ANTOLOGIO

yarcento, ica urbo restis kelke povra, notinda tamen ke Jean-François

Champollion (1790-1832) ilqua esis la unesma homo, apta dechifrar la

Egiptiana hieroglifi, pos multa yarcenti de nesavo itateme, naskis e vivis

granda parto di sua vivo en Figeac.

La prospero erste retrovenis cirkum 1930 per la kreado di avionala

fabrikerio en Saint Dau (suburbo di Figeac). Regretinde, kurte pose,

eventis la duesma mondo-milito e ye la 12ma di junio 1944, la nazisti

deportis parto de la lojantaro aden koncentreyi, nur pro ke existis kelka

aktiva kontre-nazista partisani en la regiono. En urbo lore lojata da 7.000

habitanti aproxime 150 personi mortis en koncentreyi.

17

Nunatempe, la urbo lojesas da 9.000 habitanti, onu bone restauris

Mezepokala domi, la avionala fabrikerio aquirigas relativa prospero

plufortigita per turismo.

Figeac esas urbo di Ocitania (un triimo de Francia). Dum la Mezepoko,

onu parolis ibe la Ocitana qua esis la linguo dil trubaduri e di altanivela

kulturo. En 1539 per edito di Villers-Cotteret, rejo Franciskus (François)

I-a rezolvis ke la nura oficala linguo dil administrerio esos denun la

Franca. Lore, pokope, la Franca mixesis a la Ocitana qua divenis

« patois » (dialektacho). Kande me esis puero, dum la yari 1950, la olda

e la mezevoza rurani esis kapabla parolar olu fluante. Olua soni multe

plu similesis olti dil Italiana, Hispana e Portugalana lingui kam olti di la

nord-Franca idiomo. 25 yari ante nun, la rurani uzis olu lor la merkati e

ferii qui eventis en Figeac. Nunatempe kande me vizitas mea matro en

Figeac ed iras a la merkato, onu ne plus parolas ibe la linguo ma nur la

Ocitana dialekto (t.e. la Franca parolata kun Ocitana achento). Ica

dialekto esas multe plu muzikatra ed eufonioza kam la nordala dialekto

ed esas vivanta eko di la linguo dil trubaduri konocata dum la Mezepoko

en preske tota Europa. Ka signo dil tempi ? Onu komencas kelkete audar

la soni dil Angla linguo ; to ne esas la ago da snoba lokani volante uzar

la prestijoza Anglosaxona idiomo, ma la parolmaniero di Britaniana

pensioniti qui aquiris domi e tereni hike pro ke oli esas multe plu chipa

kam en Britania. Anke subkoncie la fakto, ke Aquitania (sudwest-Francia)

esis dum plura yarcenti (1154 til 1453) min o plu Angla provinco, pleas

importanta rolo, e do historiala tradicioni ne mortas e transiras la

yarcenti.

( Artiklo da Jean Martignon publikigita en Letro Internaciona en 1999)

5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555

5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555

5555555555555555555555555555555555555555555

KOMTINO DE SEGUR

En Francia, komtino de Ségur (pronuncez : Segyur) (1799-1874) esas

ankore konocata, nam elu esas famozino dil Franca literaturo. Tamen,

elu ne naskis kom Francino, ma kom Rusino di granda familio

aristokratal, nome le Rostopshin. En 1811, elua patro, lore generalo

18

defensero di Moskva kontre la invadanta trupi Franca, incendiigis ica

urbo. Por protektar ol. Tamen, e fortunoze, malgre la lora eventi, odio

ne naskis inter amba populi. Kelka yari pose, akompanata da sua patro e

sua fratino, Sofia Rostopshin vizitis Francia ed esis bone aceptata

omnube en la altaranga societo royalista, olqua esis tre gratitudoza ad

elua patro kombatir sucesoze l’enemiko komuna, t.e. l’uzurpanto

Napoléon Bonaparte. El esis tante bone aceptata ke el amoreskis kun

komto de Ségur e mariajesis kun ilu. Samatempe el amoreskis pri

Francia, e preske nekredeblajo ! Elu, qua esis la filiino dil famoza

patrioto defensera di Moskva kontre la Franca trupi, divenis fervoroza

Franca patriotino e tre pia Romana katolikino. Kande elu divenis avino,

el redakteskis puerala romani por sua genepoti. Pro ke el remarkis, ke

oli tre plezis a la pueri, elu editigis oli, e, rapide, havis granda suceso en

la literaturo por-puera. Hodie, elua verki esas parto de la Franca

literaturo generala, ed ankore prizata da omni ; precipue da historiisti,

nam elua libri esas nekareebla e neremplasebla atesti pri la vivomaniero

di elua tempo, t.e. la Duesma Imperio en Francia. El redaktis rakonti pri

feini (Nouveaux contes de fées), ma ne nur, el redaktis anke inter altri :

« Les petites filles modèles » (La modelatra puerini) dedikita ad elua

nepotini e qua idealigas eli ; « Les malheurs de Sophie » (La desfelicaji

di Sofia). En ica libro, komtino de Ségur naracas grandaparte pri sua

propra tre severa edukado di yuna aristokratino Rusa. En « La fortune de

Gaspard » (La fortuno di Gaspard), el redaktas pri la vivo di yuna tre

inteligenta e laborera rurano di Normandia (regiono ube elu lojis), qua

danke lua inteligenteso, laboremeso e sagaceso divenas richa

industriisto. La pikturo quan elu facas pri la Franca socio di la lora epoko,

per ita libro, esas aparte justa e remarkinda. Forsan elua maxim famoza