ТАЙЫР – лкен айырмашылы бар. Негізінде, мны лтты кодпен салыстыруа болады. Сіз айтандай, «ойын ережелері» жо жерден пай- да болан жо ой. Олар бізді менталитетімізді ерекшеліктерімен бай- ланысты, ал менталитетіміз асырлар бойы тарихи дамуымызды нти- жесінде алыптасты емес пе. Сондытан да, андай да бір формаларды лтты заамаа енгізу шін брін мият, абайлап, байыппен жзеге асыру керек. Кезінде, Горбачевті басшылыымен брін бірден жаар- тып, социализм жйесін енгізгілері келді, ал, нтижесінде не шыты?
ДАНИЯЛ – Елді лдырауы жне капиталистік арашылыты асиюы… Ал, крші елдерде де дл осындай мселелер бар ма?
ТАЙЫР – Сіз азір, посткеестік мемлекеттер жайлы айтып отыр- сыз ба?
ДАНИЯЛ – И. Ресей Федерациясын немесе ырызстанды алып араса, састытары кп сияты.
ТАЙЫР – Келісемін. Біра, соан арамастан кптеген айы- рмашылытары бар, мысалы, ырызстанмен. Біз, азастанды загерлер, зімізді азастанды біліктілігімізбен ол елде жмыс істей алмаймыз, йткені азастандаы ылмысты процесті зіндік ерек- шеліктері бар, ал ырызстанда олар згеше. Загер де – кез келген баса адам сияты олнерші…
ДАНИЯЛ – «олнерші» сзін кейбіреулер ренішті сз деп санайды.
ТАЙЫР – Бекер олай ойлайды. олнерші – бл з ісіні ыр-сырын жасы білетін адам, яни ксіпой. Ал ксіби шеберлікті ыр-сырын за жне мият йрену керек. Біз азастанды занамаа сйкес ж- мыс істеуге машытананбыз, сондытан, бізге баса елде жмыс істеу иына соады, кейбір кішігірім згешеліктерін жіберіп алуымыз мм- кін, нтижесінде клиентіміз жеіліс табады.
ДАНИЯЛ – Ал, Ресей Федерациясыны аумаында бізді лицензи- ялар жарамды ма?
ТАЙЫР – Жо, оларды лицензиясы бізде мойындалмаан сияты.
ДАНИЯЛ – Блкім, бл бізді азастанды загерлерді, шетелдік- термен арты бсекелестіктен босататын шыар? Мысалы, кптеген бай адамдар Мскеу эстрада жлдыздарын тойа шаыран сияты, р трлі танымал мскеулік загерлерді шаыратын еді ой.
ТАЙЫР – Айтпашы, олар ызмет крсету сапасында рдайым жеіске жете бермейді. Мені ойымша, загерлік кмек крсету кезін- де де солай болар еді. Ал, бсекелестік туралы айта кетер болса, бізді «нары» ресейлік нарыа араанда жасы оралан. Егер аласа, азастанды загер Ресейде мойындалан жоары за білімі туралы диплом алып, Ресейде де іс жргізе алады.
ДАНИЯЛ – Ал, бізде олай жасауа болмай ма?
ТАЙЫР – Бізде тиісті емтихандара жіберілу шін азастан Респу- бликасыны азаматы болуыыз керек деген талап бар.
ТАРТЫС ЖАЛАСУДА!
ДАНИЯЛ – Жарайды, ылмысты процесті тартыс тріне айта оралайы. Адамды ттындады, оан Миранда ережесін оыды – рі арай не болады?
ТАЙЫР – Егер ттындалан адам брін бірден мойындаса, онда блтартпау шарасы аныталады. Ал, егер ол мойындамаса, рі ылмыс крделі болса, онда кінні дрежесі бірден аныталмайды жне жалпы, кінні болан-болмаандыына байланысты «лкен азылар аласы» таайындалады.
ДАНИЯЛ – Неліктен «лкен»?
ТАЙЫР – Себебі оны рамында деттегіден кбірек азылар ала- сы болады. АШ штаттарыны кпшілігінде оларды саны 23 адама дейін барады.
ДАНИЯЛ – Олар ксіби загерлер ме?
ТАЙЫР – Жо, арапайым азаматтар. Оларды іріктеуді ерекше тртібі бар, азір оан тере ілмей-а ояйын, біра е маызды кри- терийі – бл оларды іске деген кзарасына сер ететін факторларды, яни амауа алынан адаммен байланысы, жеке сезімдері, оан деген нсілдік, діни немесе жынысты сияты алалаушылытарыны болмауы.
ДАНИЯЛ – Ал, азылар аласын шаыруды масаты андай?
ТАЙЫР – Ол бл істі арауа негіз бар ма, жо па дегенді шешеді? Длелдер жеткілікті ме, лде жетікіліксіз бе? Прокурор олара іс жзінде бл адамны осы ылмысты жасаанын, істі арауа жне оан салы тлеушілерді аражатын жмсауа негіз бар екенін длелдеуі керек. Барлыы дауыс береді, жне оларды шешімдеріні негізінде не процесс басталады, не адам босатылады. азылар аласыны шешіміне кем де- генде 12 адам дауыс беруі керек.
ДАНИЯЛ – И! Сондытан да «лкен азылар аласыны» ра- мында 23 адам!
ТАЙЫР – И, абсолютті кпшілік болуы керек.
ДАНИЯЛ – Ал, егер процесті бастауа негіз бар деп шешім абыл- даса, онда кдікті трмеге жіберіледі ме?
ТАЙЫР – Жо, бізде осы кнге дейін блтартпау шарасы жиі тада- лады. Ал, англосаксон елдерінде те аз пайызы трмеде алады. Кбіне олар кепілдікпен босатылады немесе треші айыпталушыа: «Сыпай- ылы танытып, сот процесіне осындай уаытта келііз!» – дейді. Ешан- дай мселе туындамайды, лі ылмыса кінлі деп табылмаандытан амауа алуды ажеті жо. Оны асырауа жне орауа мемлекет а- шасын жмсауды, жне оны отбасын асырау ммкіндігінен айыруды да ажеті жо.
ДАНИЯЛ – Ал, егер кінлі болып, сота дейін ашып кетсе ше?
ТАЙЫР – рине, ондай жадайлар да болып трады. ашуды сирету немесе оны болдырмау шін полиция жне баса да ызметтер олда- нылады. Оны стіне, кепіл де детте андай да бір кепілдік ретінде ызмет етеді. Ал, егер ол бірден ашып кетеді деген орыныш болса, онда, рине, оларды бостандытарынан айырады.
ДАНИЯЛ – Ал, одан кейін процес басталады…
ТАЙЫР – Ондаы е маыздысы – тартыс. орау тарапы мен айып- тау тарапы ділазылар алдында бір-бірімен тартыса тседі.
ДАНИЯЛ – Кін туралы шешімді сот емес, алабилер шешеді ме?