Дарц

Кхин хеттарш а совцийна, цхьана йукъана ойлане вахара эпсар. ДIадаханчу шарахь дуккха а харц ахча даьржинера областехь. Дуккха а къахьегначул тIaьхьa лар тавричанашна тIейоьдуш карийра полицина. Мамонтовх, Кирьяновх, Калмыновх шекйаьллачу полицис, къаьсттана царна тIаьхьа къайлах таллам беш, уьш йеххачу хенахь чохь севцначу «Империал» отелехь церан цIийнах хьаьвсира. Номерш чохь кийча харц ахча ца карийра, амма ахча дан кечдина, кепехь хедийна-тодина шовзткъе итт туп кехат карийра. Цул совнаха, Мамонтовгахь карийра Зеламхас а, Саламбека а, шайна ахчанца йасакх ца лахь, шаьш йийсаре а дигна, дойур ду шу бохуш, Карпушине а, Нестеренке а, Лойке а, Ковале а йаздина пхи кехат. ХIетахь и харц ахча арахеца кечдина шовзткъе итт туп кехат доцург, царна дуьхьал кхин цхьа а тоьшалла ца карийра полицина. Ахча кепатуху цхьа а гIирсаш а ца карийра. Уьш кхечухьа ларбеш хиллера цара. Ткъа и кехат шаьш отелан номерш схьаэцначу хенахь цхьанна чохь долуш дара, хьалха оцу чохь Iийначунна дицделла дисина хир ду, иза уьш дIадахьа вогIург хир ву аьлла, шаьш лардира бохуш, ца къарбелира. Царна таIзар дан цхьа а тайна тоьшалла а ца хилла, суьдо маршабехира уьш. ХIинца xIapa эпсар тийшира фальшивомонетчикаш Мамонтов а, цуьнан компани а хилла хиларх. Шеко йацара цара Зеламхина а, Саламбекана а йасакхна текхнарг харц ахча хиларан а.

Оцу баттахь дуккха а кехаташ йаздира шина эпсаро. Шаьш йаздинчу кехаташна хIоранна а лаха мaьIIе Саламбеке куьг а йаздайтира. ХIокху тIаьхьарчу кIиранах Саламбек дIа ца кхойкхура цара. Хетарехь, лем эцар чекхдаьллера. Амма суд йар хьехош а дацара. Саламбек къонах вара вуьззина. Майра, доьналле, тешаме, собаре. Кхерам бохург хIун йу а, ца хаьара цунна. Кхана а тоьпаш тоьхна веран тешам а бацара. Цунах а ца кхоьрура иза. Амма ма сингаттаме ду-кх хIокху тIулган кошахь, дийна а волуш, хан такха. ХIора дийнахь йуьртахой а, генара гергарнаш а, доттагIий а богIу цунна тIаьхьа. Амма Саламбекана ца гойту уьш. Царна – хIapa а. Наггахь цара беана кхача чуло.

5

Эххар а тIекхечира Саламбека ладегIна де. Куьйгех-когех гIоьмаш тоьхна, гIудалкха а хаийна, ткъех гIалагIазкхичунна а, полицейскийна а йукъа а воьллина, гIалин урамашкахула суьдан цIеношка дIавигира иза. Некъан бохалла гIалахой хьуьйсура цуьнга. Цунна тIе пIелгаш а хьийсош, вовшашка къамелаш а деш. Церан йаххьашка хьоьжура Саламбек. Наггахь шех дог лозург а гора цунна. Амма, шех дог ца Iебаш, йаппарш йеш хьуьйсурш алсам гора. Церан шега цабезам хIунда бу, ца хаьара Саламбекана. Царна цо бина бохам а ма бац.

Адамийн амал йу-кх иза. Саламбекан хьагI-гамо йац цаьрца. Иза къу, талорхо, адамашдайархо ву бохуш, ма дуьйцу цаьрга. Цкъа дийцина ца Ia. Итт шеран дохалла дуьйцу. Дуккха а хин тIадамаш тIеэгча, тIулгах а Iуьрг долу, боху. Иштта церан хьех доьлла Iедало хIара сийсазвар. ХIумма а дац. Тахана-кхана дерриг а чекхдер ду. Саламбекана тоьпаш а тoьxнa. Хала киртиг тIехIоьттича, накъостий боьхна хьаьвзича, Зеламхас ма олура, эха сахьтехь сатоха, йа вай мостагIий байъина, йа цара вай дайъина, чекхдер ду. Суд хиллалц сатоьхчахьана, дерриг а чекхдер ду. Цунна тоьпаш а тоьхна. Хьегнарг, лайнарг, баланаш а, гIайгIанаш а – дерриг а чекхдер ду. Амма xIapa де цIемза делахь а, ма хаза ду-кх дуьне. Ваха-м, дера, лаьа. Делахь а, вала дезар ду. Ша бахьана долуш гIалгIайн халкъана бохамаш ца хилийта. Халкъана-м хьовха, цхьана адамна а. Цхьана ненан, цхьана беран бIаьргех хин тIадам ца балийта…

Саламбек суьдан цIа чу вигира. Изза ха гонаха а хIоттийна. Суьдахошна йуьстаха, аннийн гIопастанна тIехьа, аьндажечу гIанта тIе охьахаийра. И чIагIо беламе хетара Саламбекана. Цунна лиъча а, вадалур ма вацара иза. ХIокху цIийнан цхьа неI йу. Полицейскийша а, гIалагIазкхаша а ларйеш. Корашкахь – стаммий аьчган чIораш. ЦIа дуьззина чохь адамаш. TIe, куьйгех-когех тоьхна гIоьмаш. Ша маьрша хилча а, мича гIyp вара иза, хIокху йуккъера а ваьлла? Вада дага а ма ца догIу цунна. Инарла Михеевс дош ма делла цунна ирх ца олла, тоьпаш а тoьxнa вен. Кхин хIумма а ца оьшу цунна.

Цхьана aгIop хевшина суьдан председатель а, къаной а бу. ТIеман нах, эпсарш бу уьш. Вукху aгIop – прокурор. Иза а ву эпсар. Саламбекана хIоттийнарг шатайпа суд йу. ТIеман-аренан суд. Инарла Михеевс хIоттийна.

ЦIа чохь, гIанташ ца тоьуш, ирахь лаьтта адамаш. Суламбек, Арслан, Хадижат, Iелаха. Гергарнаш а, йуьртахой а. Саламбекана ца бевза гIалгIай а. Суьдо Саламбек маршаваккхаре дог дохуш баьхкина. Иза дийна вуьсург хиларх дог диллина, тIаьххьара ган баьхкинарш а хир бу.