9 См., в частности: Çelik Z.
The Remaking of Istanbul. Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century. L.-Berkeley-Los Angeles, 1993 P. 31–81; Pinon P. The Parcelled City. Istanbul in the 19th century // Rethinking XIXth Century City. Cambridge, 1998. P. 45–64; Yenişehirlioğlu F. Urban Texture… P. 497–506.10 Подробнее о комплексе см.: Avunduk A.
Üsküdar Selimiye Camii ve Külliyesi // Mimarist. 2010. № 38. S. 84–92; Rustem U. Architecture for a New Age… P. 359–361; Hovhannisean S. Payitaht İstanbul’un Tarihçesi. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2006. S. 75.11 Cm.: Pamukciyan K.
Üsküdar’daki Selimiye Camii’nin Mimarı Kimdir? // Zamanlar, Mekânlar, İnsanlar. Ermeni Kaynaklarından Tarihe Katkılar 3. İstanbul, 2003. S. 155–159.12 Ср., в частности: Грабарь И.
Дух барокко // Грабарь И. О русской архитектуре. М., 1969. С. 316. О барочных аналогиях «Большой Селимие» см. подробнее: Rustem U. Architecture for a New Age… P. 361–364.13 Организация специальных домиков для гнездования певчих птиц – общая практика в мечетях Ирана и Османской империи; подробнее см.: Onur Erman D.
Bird Houses in Turkish Culture and Contemporary Applications // Procedia Social Behavioral Sciences. 2014. Vol. 122. P. 306–311; Gül Söhmen Tunay Z. The Function of the Ornament: Bird Palaces in Ottoman Architecture // Archi-Cultural Interactions through the Silk Road. 4th International Conference, Mukogawa Women’s Univ., Nishinomiya, Japan, July 16–18, 2016 Proceedings. Nishinomiya, 2016. P. 146–149.14 В течение длительного ремонта зала мечети в 2000-х гг. коллективные молитвы происходили именно во временно закрытых снаружи галереях.
15 Kuban.
ОА. Р. 545; Rustem U. Architecture for a New Age… P. 365–368.16 См., например: Deniz Ş.
Sultan Abdülmecid Vakıflarından Çırağan Mecidiye Camii // Vakıflar Dergisi. 2015. C. 43. S. 105.17 См. подробнее: Goodwin.
HOA. P. 397–399; Yılmaz G. Üsküdar Ayazma ve Beylerbeyi Camilerinde Kullanılan Çin Çinileri // Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VI, 6–9 Kasım 2008: Bildiriler. İstanbul, 2009. S. 271–278; Bülbül A.H. Beylerbeyi Camii (Hamid-i Evvel Camii)’inde Onarım Faaliyetleri // Vakıf Restorasyon Yıllığı. 2011. № 2. S. 117–126.18 Джезаирли Хасан-паша-джами в Касимпаша, Себсефа Хатун-джами в Ункапани, Кумбархане-джами в Халичиоглу: Rustem U.
Architecture for a New Age. P. 345–352, 792–793. В начало линии «павильонных мечетей» поставил Бейлербей-джами Г. Крэйн: Crane Н. The Ottoman Sultan’s Mosques… P. 190; Д. Кубан указал, что фасад Бейлербей-джами переделывался уже по образцу мечети Селима III: Kuban. ОА. Р. 629–631.19 Rustem U.
Architecture for a New Age… P. 331.20 Гравюра была использована в качестве иллюстрации к мемуарам польского дипломата Э. Рачиньского, посещавшего Стамбул в 1814 г.: Raczynski Е.
Dziennik podrozy do Türeyi odbytey w roku 1814. Wroclaw: Wilhelm Bogumil Korn, 1823. Pl. 44; переиздания: Raczynski E. Malerische Reise in einigen Provinzen des Osmanischen Reichs / trans. Friedrich Heinrich von der Hagen. Breslau [Wroclaw]: Grass, Barth, und Comp., 1825; переиздание: Raczynski E. 1814’de Istanbul ve Çanakkale’ye Seyahat. Istanbul, 1980.21 Rustem U.
Architecture for a New Age. P. 332–334, 346–347.22 Cm.: Kuban.
ОА. P. 629.23 КрикорБальян
(Балаян; 1764–1831) – основатель династии придворных архитекторов Османской империи, с деятельностью которой связывается «османский архитектурный ренессанс» середины XIX в. Подробнее см.: Tuğlacı Р. The Role of the Balian Family in Ottoman Architecture. Istanbul, 1990; Batur A. An Influential name in 19th century Ottoman architecture: the Balians // Batililaşan İstanbul’un ermeni Mimarlari. Armenian architects of Istanbul in the Era of Westernization. Istanbul, 2010. P. 34–57; Wharton A. The Architects of Ottoman Constantinople: The Balyan Family and the History of Ottoman Architecture. L.-N.Y, 2014.24 Kuban.
ОА. P. 631; Batur A. An Influential name… P. 43. О мечети Нусретие см. подробнее: Koçu R.E. Nusretiye ve Dolmabahçe Camileri // Hayat Tarihi Mecmuası, 1966. № 7. S. 43–47; Ortaylı I. İstanbul’da Barok // Ortaylı İ. İstanbul’dan Sayfalar. İstanbul, 1986. S. 119–128; Oral Pataci Ö. Ampir Üslûbu’nda Bir Sultan Camii: Nusretiye // Akademik Bakiş Dergisi. 2017. № 59. S. 169–207; Кононенко Е.И. Мечеть в пейзаже. Памятники архитектуры как «османские» индикаторы // Художественная культура. 2019. № 4. С. 418–421.25 Готъе Т.
Путешествие на Восток. С. 264.26 Окончание строительства мечети сопровождалось пышными празднествами, в память о которых была выпущена медаль; подробнее см.: Oral Pataci Ö.
Ampir Üslûbu’nda… S. 172–176.