Болмаан балалы ша

Кннен кн, аптадан апта озып жатты. Мен болсам, кзім бозарып наашыларымны йінде лі жрмін. Шешем анда-санда келіп тратын. Кейін онысы сирей бастады. Соан араанда, ара айыстай кйеуі жібермейтін болуы керек деп ойладым.

Бестен асып алтыа бет алан кезім. Кнде бір ермек тауып алып, аам мен анамды мытуа тырысып жрмін. Тк етпейді деп оям, скесін мамамды анабір сорайан смырайдан тарып алам деп з-зіммен серттесемін. Сол лы жорыа аттану шін, ааштан ылыш жасап, сада иемін. Кнде кешке арай ыса кшені ана басынан мына басына дейін жгіріп жаттыамын. Мен бір кні анамды тарамын!

Шешем кеткеннен кейін, брыы мені гімемді асыа ктіп жрген тындармандарым енді ебексіз кмпит-смпиттерін беретінді шыарды. Біреу олыма рт немесе пішін бере алса, бір гіме бастай алсам, «рахмет, айтпай-ой», – деп, басымнан сипап, крсініп кете беретін. Мен оан не боп алды-ей деп, артынан уып барам. Жетіп алан со, «бір гіме айтып берейінші», – деп жалынам. Ол: «Жо, кмпитті былай-а ала ой», – дейді. Мен тсінбей далмын. Оларды мені аяп жргендерін айдан ана білейін? Осындай екі-ш жадайдан кейін, жыным стап, тегін келетін тттіден бас тарттым. Содан бері тттіге жаным ас, млде жемеймін, осы кнге дейін.

***

Шешем трмыса шыалы, аам айтыс болалы кілсіз кндерді тізбегі еш толастаан емес. Бір кнім бір кнімнен аумай, аырын жылжып тіп жатты. Сырттаы жылды ай мезгілі де еш згермейтін секілді боп крінетін. Кшедегі ойына да, стелдегі кмпитке де зауым жо.

Біреуді барып, жабысып шатаым келетін сияты. Біреу мені шатап, еркелетсе деп армандаймын. Наашы ааларым з балаларын айналып-толанып жатанда, маан да бір жылы сзді шыны тиіп алар деп жутедеп траным.

зііз ойлаыз: мен кемні жан еркесі, шолжабайды на зі болан баламын. Жмыстан келе сала кейді мойнына мініп алып, «анау тиісті, мынау тиісті!», «ананы пер, мынаны пер!» деп ырбиып жылай беретін балпанатай баланы арада екі жыл тпей-а сиратары сыриан, кзі млы, жан-жаына рейлене арайтын, зі са, бетінде ан-слі жо балаа айналады деп кім ойлаан! ке-шешесіні асында пысылдап йытап, кзін былшытан тазарта сала, еркелеп ойнатаан баланы алдында андай тадыр ктіп транын кім білді дейсіз?!

Тірі салса, брін кресі. Ая-астынан брі згеріп шыа келгенде, не істеріді білмей абдырап, жан-жаыа жаутадайсы да аласы. Жып-жылы йден даладаы ааан аяза лыпасыз латырып жібергендегідей кй. орансызды. м осы хл ділетсіздік секілді. Немесе біреуді ылы-кнларыны теуі сияты. Біра неге мен? аршадайымнан жрегімді арыан осындай сратара мен аншама рет кездестім екен?..

Дегенмен бала жанымды шырыратан, азапа салан осынау шиеленісті кндерде мені азіргі крделі болмысым алыптасып жатты. Мен мірді бояуларын зімше круге йрендім.

***

Шешем баса йге кшкен жылы, Маржан Талдыорандаы училищеге оуа тскен еді. Одан да кп болды, хабар жо. Жалызсыраанны ккесін крген екі бала болса, оны бірі – менмін. Жалыз болса, таы – менмін. Жаратылысымнан жрегім нзік екенін сезетінмін, бала кезімнен зге балалардан жрісім де, трысым да згеше болатын. Дниені абылдауым да. Бдан кішкентай кезімде андай ияли боланымды жоарыда сізге баяндап бергем. азір де жетісіп траным шамалы. рнені иялдап, жотан бар жасап, жан-сарайымда зіме найтын лемімді сомдап алам. Ол лемде брі ммкін.

Кейінгі уаытта, бл жаланда арасы крінбейтін кені саыну сезімі пайда бола бастады. Сол кісіні рухынан медет тауып, іштей сырласатын едім. р кнім мен шін асырдан да за болатын. сіресе, кеш арайан кезде зімді ояра жер таппай, аламат аласратын болдым. Тезірек йытауа асысам да, маза бермейтін сансыз ойлар мен жанымды жегідей жеген саыныш, тадырды жасаан ділетсіздігіне деген ыза бойымды билеп, йымды ашыратын. Тнімнен грі, санамны тез есейіп келе жатанын мен сол за-за кештерде те жасы тйсінгем. Ауладаы балаларды сздері сбиді былдырындай сер ететін болды. Еш менсібеймін. Сйлескім де келмейді. Ойындары да ызы емес. Мны брі жалыздыты одан рмен деткенін сізден несіне жасырайын, адірменді оырманым.

Адам андай жадайа тссе де кнеді екен ой. Егер ол уанышты жадай болса, оны тудыран уаыт лезде жоалады. иын жадай болса, созыла береді. Мені балалы шаым да созылмалы дерттей бітпей ойды, тпей ойды.

зім де ержетпей ор болдым. Кілет йдегі (бізді елде арты-ауыс заттар тратын ойманы «кілет й» деп атайды) баанаа сызып ойан межеге бойым лі жетер емес. Турникке тартылып, сбіз жесем де, бойым сол алпы. Ал ойым бойымнан лдеайда сіп кеткен. Сыртым – бала, ішім лкен адам боп а жарылдым.

Ертерек ержетсем, мына адамдардан, мына йден, мына ауылдан арамды батырамын деп ойлайтынмын. Алматыда дниеге келсем де, ол кезде менде ала туралы тсінік млде жо ой. Барлы ойым: йтеуір лкен адамдар сияты блек тру, ызарлы жанарлар арасынан тылу болатын.

Алайда ол кндер лі тым алыс еді. Ол кндерге жеткенше лі талай ызы пен теперіш круім керек екенін мен ол кезде рине білген жопын.