Historia romana

8 Huic soboles nulla fuit. Nam duae Stiliconis filiae, id est Maria et Thermantia, una post alteram eius coniugio sociatae, utraeque Dei iudicio inopinata morte praeuentae ex hac luce uirgines migrauere. Fuit sane Honorius moribus et religione patri Theodosio non ualde absimilis. Cuius temporibus quamuis multa externa et ciuilia bella surrexerint, uel nullo uel minimo sanguine quieuere. Exempto rebus humanis Honorio fultus praesidio Castini magistri militum Iohannes inuadit imperium.

9 Anno ab Vrbe condita millesimo centesimo septuagesimo septimo, Theodosius Archadii filius quadragesimus tertius regum Romanorum Orientale regebat imperium. Qui conperto patrui sui Honorii funere mox Valentinianum amitae suae Placidiae filium Caesarem effectum cum matre Augusta ad recipiendum Occidentis dirigit regnum. Quo tempore Iohannes, dum Africam, quam Bonifatius obtinebat, bello reposcit, ad defensionem sui infirmior factus est. Denique uenientes Placidia Augusta et Valentinianus Caesar mira eum felicitate continuo opprimunt regnique gubernacula uictores arripiunt; quorum tunc milites crudeliter Rauennam depopulati sunt eo quod illius maxime ciues tyrannicae parti fauissent. Castinum uero magistrum militum damnant exilio, cuius arripuisse factione Iohannes tyrannidem credebatur, data Aetio uenia eo quod Hunni, quos per ipsum Iohannes acceperat, eius studio remeassent ad propria. Valentinianus igitur consensu totius Italiae imperator efficitur itemque ex decreto Theodosii Augustus appellatur. Dum haec geruntur Achillas nobile oppidum Galliarum a Gothis multa ui oppugnatum est, donec inminente Aetio non inpuniti abscederent.

10 Bonifatius inter haec apud Africam potentia gloriaque augebatur. Mittuntur aduersus eum Mabortius et Galbio; qui dum Bonifatium obsidere parant, ab eo interempti sunt. Exinde gentibus, quae uti nauibus nesciebant, dum a concertantibus in auxilium uocantur, mare peruium factum est. Rursus contra Bonifatium Sigisuuldus comes dirigitur. Bonifatius uero sentiens se non posse tuto Africam tenere cernensque sibi periculum instare, in perniciem totius rei publicae efferuescens Wandalorum Alanorumque gentem cum Genserico suo rege ab Hispaniis euocatos Africae intromisit, qui cunctam paene Africam ferro, flamma, rapinis crudelissime deuastantes, catholicam insuper fidem Arriana impietate subuertere. Sub hoc turbine beatissimus, de quo praemissum est, Augustinus Ipponiensis episcopus, ne ciuitatis suae ruinam cerneret, tertio eius obsidionis mense sex et septuaginta uitae annis expletis, ex quibus quadraginta in clericatu seu episcopatu transegerat, ad Christum perrexit.

11 Eodem tempore pace totius orbis et consensione mirabili Bonifatius ab Africa ad Italiam per Vrbem rediit accepta magistri militum dignitate. Qui cum resistentem sibi Aetium proelio superauisset, paucis interiectis diebus morbo extinctus est. Aetius uero cum deposita dignitate in agro suo degeret ibique eum quidam eius aemulus repentino incursu opprimere temptasset, profugus ad Vrbem atque illinc ad Dalmatiam, deinde Pannonias ad Hunnos peruenit, quorum amicitiis auxilioque usus pacem principum et ius interpolatae potestatis optinuit nec multo post patriciatus etiam dignitatem adeptus est. Post eam igitur, quae praemissa est, Africae cladem data per Trigetium ad habitandum Wandalis Africae portione pax cum eisdem necessaria magis quam utilis facta est.

12 His etiam temporibus Gundicarium Burgundionum regem intra Gallias habitantem Aetius patricius bello obtriuit pacemque ei supplicanti concessit. Interea Gothi pacis placida perturbant et pleraque municipia uicina suis sedibus occupant, cumque essent maxime oppido Narbonensi infesti ciuesque eius longa obsidione et fame affligerent, adueniens comes Litorius hostes in fugam uertit et ciuitatem adlata frumenti copia a fame liberauit.

Dehinc anno sequenti bellum aduersum Gothos Hunnis auxiliantibus gestum est.

Hac tempestate Gensericus apud Africam intra habitationis suae limites cupiens catholicam fidem Arriana inpietate subuertere, quosdam nostrorum episcopos eatenus persecutus est, ut eos priuatos iure basilicarum suarum etiam ciuitatibus pelleret, cum ipsorum constantia nullis superbissimi regis terroribus cederet. His denique diebus Valentinianus Augustus ad Theodosium principem suum fratruelem Constantinopolim profectus est filiamque eius in matrimonium accepit. Per idem tempus piratae multas insulas praecipueque Siciliam populati sunt.

13 Inter haec Litorius, qui secunda ab Aetio patricio potestate Hunnis auxilianlibus praeerat, dum Aetii gloriam superare appetit dumque aruspicum responsis et demonum significationibus fidit, pugnam cum Gothis inprudenter conseruit. Ac primum quidem magnam hostium stragem dedit, postmodum uero suis paene omnibus trucidatis ipse a Gothis turpiter captus est. Postremo pax cum eisdem facta est, cum eam Romani post huius lacrimabilis belli perniciem humilius quam umquam antea poposcissent.