Горечь утраты (Юалтыу аыштары)

Мнит йортона килеп ингс, мин аптырабыра алды. Уа бында бгн нмлер гргн, ттгег ошамаан ыма тойолдо. Халы та . Элекке кеек гелше, клш ю. Кешелр етди, шым ына ултыралар. Музыка ла ишетелмй.

минне кргс, бте л уа араны. «Берйен ктлр, ахырыы»,- тип уйланы ы. Яындаы эскмйг ултыры ла тир-ятаылара ораулы араш ташланы.

- Бгн дискотека булмай, - тине алдына килеп баан мнит йорто директоры.

- Нишлп?

Директор крнп трн итеп тын алды ла бер ни тиклем паузанан у:

- Хызыр лгн, - тине.

мин ысырып клп ебре. Залдаылар тертлп китте. Ни тиклем урыны, жп тойола ла был клк, улар аланы. айылары башын эйеп, крен йшере, айылары улъяулытары менн йштрен ртт.

апыл башланан кл апыл тутаны. мин аршыында баып торан мнит йорто директорына араны ла, бер ни ишетмгндй:

- ? – тине.

Директор бая йткн рен абатламаны. «Хызыр лгн» тигн ике н торан был йлм уны сн атом бомбаы кеек урыныс та, ауыр а ине.

- Ысын шул, туаным.

мин е айышына аман да тшн алмай торо. Шунан ысырып илап ебре. Был илау а, баяы кл кеек, кешелре тетрндере. Ул мнит арайына ыймай, тр аша сыып, бт ил, донъя буйлап таралан ыма тойолдо кешелрг.

мин оа иланы. Бер уны тынысландырманы, йыуатманы. Снки ре йыуатыуа мохтаж ине.

Кл ыма илау а апыл тутаны. мин инг ауы. Ул аын юалтайны. «Тбии булмаан оло айыны хатта йш организм да ктр алманы», - тигн уй тте директоры башынан. Ул кренн йш млдрп торан егеттрг араны ла:

- «Ти ярам» машинаын саырыы,- тине.

***

мин с кн ятты ла уйы. Хле булманы. Ашай а, йнлп йлш л алманы. Хызыры км торан кнд л хле яшырмаайны ле. мм, ксн туплап, аяына баты. Айрата йбешеп, Хызырары йн китте.

Кп халы йыйылайны. Крше ауылдаран да килгндр. Ололар, йштр, хатта бала-саалар а бар. Мйет оатанда был хтлем кп кешене минне кргне ю ине. Кптр, бигерк т ололар, атын-ыар шым ына илай. Хызыры дутары айа баыра белмй йгереп йрй. се кренмй. «Аын юалтып ята», тигн ре ишетеп алды ы эрглге атындары ауыынан.

- Дедовщина араында лк булан тир бит, - тип рен дауам итте атындар.

- Дедовщина башортса нисек була ул? – тип орай икенсее.

- Башортсаы ю шикелле уны. Белмйем, йт алмайым. Хемттш иптштре тумаан тир.

- Илде, ере дошмандаран алайым тип киткн кешене иптштренн тумалып лее баша ыймалы эш инде, - ти атындары берее.

- Тртип ю илд. алдаттарын алай алмаан скр бее илбаараран урсалай аламы икн? Афанстандан да еелеп айтты, Чечняла кпме егеттребее юалтты.

- Ана, кпме малайар йрй. Улар а бит бер ваыт рмег алынасатар. Ним кт улары?

атындары был ре минне йрген телеп ткндй булды. Ауыр, уа, ауыр бгн. Дутарыны береен мерлекк оата. минне к алдына Хызыры рмег оатыу мжлесе килде. «Ниндй дрт, хыялдар менн киткйне ул рмег. Килскк пландары ур ине. Телмр тотанда ла «айтас, шулайтам, былайтам» тип йлне бит ле. Бына айтты инде», - минне кренн сбрлп йш аты. Сайалып китте. Ярай ле, Айрат тотоп алды. Шул са минне олаына йыр ишетелгн кеек булды. «Не плачь, девчонка». Быны Хызыр ен хемтк оатыу мжлесенд йырлаайны бит. ы илауан тутаны.

Хызыры оата барыусыларан ур колонна барлыа килде. Демонстрацияа ошап алды. Кешелре йре айылы ла, асыулы ла ине. Зыярата барып ингс, митинг кеек нм булды. Муллалар, уытыусылар, Хызыры синыф етксее, дутары тотандан у, ауыл администрацияы башлыы, депутат, оата килгн офицер йлне. уыларыны ре минг нисектер оро, рсми ыма тойолдо. Офицер:

- Хызыр йбт алдат ине. ыаныса аршы, ул бее аранан ирт китте. Бе уны ярата инек. Тыныс йола, Хызыр, бе ине онотмабы, - тине л алдаттарына автоматтан салют бирерг бойоро.

минне артында баып торан ир шым ына:

- Онотмаыы инде, рмел дедовщинанан лгн р алдатты иед тота, аылдан яыры, - тине.

минг офицер айалыр ашыан ыма тойолдо. «Таын берйен ерлрглер», - тип уйланы ул.

Зыяраттан сыас, алдаттары берее мин янына килде л:

- ин мин исемле ыы белеме? – тип ораны.

- Белм, - тип яуап бире ы. – Ул мин.

Быны ишеткс, алдатты кренн йш килеп сыты.

- Хызыр мине и яын дуым ине. Ул бег гел ине турала йлй торайны. лер алдынан и открытка ебргйне. Тыуан кн менн отлап. Аланыдыр, - тине.

- Ю, - тине ы бойо ына. – Алманым ле. – Мине тыуан кнм кис теп китте.

- Открытканы бе иклп айлап алайны, - тине л, командиры саырас, алдат йгереп автобуса инеп китте. Автобус трен асып:

- Ул ине ярата ине, - тип ысыры.

Был ре мин ген тгел, тир-ятаы кешелр , Айрат та ишетте.

***

Хызыры юалтандан у мин уйсанланып китте. Башына трл уйар кил. Улар хатта йолаанда ла тутамай. минне кешелр менн д аралашаы килмй уы ваытта. Дутары менн ген булыра тырыша. Улара рхмт.Телефондан хлен орашып торалар. Ауыла ла йышыра айта башланылар.

Хызыры оатанда ишеткн «дедовщина» тигн минне башынан китмй. Уны мнен лектрн элп т тапманы. Дутары алатас ына, тшнгндй итте. мм бер нмне аман да алай алмай. «Нисек инде ул берг хемт итеп, бер казармала йолап, бер командаа буйоноп йргн кешелр бер береен кмет, рнйет ала икн?- тип уйлай ул. – Бе, ана, айылай дутарбы. Кешене лтергнсе тума ле. Уны сн кем булыра крк? лл офицерар уал итеп трбилйрме икн алдаттары, уыш-флн сыа, дошмана аны булындар тип? айан килеп сыан был дедовщина? Уны нисек бтррг икн?». орауары да, уйары да сиге ю.

Атаыны Хызыры ерлп айтас, йткн рен д хтерлп уйлана мин.