Адвокатпен схбат

ТАЙЫР – Сіз е маыздысын тсіндііз. Алабилер бір-бірімен жа- бы есік жадайында кееседі, біздегідей судья ол жаа кірмейді. Сй- тіп, олар сотталушыны кінлі немесе кінсіз екендігі туралы шешімді шыарады. Егер оларды кімі «кінсіз» болса, онда судья тек тиісті кімді шыарады.

ДАНИЯЛ – Ал, егер олар сотталушыны кінлі екендігі туралы шешім абылдаса ше?

ТАЙЫР – Онда, сол кезде судья наты жазаны таайындайды. Яни, азылар аласы мен судьяны ызметі ртрлі. Алабилер бл фак- тіні зі болан-болмаанын талылап, шешім абылдайды. Судья за мселесін арастырады, яни за бойынша осы факттен не шыатынын анытайды?

ДАНИЯЛ – арапайым тілмен айтанда, ресми трде ылмыскер деп танылан адамды анша жыл немесе анша айа амау керектігін бе?

ТАЙЫР – Міндетті трде амауа алу емес. Ол баса жаза таай- ындай алады – оамды жмыстар немесе трме мерзімінен жеілірек баса нрсе. Біра судьяны е маызды мселені, яни «кінлі-жа- зысыз» дегенді шешкен кездегі пікірі, ештеені білдірмейді. Ол тек азылар аласыны зады рсімдерге сйкес жмыс істейтіндігіне кз жеткізуі керек.

ТУЫП-СКЕН ЛКЕДЕ

ДАНИЯЛ – Ал, бізде, азастанда ше?

ТАЙЫР – Бізді ылмысты іс жргізу кодексі аралас трге жа- тады. Неліктен аралас дейтін шыарсыз? Себебі бізде ылмысты про- цесті екі кезеі бар – сота дейінгі тергеу жне сот талылауы. Бірінші саты – сота дейінгі арау – инквизициялы элементтерге ие…

ДАНИЯЛ – Ал, керек болса!

ТАЙЫР – Негізінде, бір-бірімізге айтан барлы смдытардан кейін де бл сзден оруды керегі жо. Бл за ылымында олданылатын термин ана. азіргі кезде бл азаптап жауап алу немесе мыстандар- ды аулау дегенді білдірмейді, бл тек кдіктіні зін-зі орау абілеті шектеулі болатын жадай.

ДАНИЯЛ – Ал, бл да жаман ба?

ТАЙЫР – зііз ойлап крііз – мен ораушымын жне клиентім екеуміз сота дейінгі тергеу барысындаы ылмысты істі барлы мате- риалдарымен таныса алмаймыз. Адамды жауап алуа апара жатыр, алай- да тергеушіде андай длелдер жиналанын білмеймін. зімні жмыс жасау дістерімді, оны крделі сратарына жауап беру тактикамды алдын ала ойластыра алмаймын.

ДАНИЯЛ – Біра, осылайша тергеушіге ылмыскерден жауап алу оайа тседі.

ТАЙЫР – Келісемін, біра екінші жаынан, сіз жазысыз адамды оны сзінен стап, оан тза ра аласыз. Немесе ылмыса ішінара кінлі адамды баса біреуді кінсіні бір блігін алуа кндіру.

ДАНИЯЛ – Ия, бл ділеттілікке жатпайды.

ТАЙЫР – Тіпті, тергеуші анша жерден діл болса да, процессті ашы тпеуі кдіктіні иын жадайа душар етеді. Жне бл тек сота дейінгі тергеу кезінде ана. Біра іс сота жеткенде, ораушы тарап ылмысты істі барлы материалдарын алады, жне, жалпы аланда, те наты айыптаулардан оранып, бізге белгілі айыптау длелдеріне арсы длелдер іздей аламыз.

ДАНИЯЛ – Тсінікті. «Жас баланы» соыа жыу емес, наыз тар- тыс басталады.

ТАЙЫР – алай боланда да, бір ана апаны кздейтін ойын емес. Бл ылмысты іс жргізу формасы алдымен Францияда, Германияда дами бастады, кейіннен оны Ресей абылдады. Ал, азастан Кеес Одаы ыдырааннан кейін аталмыш ылмысты процедураны оны бар- лы кемшіліктерімен оса алды. Бізді жйеге аншалыты сын кзбен арасата, те маызды стті мойындауымыз керек: азастандаы ыл- мысты процесс біртіндеп аралас типтен тартыс тріне ауысып келеді. Бізде сот баылауыны нысаны кеейіп келеді, енді ол сота дейінгі тергеу барысында да пайда болды. Сота ораушы ретінде келіп: «ыл- мысты істі тергеу дісі маан намайды, тергеуші мені ораушымны ыын бзды. Длелдерді з кзарасымны пайдасына келтіремін. Трешіден тергеушіге белгілі бір нормативтік процедураларды, тергеу рекеттерін жргізуді міндеттеуін сраймын…» – деп айта аламын.

ДАНИЯЛ – Треші рашан мнымен келісе ме?

ТАЙЫР – рине, жо. Алайда, осы принципті зі маызды – мен шешімге арсы шыа аламын, екіншіден, сотты басталуына дейін трешіні немесе прокурорды шешімдеріне шаымдана аламын. Бл, сонымен атар, оларды з міндеттеріне мейлінше жауапкершілікпен а- рауа мжбр етеді – е алдымен мені клиентімні ыын рметте- уге. «Кдікті ретінде алдыру» деген кім нысаныны бар екені жайлы айтан болатынмын. Есімде, тергеуші болып жмыс істеген кезімде, кін длелденбегендіктен ылмысты істі тотата алатын едім. Тіпті, ылмы- сты іс жргізу кодексінде «Кін длелденбегендіктен ылмысты істі тотату» нормасы болан. Яни, олар ештее длелдеген жо, ешкімді трмеге отырызбады, алайда оларды беделіне тскен да мір бойына алды. азір ондай жо.

ДАНИЯЛ – азір алай тжырымдалады?

ТАЙЫР – азір, егер длел болмаса, ылмысты іс рамыны бол- мауына байланысты ылмысты іс жабылады…

ДАНИЯЛ – Сонда, айырмашылыы неде?

ТАЙЫР – «сталмаан ры емес» – деген маалды білесіз бе?

ДАНИЯЛ – рине.

ТАЙЫР – Сонымен, брыны тжырымны маынасы: ры деп ой- лаймыз, біра, кінішке орай, стай алмады.

ДАНИЯЛ – Ал, азір: егер стай алмаса, онда ры болып санал- майды ма?

ТАЙЫР – азір длелдерді жотыы ылмыс рамыны болма- уымен пара-пар. Бл бізді ылмысты процесті біртіндеп тартыс сипа- тына ауысуыны мысалы. рине, адам ытарын толытай орайтын ылмысты процесстен лі де алыспыз.

ДАНИЯЛ – Тезірек боланы жасы еді…