Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Айлыбызда канча сонун адамдар бар эле. Алар менен жүздөшүп жолугуп турчу элем. Бири-бирибизге мээрим чачып арка бел болдук. Тагдырыбы пенденин өмүрү аяктап бүтөт экен. Алар арабызда түбөлүк эле тирүү жүрчүдөй болгон. Бирок ичеер суусу түгөнүп, алар биздин арабыздан бөлүнүп, кыйры чексиз мейкиндикке сиңип кеткендей болду. Алар кеткен менен биздин жүрөгүбүздөн кетпей калды. Ар бир адамдын өмүрү өзүнчө эле китеп роман эмес беле. Баса ошонусу менен жашоо кызыктуу жана армандуу экен. Жараткан пендени жаратып, аны кайра алып кетмеги. Жашоонун ошондой болмогу. Алардын кетиши менен өмүр да эскирди, жашоо да эскирди. Кийинки муун алардын оордун басат. Ошол жаңы келген муун ата-бабасынын , жети атасынын санжыра жомок, ырларын унутпаса болгону. Мурункулардын көзү өтүп кеткен менен алардын өмүрүн кийинкилер улантышып жатат. Өмүр түгөнбөйт деген сөз ошондон калса керек. Өткөн муундар кийинки муундарга санжыра, жомок болуп айтыла берсин.

***

Бабаларым жашап өткөн Көңдөйдө,

Жамгыр куюп, бороон сокту көп ирет.

Өткөн мезгил эми бизге кайтып келбейт,

Бороон, жамгыр аны мезгил кайрып кетет.

Тагдыр экен жердештерим кайтыш болду,

Бүттү эми алар мага кайра кедбейт.

Антсе, дагы элестери көз алдымда,

Ал элести аң-сезимим кайрып берет.

ЭЛЕСИ ТУРАТ ЭСИМДЕ

Өлүм чиркин түгөткүр,

Өпөйгөн чалды алды.

Тиктегенде суктанткан,

Тили ширин жашты алды.

Ажал чиркин түгөткүр

Өнөрлүү жанды алды.

Жоргологон сөзү укмуш,

Жомокчу чалды алды.

Атагы элге таанылган,

Алып кетти талантты.

Капага салып жандарды,

Калың журтун какшатты.

Өлүм чиркин түгөткүр,

Эл башкарган бекти алды.

Караандуу жандан айрылып,

Калың журту какшады.

Эсеби жок чиркинге,

Эч бир арга табылбас.

Элден узап кеткендерди,

Эскере жүрчү замандаш.

Өтүп кеткендердин үнү:

Кайрымдуу менин таанышым,

Кадыр көңүл бар эле.

Жашообузда бир кезде,

Жаркын үмүт жанды эле.

Мен барган жакка сен дагы,

Учуп конуп бараарсың.

Армандуу өмүр өткөрүп,

Тагдырга көнүп каласың.

«Арабызда жашады» деп,

Арытпай эстеп атымды,

Арбагым алсыз болсо да,

Айта жүрчү затымды.

Элесим ээсиз болсо да,

Эстей жүрчү атымды.

Азыр турган эртең жок,

Армандуу тура дүйнө шок.

Ай, армандуу тура дүйнө шок!

***

Атаңдын көрү дүйнө күн,

Арманы көп дүйнөнүн.

Кейитип турган адамды,

Кейиши көп өткөндүн

Атаңдын көрү арман ай,

Армандын көп болгону ай.

Айдыңдуу эле адамдар,

А дүйнө кетти таптырбай.

***

Эзелкини эбиреп,

Эстеер киши болбосо.

Абалкыны баяндап,

Айтаар киши жок болсо,

Өткөндү такыр унутсаң,

Ошондо адам өкүнөөр.

Өкүм мезгил тарыхы,

Өксүк кылып өчүрөөр.

Биздин Көңдөй айлында,

Бийлер болгон бир далай.

Эсенгул, Жоомарт, Күрөңкө,

Эл башкарган Элчибай.

Ата-баба тарыхын,

Айта берем тартынбай.

