Читаем Çавал сарăлсан полностью

— Сана Германие, мана Ленинград облаҫне илсе кайрӗҫ. Зенитчик пултӑм. Ракетлӑ чаҫе лекесшӗнччӗ, ҫук, пулмарӗ. Килтӗм те ҫартан, вӑрманпромхоза. Ҫул ҫинче диспетчерта ҫулталӑк ӗҫлерӗм. Машинӑсене вӑрмана кӗме путевкӑ ҫырса паратӑн та, вӑт сан петӗм философи. Кӗсьене укҫа шӑнкӑртах кӗрсе выртать. Киле ҫӳреме инҫе мар, икӗ ҫухрӑм ҫурӑ. Уҫӑлмалӑх ҫеҫ.

— Тата ма пӑрахрӑн? — чӑтаймасть Петӗр.

— М-ма тесе ват сурӑх калать. Сӑлтавне эс пӗлмесен те, Павел пӗлет. Эп ӑна ҫырупа пӗлтернӗ.

— Тем, ас тумастӑп.

— Пулӗ. Тен, пӗлтерме те маннӑ пуль? Яланах ҫыру ҫырасси ҫулталӑк урпа пӑтти ҫинӗ пекех йӑлӑхтарать. Пӑрахма хам ӑс-тӑнпах ӗҫлеме пӑрахрӑм. Вӑн, тетӗп, Павел малти ӗретре, ҫӗнӗ ҫӗрте чапа тухрӗ. Пирӗн председатель те тахҫан суту-илӳ ӗҫепе аппаланнӑ, кунпа халь виҫҫӗмӗш колхоза ҫӗклет. Эп вӗсенчен мӗнрен кая? Путевкӑна ӑна айван хӗрача та ҫырса ларать. Пӑрахрӑм та килтӗм. Вӑт ман философи.

— Эп колхозран ниҫта та кайман та, ҫапах пурӑнатӑп, — хушса хучӗ Петӗр.

Петӗр ҫиелтен хӑйпашка пек курӑнать, пичӗ хытанка. Анчах хул пуҫҫийӗ сарлака, брюки ӑшне чикнӗ кӑвак клеткӑллӑ кӗпи витӗр кӑкӑрӗсем, тулли хул мускулӗсем уҫҫӑнах палӑраҫҫӗ. Чӑмӑрӗ пӑт пуканӗ пысӑкӑшех. Аллин ӳтне кӑмрӑк тусанӗ кӗрсе тулнӑ. Ҫусан та каймасть. Тимӗрҫӗ лаҫҫинче мӗн вун ултӑ ҫултанпах ӗҫлет ҫав. Амӑшӗ ватӑ пирки ӑна ҫара та илмерӗҫ. Петӗре малтан ӗҫе вӗрентнӗ Шӑнкӑрч мучи, махоркӑпа хутӑштарса астматол туртаканскер, юлашки ҫулсенче ӗҫлеймиех пулчӗ. Пӗтӗм тимӗрҫӗ ӗҫне Петӗрӗн туса пымалла.

Павел тимӗрҫӗ лаҫҫинче мӗнле станоксем, мӗнле ӗҫ хатӗрӗсем пуррипе интересленчӗ, анчах Петӗр хуравӗ ӑна ҫырлахтараймарӗ. Самантлӑха кил хуҫи шухӑша кайрӗ:

— Сан лаҫра апла трактор валли плуг тума пулмасть? — ыйтрӗ вӑл.

— Плуг? — тӗлӗнчӗ Петӗр. — Ӑна РТС мастеркойӗнче те тӑваймаҫҫӗ. Пирӗн лаҫра ӑна тума тимӗр те, хатӗрсем те ҫук. Тӗренне улӑштарса лартма пулать, — тимӗрҫӗ лаҫҫи чухӑн пулнишӗн хӑй айӑплӑ пек, куҫӗсене Павелтан пытарчӗ Петӗр.

— Мӗн тӑватӑн эс плугпа? — хутшӑнчӗ Володя. — Кирлӗ пулсан, Прыгунов илсе пырать. Вӑл РТС директорӗпе пӗр алри пӳрнесем пек. Кирлӗ пайсене тупма пирӗн председательтен ӑсти районта та ҫук.

— Вӑт ку тӗрӗс. Ку Трофим Матвеевичӑн философийӗ, — хушса хучӗ Санька. — Вӑл кирек кама та хӗл варринче апельсин тупса пама пултарать.

Чӗлӗмне туртса пӗтернӗ Микулай мучи каллех сӗтел хушшине пырса ларчӗ. Татах ӗҫрӗҫ.

— Павӑл, итле, мӗн калатӑп эп шана, — кӑлпасси татӑкне ҫӑварӗнче йӑвалантарчӗ Микулай мучи. — Урӑх ништа та кайманни аван вӑл. Выртан кашка мӑкланать, щӳрен кашка якалать.

— Пуҫӗпех таврӑнтӑм ӗнтӗ.

