Гронкі гневу

— Мы ішлі пеша, — сказала яна. — Машына нас дагнала і падвезла. — І дадала: — Пазнаёмся з Коні, маім мужам. — Яна прамовіла гэта, як велікасвецкая дама.

Том і Коні павіталіся за руку, змерыўшы адзін аднаго позіркам, уважліва прыглядаючыся адзін да аднаго, і засталіся задаволеныя гэтым аглядам. Тады Том сказаў:

— Я бачу, ты часу марна не траціў.

Ружа Сарона апусціла вочы на свой жывот:

— Нічога ты не бачыш, рана яшчэ.

— Мне мама сказала. Калі ж гэта будзе?

— О, не хутка. Зімой, не раней.

Том засмяяўся:

— Значыць, народзіш яго на апельсінавым ранча, га? У беленькім доміку сярод апельсінавых дрэў?

Ружа Сарона памацала жывот абедзвюма рукамі.

— Нічога ты не бачыш, — сказала яна, усміхнуўшыся сваёй самазадаволенай усмешкай, і пайшла ў дом.

Вечар быў спякотны, з захаду ўсё яшчэ напорыста праменілася святло. І, не чакаючы клічу, уся сям'я сабралася каля грузавіка, і сямейны з'езд, сямейная рада пачала сваё паседжанне.

У вэлюме вячэрняга святла чырвоная зямля здавалася празрыстай, быццам яна раздалася ва ўсе бакі, і кожны камень, слуп і будынак набылі аб'ёмнасць і цэльнасць, не прыкметныя воку пры дзённым святле; і ўсе прадметы неяк больш, чым удзень, вылучаліся з астатніх. Слуп быццам стаяў сам па сабе, аддзяліўшыся ад зямлі і ад кукурузных палёў, што рассцілаліся за ім. А кожнае кукурузнае сцябло нібы расло паасобку, не зліваючыся з астатнімі; і касматая вярба стаяла сама па сабе, асобна ад другіх дрэў. Зямля нібы падсвечвала вячэрняе сутонне. Заходняя сцяна шэрага, нефарбаванага дома серабрылася, як месяц. У гэтым святле шэры, зацярушаны пылам грузавік, што стаяў на двары насупраць дзвярэй, прывідна выступаў з прыцемак, быццам у таямнічай далечы стэрэаскопа.

Вечарам з людзьмі таксама адбылася перамена. Яны зліліся з бессвядомым жыццём прыроды. Яны падпарадкоўваліся імпульсам, што пакідалі толькі лёгкі след у іх свядомасці. Вочы іх глядзелі засяроджана і спакойна, і вочы гэтыя таксама здаваліся празрыстымі і яснымі ў вячэрнім прыцемку — празрыстыя і ясныя вочы на запыленых тварах.

Сям'я сабралася на самым галоўным месцы — каля грузавіка. Дом быў мёртвы, палі былі мёртвыя, але грузавік уяўляўся ім нечым жывым, асновай іх далейшага існавання. Дапатопны «гудзон» з памятым, абабітым кажухом радыятара, са зношанымі хадавымі часткамі, скрозь аблепленымі масляністымі згусткамі пылу, з нашлёпкамі чырвонага пылу на месцы каўпакоў на ўтулках колаў — гэтая паўлегкавая, паўгрузавая машына, няўклюдная, з высокімі бартамі, цяпер была іх новым сямейным ачагом, асяродкам іхняга жыцця.

Бацька абышоў наўкол грузавіка, агледзеў яго з усіх бакоў, тады апусціўся на кукішкі і падняў з пыльнай зямлі пруток — прыладу пісьма. Адна нага яго ўсёй ступнёй стаяла на зямлі, другая, адстаўленая крыху назад, апіралася на пальцы, так што адно калена было вышэй за другое. Левая рука ляжала на левым калене — на тым, што было ніжэй, локаць правай рукі ўпіраўся ў правае калена, а далонь падпірала падбародак. Так седзячы, бацька пазіраў на грузавік. Дзядзька Джон падышоў да яго і прысеў на кукішкі побач з ім. Вочы ў іх былі задумлівыя. Дзед выйшаў з дома, убачыў іх, зашкандыбаў да грузавіка і сеў на падножку тварам да іх. Гэта было ядро сям'і. Том, Коні і Ной паволі падышлі і таксама апусціліся на кукішкі, і цяпер усе яны сядзелі паўколам насупраць дзеда. Потым з дома выйшлі маці і бабка, за імі, асцярожна ступаючы, паявілася Ружа Сарона. Жанчыны занялі месца ззаду мужчын — стаялі, упершы рукі ў бокі. А дзеці — Руці і Ўінфілд — скакалі з нагі на нагу за спінамі ў жанчын, таўкучы пальцамі босых ног чырвоны пыл, але голасу не падавалі. Не было толькі прапаведніка. З далікатнасці ён сядзеў на зямлі за домам. Ён быў добры прапаведнік і ведаў сваю паству.

Вячэрні прыцемак рабіўся ўсё мякчэйшым, і нейкі час члены сям'і — тыя, што сядзелі, і тыя, што стаялі, — маўчалі. Нарэшце бацька, звяртаючыся не да каго-небудзь аднаго, а да ўсіх разам, пачаў сваю справаздачу:

— Абадралі нас як ліпку. Шэльма той ведаў, што чакаць нам часу няма. Выручылі ўсяго васемнаццаць даляраў.

Маці неспакойна калыхнулася, але змоўчала.

Старэйшы сын, Ной, сказаў:

— Колькі ж усяго ў нас грошай?

Бацька пачаў выводзіць лічбы ў пыле, мармычучы сабе нешта пад нос. Потым сказаў:

— Сто пяцьдзесят чатыры. Але Эл вось кажа, што трэба пакрышкі змяніць. Гэтыя, кажа, доўга не паслужаць.

Эл першы раз у жыцці прымаў удзел у сямейнай радзе. Раней ён заўсёды стаяў за спінамі жанчын. Даклад яго гучаў салідна: