалёк заўважыў тры фігуры ў чорных плашчах, яны марудна сунуліся занесеным снегам маладэчанскім трактам. Пакуль манахі адолелі рэшту дарогі, у замкавым палацы было ўсё гатова да іх сустрэчы. Слугі дапамаглі манахам распрануцца і правялі тых у гасцёўню. Ля дзвярэй іх прывітаў гаспадар. Міхал Клеафас і кашталян Юзаф стаялі воддаль, пры сервіраваным стале.

— Шаноўны браце, я рады бачыць вас у сценах майго сціплага жытла, — дзядзька схіліўся, каб пацалаваць руку святара.

— Вітаю паважаных гаспадароў, — плябан — ладны мужчына арыстакратычнага выгляду — апусціў галаву ў паклоне. — Жадаю, каб не абмінула вас ласка Божая. — Брат Крыштоф азірнуўся на сваё суправаджэнне. — Спадзяюся, прысутнасць брата Валянціна і брата Мікалая не прынясе вам дадатковага клопату. Часы ў нас цяпер неспакойныя, і кожная выправа за межы кляштара можа быць небяспечнай для адзінокага падарожніка.

— Ні ў якім разе. Нам вельмі прыемна прымаць вас усіх у нашым доме. Прашу, сядайце, — дзядзька жэстам паказаў манахам на месцы ў галаве стала.

Усе расселіся. Слугі прынеслі першую змену страваў і напоўнілі келіхі віном. Міхал, які сядзеў праваруч ад брата Крыштофа, падняў свой келіх і прамовіў: — Я хачу выпіць за самаадданасць вашага ордэна, што нават у самыя цяжкія часы не перастае рупіцца пра вернікаў. Днямі я наведаў мястэчка і пабачыў, як браты-трынітарыі дапамагалі маладэчанцам. Дазвольце мне выказаць вам словы падзякі ад мяне як жыхара тутэйшых мясцінаў, і ад мяне як сенатара — прадстаўніка імператарскай улады. Хай мне часцей даводзіцца бываць далёка адсюль, але сэрцам я адданы нашай зямлі, і мне вельмі прыемна ведаць, што яна знаходзіцца пад надзейнай абаронай. Віват, трынітарыі!

— Віват! — падхапілі дзядзька і кашталян.

— Гэта наш святы абавязак, — Крыштоф сціпла апусціў вочы.

Талеркі едакоў хутка апусцелі, і слугі прынеслі гарачае.

— На жаль, нашая сённяшняя вячэра не можа пахваліцца разнастайнасцю страваў, — паскардзіўся дзядзька, — у нашых лясах зусім не засталося дзічыны, гэтая праклятая вайна абабрала не толькі нас, але і прыроду.

— Што праўда, то праўда, — плябан паківаў галавой, — але я чуў ад людзей, што звяры пазнікалі з вакольных лясоў і праз нейкую іншую навалу. У мястэчку ходзяць плёткі пра прывідаў.

— Гэта так, — далучыўся да размовы Шыдлоўскі, — я нядаўна пасылаў Янку на паляванне, бо падыходзіў запас сушанага мяса. Дык гэты паскуднік адмовіўся ісці ўглыб лесу. Сказаў, што яму было страшна, бо ён убачыў нейкія цені, што блукалі ў глыбіні сярод дрэваў і нібыта пагражалі ягонаму жыццю.

Па спіне Міхала прабег халадок. Ён прыгадаў ранішнюю прагулку і тое пачуццё небяспекі, якое апанавала яго на ўзлеску.

— Прывіды! Чаго толькі ні прыдумаюць людзі, каб не працаваць, — усміхнуўся дзядзька. — Я ні ў якіх прывідаў не веру. Па нашых лясах, пэўна, французскія дэзерціры ды марадзёры рознага гатунку бадзяюцца. Вось гэтая свалата можа ўяўляць пэўную небяспеку. Але ж такім марозам наўрад ці хто доўга на дварэ працягне.

— А ведаеце, панове, прывіды не такая ўжо смешная тэма, — узяў слова брат Крыштоф. — На гэты конт у мяне ёсць адна цікавая гісторыя, якой я хачу з вамі падзяліцца. — Усе, хто быў за сталом, скіравалі сваю ўвагу на плябана. — Вядома, што для касцёла няма паняткаў «свой» ці «чужы» — усе людзі роўныя перад Богам. Таму ордэн падчас вайны даваў прытулак усім, хто прасіў нашай дапамогі. Не зразумейце мяне няправільна, пане сенатару, — брат Крыштоф лёгка нахіліў галаву ў бок Міхала, — але былі сярод такіх і жаўнеры Напалеона.

— Ні ў якім разе. Вашая міласэрнасць робіць вам гонар, — Міхал пакланіўся ў адказ.

— Я хачу расказаць вам пра адзін дзіўны выпадак, што адбыўся падчас нядаўняга адступлення.