Аністыя

Якаў Фаміч. За што? Напіўся да зялёнага змія, уварваўся ў чужую кватэру, пабіў гаспадара. Мала гэтага — пайшоў на пляж і там яшчэ пакалечыў дзяўчыну.

Божашуткава. Хто вам сказаў?

Якаў Фаміч. Толькі што начальнік міліцыі званіў. Салавейчык ужо сядзіць у КПЗ. На яго заводзіцца крымінальная справа.

Божашуткава. Які ідыёт! Божа мой, які ідыёт!

Якаў Фаміч. Вось яна, ваша міна, Рагнеда Іванаўна! Цудоўна бабахнула! Усё ўшчэнт! Граматы, дыпломы, званне — усё!

Тэлефонны званок.

Так, слухаю!.. Слухаю вас, Мікалай Аляксандравіч… Ужо ведаю. Начальнік міліцыі званіў… Вось сядзім са сваім намеснікам, раімся, што рабіць. Вядома, ганьба… Горш, здаецца, няма куды. Будзем думаць, Мікалай Аляксандравіч, будзем думаць… Так-так, вядома. (Кладзе трубку.) Ну вось, калі ласка! Ужо сакратар райкома ведае, выклікае да сябе. Аператыўна працуе ў нас міліцыя!

Божашуткава. Не прымайце так блізка да сэрца, Якаў Фаміч. Вядома, непрыемнасць. Але не трэба рабіць з гэтага трагедыю…

Якаў Фаміч. Хацеў бы я на вас паглядзець, Рагнеда Іванаўна, калі б вы сядзелі на маім крэсле! Мы ж цяпер год, а то і два ва ўсіх даведках і дакладах будзем красавацца! Як адмоўны прыклад! Шчэ які прыклад! Сёння або заўтра чакайце фельетаніста з «Вячоркі». А можа, і цэнтральная прэса ўважыць.

Божашуткава. Няўжо нічога нельга прыдумаць?

Якаў Фаміч. Прыдумаць? Ну што ж, калі ласка, прыдумвайце! А я — пас.

Божашуткава. Начальнік міліцыі сказаў, калі Салавейчыка будуць судзіць?

Якаў Фаміч. Ну якая розніца — праз дзень або праз тыдзень? Што ад гэтага зменіцца?

Божашуткава. Многа што, Якаў Фаміч, вельмі многа. Калі судовая машына скранулася з месца, яе ўжо не спыніш. А калі не — яшчэ не ўсё страчана. Трэба зрабіць так, каб Салавейчыка не судзілі.

Якаў Фаміч. Як гэта… не судзілі? Ён ужо сядзіць у КПЗ!

Божашуткава. Трэба яго адтуль вызваліць. І як мага хутчэй.

Паўза.

Якаў Фаміч. Рагнеда Іванаўна… Вы на што мяне падбухторваеце?

Божашуткава. На добрую справу, Якаў Фаміч… Трэба каму-небудзь з нас неадкладна, вось зараз жа, ехаць у міліцыю і хадайнічаць.

Якаў Фаміч. Хадайнічаць? Аб чым хадайнічаць?

Божашуткава. Каб адпусцілі Салавейчыка.

Якаў Фаміч. Адпусцілі?!

Божашуткава. На парукі, пад распіску.

Якаў Фаміч. Я хадайнічаць не буду! Не буду! Не буду!.. Адмаўляюся! Катэгарычна!

Божашуткава. А хто сказаў, што хадайнічаць павінны абавязкова вы? Народ будзе хадайнічаць, Якаў Фаміч. Народ.

Якаў Фаміч. Ха! Народ будзе хадайнічаць за гэтага бандыта?

Божашуткава. Народ, Якаў Фаміч, я бяру на сябе. Убачыце. Салавейчык яшчэ будзе нашым казырным тузам!

Паўза.

Якаў Фаміч. Даруйце, Рагнеда Іванаўна… Я неяк не паспеў злавіць паварот вашай думкі. Занадта яна арыгінальная і нечаканая… Чаму козыр? Які туз?

Божашуткава. Ну гэта ж элементарна. Калі будзе вырашацца пытанне: прысвоіць нам званне ці не прысвоіць, вось мы і кінем тады на вагі Салавейчыка. Кінем і скажам: глядзіце, што можа зрабіць з мярзотніка сапраўдны калектыў! Перавыхавалі! Перакавалі!..

Паўза.

Якаў Фаміч. Гм… Увогуле, у гэтым нешта ёсць… А вас, Рагнеда Іванаўна, не бянтэжыць тая акалічнасць, што ён, як гасподзь бог — у трох асобах?

І п’яніца, і хуліган, і… наконт жанчын не вельмі ўстойлівы. Нават з жонкай з-за гэтага разышоўся. Хаця б што-небудзь адно, а то адразу цэлы букет.

Божашуткава. Цяжкая перамога даражэй цэніцца, Якаў Фаміч. Давайце разважаць чыста па-чалавечаму, адкінуўшы нашы меркантыльныя вытворчыя інтарэсы… Так, я згодна: Салавейчык п’яніца, дэбашыр…

Якаў Фаміч. Бандыт з вялікай дарогі!

Божашуткава. Гэта ўжо занадта. Але ён наш работнік, член нашага калектыву.

Якаў Фаміч. Каб не вы, ён бы ўжо даўно не быў нашым членам!

Божашуткава. Мы не можам пакінуць яго ў бядзе. Гэта было б жорстка, бессардэчна. Чалавек чалавеку друг, таварыш, брат.

Якаў Фаміч. Ха! Знайшлі брата!

Божашуткава. Усе газеты зараз пішуць, што мужчыны — слабы пол, што іх трэба берагчы. Вось мы з вамі і пачнём усесаюзны паход за зберажэнне гэтага слабага полу.

Якаў Фаміч. Вы яшчэ жартуеце?

Божашуткава. Званіце ў міліцыю, Якаў Фаміч. Скажыце, што мы бяром Салавейчыка на парукі.

Паўза.

Якаў Фаміч. Не магу… Не магу крывіць душой. Мне хутка шэсцьдзесят. Я ў сваім жыцці яшчэ нікому не хлусіў.

Божашуткава. Якая ж тут хлусня, Якаў Фаміч?.. Трэба ратаваць гонар фабрыкі. А то як пачнуць зараз свянціць у кожным дакладзе! Справа ж не ў Салавейчыку…

Якаў Фаміч. Чорт ведае, што такое! Вось сітуацыя!

Божашуткава. Вы толькі скажыце: бяром Салавейчыка на парукі, каб зрабіць з яго чалавека. І ўсё, і больш ніякіх абавязацельстваў.

Якаў Фаміч. І больш ніякіх? Так мала?

Божашуткава. Ну, Якаў Фаміч!..