Эльдарада просіць дапамогі

Падхапіліся і бягом па сцяжынцы. Глядзім — ускраек засвяціўся. Мы з усіх ног — наша школа стаіць, а каля школы дырэктар Анатоль Лукіч. Непадалёку, на лаўцы, Ігар Аляксеевіч і Іна Аляксандраўна сядзяць, размаўляюць аб чымсьці.

— Дык мы каля самай школы былі, — здзівіўся Дзіма.

— Казка. У казках усякае бывае, — кажу яму.

— Бяжым! Ужо, напэўна, званок празвінеў, — захвалявалася Аня.

Мы дружна выбеглі з лесу.

— А вы чаму спазніліся? — спыніў нас каля дзвярэй Анатоль Лукіч.

— Ён нічога не ведае, — прашаптаў Андрэй. — Расказаць?

— Не трэба, — прыціснула палец да вуснаў Аня.

- Ігар Аляксеевіч! Іна Аляксандраўна! — паклікаў Анатоль Лукіч. — І вы на ўрок ідзіце.

Усміхнуўшыся, мы пабеглі ў клас.

Частка другая СЯБРЫ ПАЗНАЮЦЦА Ў БЯДЗЕ

ДЗІЎНЫ ГОСЦЬ

Пасля таго як мы сустрэліся з казачнымі героямі, прайшоў тыдзень. Ні слова анікому пра гэта ніводзін з нас не сказаў. Праўда, у Сяргея Мазаля язык свярбеў. Вельмі хацелася яму пахваліцца, хацелася, каб даведаліся, які ён смелы і дасціпны. «Я раскажу, я раскажу», — штодзень бубніў пад нос. Нарэшце Іра Кавалевіч не вытрымала: «І пра тое, што пад скрыпку музыкі-чарадзея танцаваў, таксама раскажаш?» Сяргей адразу як язык прыкусіў. І да ўрокаў стаў рыхтавацца. Мы таксама стараліся, падручнікаў з рук не выпускалі. Чаму так змяніліся, спытаецеся? Усё-такі страшнавата было. А што, калі зноў які нячысцік у школу завітае? Невядома, што на гэты раз прыдумае. Прыблізна так разважаў цяпер кожны з нас.

Але на гэтым казачная гісторыя не закончылася. Вось як пачаліся новыя прыгоды.

У суботу я прыбег са школы, партфель, як звычайна, пад стол. Няхай паляжыць да нядзелі, яму таксама патрэбен нейкі адпачынак.

— Мама, — крычу, — есці давай. Галодны. Зубы аж ляскаюць.

Мама чамусьці на дыбачках падышла да дзвярэй, зачыніла іх на зашчапку. А твар у яе нейкі не такі, як заўсёды: ці то кіслы, ці то пахмурны. Не разабраць адразу.

Я спачатку падумаў, што з татам пасварылася. У іх часам такое здараецца: зранку пасварацца, а вечарам мірацца.

— Што сёння варыла? — гучна пытаюся.

А мама:

— Цішэй!

І такімі спалоханымі вачамі глядзіць на мяне! Такімі спалоханымі, што перадаць немагчыма. Мне ажно не па сабе стала.

— Мама, што здарылася?

Я адчуў, як міжволі задрыжаў мой голас. Мама прыціснула палец да вуснаў:

— Цішэй. Ён пачуе. Зноў сюды прыпрэцца.

Твар у мяне, напэўна, стаў круглы, як мяч, бо я спачатку набраў у рот паветра, а ўжо пасля выдыхнуў:

— Хто прыпрэцца?

— Ён, — ледзь не са стогнам вымавіла мама.

— Хто ён? — пытаюся, ледзь-ледзь варушачы вуснамі.

— Шар-ла-тан, — па складах прамовіла мама.

— Шарлатан? — перапытваю, чамусьці пазіраючы пад стол.

— Але, шарлатан, абманшчык, па-іншаму, — стала хутка-хутка тлумачыць мама. У яе быццам другое дыханне з’явілася. — Ён спачатку да бабкі Веркі трапіў, пытаўся, у якой хаце школьнікі ёсць. Бабка Верка да нас яго накіравала. Прыходзіла нядаўна. Ці быў, пыталася. Ой, і напалохалася яна! Дый у мяне яшчэ ногі дрыжаць, да сябе не дайду.

Я глядзеў на маму шырока раскрытымі вачамі. Цікава завязка пачынаецца. Вельмі цікава. Нейкі махляр, прыблуда ў нашай вёсцы з’явіўся. Цікавіўся, дзе школьнікі жывуць. Чаму так? Чаму?

Мне вельмі захацелася знайсці яго, паназіраць за ім: здалёку, непрыкметна, як гэта робяць дэтэктывы ў прыгодніцкіх фільмах.

— Мама, а які ён? У што апрануты? — пытаюся, ціснучыся да дзвярэй.

— Не пушчу! І за парог не пушчу! — замахала рукамі мама, адпіхваючы мяне. — Дома сядзі.

— Ну, буду сядзець, — згаджаюся неахвотна. — А ўсё-ткі: які ён?

— Дзіўны, — коратка адказала мама.

«Дзіўны…» Штосьці тут не так. А ці не палохае мяне мама? Знарок, каб з хаты не выходзіў, каб урокі вучыў. На гэта яна здатная. Як памятаю, заўсёды нечым страшыць мяне. Калі быў яшчэ зусім малы, дык казытухай страшыла. Казала, што тая казытуха ў жыце жыве, што дзяцей яна ловіць і казыча. Слухаў я маму, слухаў і аднойчы пайшоў у жыта тую казытуху шукаць. Паглядзець на яе захацелася. Да самага вечару праблукаў у жыце. Ледзь знайшлі мяне там.

— Мама, ты не хлусіш? — пытаюся.

— Праўду кажу. Дзіўны ён. Убачыў праз акно, што трактар па вуліцы едзе, — і за ложак. Хавацца. Я ўхапілася за каптан і назад цягну. Што было б, калі б хто зайшоў у хату і ўбачыў, што мужчына за ложкам хаваецца?… Я цягну, а ён вырываецца, крычыць: «Жалезны Цмок паехаў!..»

Я на хвіліну ўявіў, як мама цягне таго шарлатана, і не вытрымаў, засмяяўся.

— Чаго смяешся? — нахмурылася мама.

— Смешна, — кажу. — Ты цягнеш, а ён, як пацук, вырываецца.

— Табе смешна, а мне не, — пакрыўдзілася мама. — Ледзь выцягнула яго. Потым ён на кухню зайшоў. Убачыў, што газ гарыць, і ў крык: «Дракон! Агнём плюецца!» Датуль не супакоіўся, пакуль газ не выключыла. Я капусту ставіла варыць. Так і не зварыла. Пра ўсё забылася.

— Хіба ён шарлатан? — кажу. — Проста дзівак. І ўсё. Пасмяяцца вырашыў.

Мама пацягнула за ручку дзвярэй, каб упэўніцца, ці добра зачынены, і зноў зашаптала: