ANTOLOGIO

la suno-krono sub formo di bela penacheti kun tre pala flava-ivora

koloro, nereprezentebla per fotografuri o televiziono. An la bordo dil

disko sunal esis spektebla poketa, tre poketa lumo kun videbla suno-

makuli. Ye mea astono, ica makuli ne esis nigra quale me kredabis antee,

ma redatra, rozea. E ye mea decepteso, la obskureso ne esis profunda

nokto quale imprimite en la jurnalaro, ma nur mi-tenebro di tarda

vespero. Absolute ne noktesis, tamen an la horizonto me povis observar

kelka pala steli.

Duris la obskureso dum du minuti cirkume e pose la lumo retrovenis same

subite kam ol departabis.

Pro antea serioza konjuntivito, me havas nun sat frajila okuli. Ye la 11ma

di Agosto 1999, me sejornis vakance en loko tre proxima a la zono di

toteso, ma ne en ica zono ipsa. Me kredis pro mea antea experienco, ke

exter la zono di toteso, ecepte la partala eklipso dil suno, nulo esas

21

remarkinda e ke ne existas obskureso. La matino esis sat bela, preske

sunoza, esis nubi ma nedika, me promenis en la ruro e ye 11 kloki me

retroiris a mea hotelo-chambro por spektar sekure la eklipso ye

televiziono. La emiso pri l’eklipso esis tre interesanta. Subite ye cirkum

12 kloki 15 divenis obskura. Komence, me kredis ke esas dika nubo, ma

la obskureso esis tro forta. Me regardis exter mea fenestro, la cielo esis

tam obskura kam lor totala eklipso, t.e. quaze tarda vespero. Enurbe la

lumili lumizesis e super mea kapo esis nubo kun stranja kuprea koloro.

Pro misterioza motivo me angoris, e me mustis lumizar mea chambro e

bone respirar. Lore me standis plu bone, ma me esis tre felica kande la

normala jornolumo retrovenis. Me telefonis a mea matro en sud-Francia

ed informesis, itere kun astono, ke anke ibe esabis eklipso-obskureso.

Plu tarde me saveskis per lekto di ciencala artiklo, ke la obskureso esas

preske sama kam en la zono di toteso til ye 80% de eklipso. Ma la

jurnalaro ne avertis ni ed ofte la artikli di la jurnali pri la venonta eklipso

esis impresanta ma nepreciza e ne tro justa.

En la jurnalo di ta dio, me lektis pose ke la Dalai-Lama rekomendis bone

respirar dum eklipso segun la instruciono dil « tantra »-docisti. Se me nur

lektabus ica artiklo plu frue ! Forsan me evitabus la instanto di angoro.

Pro ke la eklipso rivekis mea anciena intereso pri astronomio, me nun

volas kelkete skribar pri la sun-eklipsi e lia historio.

La maxim anciena eklipso pri qua ni havas atesto eventis ye la 3ma di

mayo 1375 ante Kristo en Ugarit an la marbordo di Siria.

Por explikar tala fenomeno on havis mitologial klarigo. La homi di olim

opinionis ke krimino facesis da fablatra animali. La Egiptiani kredis ke

serpento Apofis atakis suno-deo Ré. En Vietnam la atakero esis giganta

rano. Segun la Skandinaviani du kolosa volfi, Sköll e Hati, sencese

persequis la suno e la luno. En Chinia onu kredis ke esas desequilibro en

la cielo e tradicionala transmiso raportas ke du Chiniana astronomi Hi ed

Ho esis ocidigita dal imperiestro pro ke li ne previdis sun-eklipso ye la

justa tempo, (ito eventis duamil yari ante nia ero).

La Romana kustumo kriegar por sokursar la suno permanis dum la

Mezepoko e la Eklezio kombatis olu kom pagana superstico. Dum la 5ma

yarcento, santa Maximus di Torino, e du yarcenti pose, santa Elodius,

predikis longatempe kontre ica konduto. Malgre la expliki dal predikeri,

la eklipsi produktigis maxim dementa profetumaji. En 1560, onu anuncas

eklipso eventonta ye la 21ma di agosto. Dicesas ke ol produktos :

22

« granda perturbi di la stati, la ruino di Roma ed universala diluvio ». Lor

la eklipso dil 12ma di agosto 1654 la Parisani su refujis aden keleri, nam

rumoro qua venis de Germania asertis ke ol komencigis la Apokalipso. Un

yarcento pose, okazione dil ringoforma sun-eklipso di 1764, la sacerdoti

imperesis savigar ke la eklipsi predicas nula danjero ed esas : « same

naturala kam la levo o kusho dil suno o di la luno ».

En Francia grava sun-eklipso eventis en 1715, yaro dil morto di rejo

Ludovikus XIV (surnomizita la suna rejo) ed en 1724 totala eklipso

videblesis en Paris. En la 20ma yarcento preske totala eklipso ringoforma

eventis en Paris ye la 17ma di aprilo 1912 e preske totala sun-eklipso ye

99,4% eventis ye la 11ma di agosto 1999 en ica sama urbo. Notinde ke en

1912 la eklipso esis spektebla du dii pos la naufrajo dil giganta navo

TITANIC ed olta di 1999 obskurigis la cielo kelka dii ante terorigiva sismi

en Turkia. Onu preske povas dicar ke la eklipso di 1912 komencigis la

20ma yarcento historial ed olta di 1999 finigis ol. Tala esis mea impreso,

la eklipso di 1999 signizis la fino di epoko.

La eklipsi eventas meznombre ye singla 366ma yaro. 1654 plus 366 esas

2020, onu povas predicar ke probable cirkum ita yaro importanta sun-

eklipso totala esos videbla en Italia ed Hispania kun obskureso di partala

eklipso perceptebla en Francia e Germania, pose eventos ringoforma