Ислам модернизациясы. 1 Б?лім

Алла? Та?ала: «?й, иман келтіргендер! Алла?а бой ?сыны?дар, Пай?амбар?а ж?не аралары?да?ы ?мірлерге бой ?сыны?дар. Егер аралары?да бір н?рседе келіспеушілік туындаса, егер Алла?а ж?не ?иямет к?ніне сенетін болса?дар, оны? шешімін Алла?а ж?не Елшісіне бері?дер. Осылайша н?тиже жа?сыра? ?рі ?олайлы болады» («?йелдер» с?ресі, 59-аят). Ибн Аббас б?л аятты? Алла? елшісіні? м?сылман отрядыны? (?л-Б?хари ж?не Муслим) басында жоры??а жіберген Абдулла ибн Хузафа?а ?атысты т?скенін айтты. ??ран т?псіршілері билік иесіні? кім екені туралы бірнеше пікір айт?ан. ?бу ?урайра, Ибн Аббас, З?йд ибн Аслам, ?с-Судди ж?не Му?атил осыларды билік басында?ылар деп есептеді. Ибн Аббас та б?ларды? м?сылман ?алымдары екенін айт?ан. Б?л пікірді Ибн ?бу Талха, Ж?бир ибн Абдулла, ?л-Хасан ?л-Басри, ?бу ?л-?лия, Муджахид, ан-Нахай ж?не ад-Даххак та айт?ан. Икрима б?л аят ?бу Б?кір мен Омар ибн ?л-Хаттаб?а ?атысты болуы м?мкін деп те есептеген.

Пай?амбарды? барлы? сахабаларына ?атысты деген пікір де бар. Ибн Касир ??ран т?псірінде (1/519) былай деп жазды: «Б?л барлы? м?сылман ?мірлері мен ?алымдарына ?атысты екені аны? ж?не б?л туралы Алла? жа?сыра? біледі».

Шау?ани ??ран К?рімні? «Фатхул-?адир» (1/480) т?псірінде былай деп жазды: «Билік иелері – м?сылман имамдары, билеушілері, билері ж?не шари?ат бойынша билік берілген, біра? о?ан с?йкес емес ?рбір адам, К?пірлер мен Шайтандар. К?н? болмаса, б?йыр?ан немесе тыйым сал?ан барлы? н?рседе олар?а ба?ыну керек, ?йткені Алланы? ?зіне ба?ынбай, Алланы? жарат?анына ба?ыну м?мкін емес. Б?л туралы Алла Елшісіні? сахих хадистерінде айтыл?ан».

Ахмад ибн Таймия «М?жму’ ?л-Ф?туа» жина?ында (35/16-17) п?туаларыны? бірінде былай деп жаз?ан: «?рбір адам Алла??а ж?не Оны? Елшісіне ба?ыну?а міндетті. ?рбір адам ?мірлерге ба?ыну?а міндетті, ?йткені Алла? б?йыр?ан. Кімде-кім Алланы? ж?не Оны? Елшісіні? ?алауын орындап, ?міршісіні? б?йры?ын орындаса, Алланы? сауабын алады. Егер адам билеушіге билік немесе байлы? бергенде ?ана мойынс?нса, ал бас?аша ?арсылы? танытып, ?мірлеріне ба?ынбайтын болса, онда оны? болаша? ?мірінде м?расы болмайды».

?бу ?урайрадан риуаят етілген хадисте Пай?амбарымыз (о?ан Алланы? игілігі мен с?лемі болсын): «Кім ма?ан ба?ынса, ол Алла?а бойс?нды, ал кім ма?ан ба?ынбаса, Алла?а бой?сынбады. Кім мен та?айында?ан ?мірге мойынс?нса, ол ма?ан ба?ынды, ал кім мен та?айында?ан ?мірге ба?ынбаса, ол ма?ан ба?ынбады» (?л-Б?хари ж?не Муслим). Ибн Хаджар «Фатх ?л-Бари» (13/112) кітабында осы хадисті? т?сіндірмесінде былай деп жазды: «Ибн ат-Тин ??райыштарды? да, бас?а арабтарды? да ешкімні? билігін мойындамайтынын ж?не ешбір билеушіге ?арсылы? к?рсетпегенін айтты. Пай?амбар б?л с?здерді ?скерлерді бас?ару?а немесе ?алаларды бас?ару?а та?айында?андар?а ба?ынсын ж?не олар?а ?арсы шы?пауы ?шін айтты. ?йтпесе, м?сылмандар арасында келіспеушілік туындайтын еді».

?бу ?урайра (р.а.) Пай?амбарды? (о?ан Алланы? игілігі мен с?лемі болсын) былай дегенін жеткізген: «Сен ?аласа? да, ?аламаса? да, са?ан ?иын ж?не о?ай бол?ан барлы? істерде ?міршіге мойынс?ну?а ж?не ба?ыну?а міндеттісі?, тіпті ол са?ан тиесілі н?рсені ?зіне иемденсе де» (Муслим). Сондай-а? ол Пай?амбарды?: «Алла? Та?ала ?иямет к?ні ?ш адаммен с?йлеспейді ж?не оларды тазартпайды ж?не олар ауыр азап?а ?шырайды. Б?л жол бойынан ??ды? тауып алып, о?ан бас?аларды жа?ындатпа?ан адам; имам?а д?ниелік пайда ?шін ?ана ант берген ж?не ?ала?анын ал?ан кезде ?ана антына адал бол?ан адам; сондай-а? тауарды сат?ан кезде м?ны істемесе де, осыншама а?ша т?ледім деп Алланы? атымен ант ішетін, біра? сатып алушы о?ан сеніп, тауарды алатын саудагер» (?л-Б?хари ж?не Муслим). Ол Пай?амбарды? былай дегенін айтты: «Исраил ?рпа?тарын пай?амбарлар бас?арды: оларды? бірі ?айтыс бол?анда, оны? орнына екіншісі келді. Менен кейін пай?амбарлар болмайды, біра? билеушілерк?п болады». Одан: «Не істеуіміз керек?» деп с?рады. Ол: «Анты?а адал бол, сонда Алла та?ала оларды? ?ол астында?ыларды? барлы?ын с?райды», – деп жауап берді (Муслим). ?бу З?рр: «С?йіктім ?міршіге ба?ынуымды б?йырды, тіпті егер ол ая?-?олы кесілген ??л болып шы?са да», – деді (Муслим). ?н?с ибн М?лик Пай?амбарды? (о?ан Алланы? игілігі мен с?лемі болсын): «Ты?да?дар ж?не ба?ыны?дар, тіпті басы мейізді? к?леміндей Хабашистанды? ??л бас?арса да», – дегенін жеткізген (?л-Б?хари). Умм аль-Хусейн Алла Елшісіні? ?оштасу ?ажылы?ы кезінде былай дегенін естігенін баяндайды: «Егер сендерді Алланы? Кітабы бойынша тура жол к?рсететін ??л бас?арса да, басшыларды ты?да?дар ж?не мойынс?ны?дар» (Муслим).