Ушулардын санжырасы,

Унутулуп барат айтылбай.

Ак кагазга түшүрөм,

Анын баарын кайталай.

Чамалап эске салалы,

Чаласы калса жазылбай.

Комузчусу күү чертип,

Кооз күндү эшитип,

Кошубай деген бай өткөн

Коктудан атын чаптырып,

Койлорун тосуп жоноктон.

Түшүп келген колоттон.

Боолотуп жылкы айдаган,

Боогачы деген бай болгон.

Бордунун түзөң белине,

Боз үйү менен эл конгон.

Баятан келди эзиме,

Бай өткөн биздин бабалар,

Ар изи калган белгисиз,

Айтылбай калган тарых бар.

***

Бир көгөрүп алганда,

Айтканынан кайтпаган.

Кежирленип калганда,

Кекчилдигин жанып башкача

Карыш жерге баспаган,

Карматып келип көктүгүн,

Тууганына жакпаган

«Көк жинди» деп аталган.

Калдайган тоонун бетине,

Карала коюн жайдырган,

Үн чыгарып кайкыдан

Ит агытып, куш салган,

Өзүнүн түзгөн байлыгын,

Ырчыларга мактаткан.

Айдар менен бир болуп,

Жер чийип эгин айдаган.

Эгинин койго алмашып,

Акырындап байыган.

Айты ата менен бир болуп,

Алыш-бериш мал баккан.

Кыздары кетип кырымга,

Уулу кетип урумга,

Күлүктөрү күргүчтөп,

Торгойго аты дүңгүрөп,

Ысабек деген бай өткөн,

Ырыс конуп башына,

Ар бир иши шай өткөн.

***

Какылдаган карга жок,

Кукулдаган кузгун жок.

Бүтүмү оор турбайбы,

Бүгүн турган эртең жок.

Өмүрдүн баарын өзгөртүп,

Алыс жакка жөнөтүп.

Астыга айдап күндөрдү,

Айга айлантып жоготмок,

Күкүмдөй кылып мүнөттү,

Күнгө айлантып коротмок.

Кеңеш берген биздерге,

Кебин айткан сиздерге,

Кечөөгүнкү кары жок.

Кейишке баттык дүнө шок

***

Мамыр баскан жайлоого,

Коңгуроо гүлү жыш өскөн.

Малдуу, жандуу ток пейил

Мамбет ата бу өткөн.

Жакындары тууганына

Өз жардамын аябаган.

Жайылма деген өтөккө,

Жайында конуп мал жайган.

Ошол күндөр ажайып,

Келген жок го айланып.

***

Жонокчодон көрүнүп,

Жорго минген пенде өттү.

Жылкысын төмөн чубуртуп,

Жылгындуудан бирөө өттү.

Жылкыларын жыйра айдап,

Ден соолугу өтө шай,

Демигип атты камчылай,

Үн чыгарып бакылдай.

Кабагы ачык жаркылдап.

Мунарык тоону аралап,

Жорго менен сабалап,

Жонду койбой аралап

Алтымышбайдан төрөлгөн

Мукаш аба өтүптүр.

Муңдуу элес көчүптүр.

***

Токторбайдан Орозо

Сөз бурабыз ошого

Карааны тоодой шам чырак,

Кабагы ачык жаркылдак.

Бабаларды жондотуп,

Байыркыдан ыр ырдай.

Башынан өтүп көп окуя,

Өзүнчө бир олуя.

Куудул Кожо Насирдин,

Күлкүчүсү өз элинин.

Торгойго аты таралган.

Толгон-толгон кеп калган

Кылыктарын эстесек,

Кылымдык күлкү тараган,

Баяны көп айтылган.

Уккан адам тамшанган.

Көргөн адам карыяны

Ээрчип алчу калбастан.

Өтө жалкоо адамды,

Маш кылуучу мазактап.

Уккандар ал жорукту,

Ыкшып күлүп каткырмак.

Кап-кара жал куйругу,

Кара аты анын дулдулу,

Куручук менен Шаршенден,

Кем калбаган жоругу,