Чикмек юпишем нумӑйӑшӗ шӗрше кайнӑ. Шулла вишӗшне улӑштарша лартрӑм. Тата тепӗр шичӗ-шакӑр шып юшамалла. Каллех тракторпа ӗшлеме каятӑн пулшан, вӑхӑту пулмаш. Авланаш пулать шан. Хӗрарӑмшӑр кил — амӑшӗшӗр ача. Аршына шамрӑкла авланнине нимӗн те шитмешт, уншӑрӑн вӑл чупкӑнланша каять. Шалтака кайичченех авлан, терӗм. Эш ман ывӑл вӗт, — терӗ Микулай мучи.

Вӑл сасартӑк тапса тухнӑ куҫҫульне шӑлса илчӗ. Ват ҫын хуйхине пурте пӗлчӗҫ: вӑрҫӑран виҫӗ ывӑлран пӗри те таврӑнман. Кашниех кӗреш юман пек тӗреклӗскерсемччӗ.

Мучи хӑйӗн ҫемҫелнӗ кӑмӑлне часах хытарчӗ. Ҫамрӑксене хӑв хурланнине кӑтартмалла-и ара? Эй, ӗмӗр сакки сарлака. Тем те курнӑ пуль: утмӑл пиллӗкрех ав, малти шӑлсем те ӳксе пӗтрӗҫ, пуҫ та кукшаланса кайрӗ. Вӗсен пурнӑҫӗ ҫеҫ унашкал ан пултӑрччӗ, ан тухтӑр тек вӑрҫӑ.

Хӑнасем хуллен саланчӗҫ.

Чи малтан «хӑмла пахчине шаларах кӗршен ирхине пуш ыратать» тесе ҫамрӑксенчен ытларах ӳсӗрӗлнӗ хӗреснашшӗ тухса утрӗ. Виҫӗ каччӑ пӗрлех тапранчӗҫ.

Хӑнасем кайсан, пӳртре пӗччен ларас килмерӗ Павелӑн. Ытла та пушӑ та тӑлӑх пӳрт ӑшчикки. Амӑшӗн арчи те, тумтирӗсем те хӗреснашшӗсем патӗнчех. Паян вӑл вӗсене илсе каҫма шухӑшламарӗ. Казахстанран янӑ хӑй япалисем те паян-ыранах ҫитес ҫук.

Вӑл тумлансах тухрӗ. Тулта уҫӑ. Уй енчен ӑшӑ ҫил вӗрет. Хушшӑн-хушшӑн вӗтӗ ҫумӑр пӗрчисем ӳкеҫҫӗ. Юр татах нӳрелсе кайнӑ, хуралт тӑррисем ҫаплах тумласем тӑкаҫҫӗ.

Акӑ вӑл тӑван кӗтес! Мӗн чухлӗ тунсӑхламан-ши чӗре кунта килесшӗн? Шухӑшсем ҫунатланса вӗҫнӗ, ҫывӑрса каяймасӑр мӗн чухлӗ асапланнӑ. Яланах умра тӑван кил-ҫурт, савнӑ хӗрӗн тӑван та ҫывӑх сӑнарӗ туха-туха тӑнӑ. Вӑлах мар-ши уйӑрчӗ Павела ҫак ялтан? Ҫапла ҫав, ҫапла: пӗр сӑлтавӗ Галя пулчӗ. Анчах халь ӑна мӗншӗн аса илес?

Каччӑ анаталла утрӗ.

<p>6</p>

Пӗр-пӗр урам, палланӑ йӑмра е алӑк умӗнчи пӗчӗк кӑна тенкел, халь юр айӗнчен хуп-хура йӗпенсе тухаканскер, иртнине аса илтерет.

Павел Гальӑсен тӗлне ҫитрӗ.

Пулман вӑл вӗсем патӗнче пӗрре те, анчах кил-ҫурчӗ тӗлне ӑҫтан мантӑр-ха? Авӑ, урамалла тухакан икӗ чӳречи ҫап-ҫутах. Виҫҫӗмӗш чӳречи тӗксӗм. Халь шалта ашшӗпе амӑшӗ ҫеҫ ӗнтӗ.

Хӑй? Тахӑш хулара вӑл, ӑна Павел пӗлеймест. Мӗн тӑвӑн: савнийӗ те ҫук, юратӑвӗ те иртсе кайнӑ, анчах чӗре ҫаплипех ухмахланса, картлатса сикет. Аса илӳ йӑл илет те — ҫӑмхи хӑй тӗллӗнех сӳтӗлме пуҫлать.

Перейти на страницу:

Похожие книги

Мой лейтенант
Мой лейтенант

Книга названа по входящему в нее роману, в котором рассказывается о наших современниках — людях в военных мундирах. В центре повествования — лейтенант Колотов, молодой человек, недавно окончивший военное училище. Колотов понимает, что, если случится вести солдат в бой, а к этому он должен быть готов всегда, ему придется распоряжаться чужими жизнями. Такое право очень высоко и ответственно, его надо заслужить уже сейчас — в мирные дни. Вокруг этого главного вопроса — каким должен быть солдат, офицер нашего времени — завязываются все узлы произведения.Повесть «Недолгое затишье» посвящена фронтовым будням последнего года войны.

Вивиан Либер , Владимир Михайлович Андреев , Даниил Александрович Гранин , Эдуард Вениаминович Лимонов

Короткие любовные романы / Проза / Проза о войне / Советская классическая проза / Военная проза